دو سالی است که کرونا جهان را تحت تأثیر قرار داده است. دیدارهای انسان‌ها اعم از نزدیکان، دوستان یا عموم مردم در اثر شیوع کرونا ممنون یا دست کم محدود شده است. کسب و کارهای بسیاری تعطیل شده است. میلیون‌ها خانواده در جهان داغدار عزیزان خود شده‌اند. مطابق آخرین آمار «ورد مترز اینو»، حدود 300 میلیون نفر در جهان به کرونا مبتلا شده که از این تعداد حدود 5 میلیون و 500 هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. حتی مناسبات دیپلماتیک نیز در اثر شیوع کرونا یا تعطیل شد یا به صورت مجازی برگزار شد. اقتصاد و آموزش هم به شدت تحت تاثیر شیوع کرونا قرار گرفت. سبک زندگی نیز شدیدا تغییر کرده و قدرت دنیای مجازی بر حقیقی چربیده است. دست کم مردم امروز یا چنین وضعیتی را پیش از این ندیده‌اند یا شمار بسیار اندکی از مردم پیش از این، چنین وضعیتی را تجربه کرده‌اند.
با شیوع گسترده این بیماری، پزشکان، نهادهای پزشکی بین‌المللی و ملی در سراسر جهان اعلام کردند باید واکسن مقابله با کرونا ساخته شود. کرونا ثابت کرد داشتن دانش پزشکی یکی از منابع قدرت در جهان امروز محسوب می‌شود. واکسن کرونا رقابت‌های جهانی را نیز بار دیگر شدت بخشید چرا که از یک سو به اعتبار کشورهای تولید کننده واکسن می‌افزود و از سوی دیگر منبعی قوی برای کسب درآمدهای اقتصادی محسوب می‌شد. بر همین اساس نیز حتی واکسن کرونا نیز مشمول نگاه سیاسی قدرت‌ها شد که از جمله این نگاه، شامل واکسن‌های چینی است.
سینوفارم؛ واکسنی چینی با ویروس‌های غیرفعال
کرونا نخستین بار در ووهان چین دیده شد. چین پس از قرنطینه سنگین، و موفقیت اولیه در مهار این ویروس مهلک در صدد ساخت واکسن کرونا بر آمد. سینوفارم ششمین واکسنی است که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای استفاده اضطراری تایید شد. در ساخت واکسن سینوفارم از ویروس‌های غیرفعال این بیماری، که توانایی تکثیر ندارند، استفاده شده است. برای تهیه واکسن‌های آنفولانزا و هپاتیت B نیز از همان فناوری تولید واکسن سینوفارم استفاده می‌کنند. در واقع این‌ها نیز حاوی ذرات ویروس غیر فعال شده هستند.
بعد از ساخته شدن آنتی‌بادی علیه COVID-19 در بدن، در صورت ورود ویروس کرونا آنتی‌بادی‌ها به ساختارهای پروتئینی ویروس می‌چسبند و آن را غیرفعال می‌کنند. به این صورت شما در برابر ابتلا به کرونا ایمن می‌شوید و در صورت ابتلا شدت بیماری بسیار خفیف خواهد بود. سینوفارم در کنار دیگر واکسن چینی به‌نام سینوواک، بالاترین میزان استفاده را در سراسر جهان دارد. در ایران نیز پوشش حداکثری واکسیناسیون در همه گروه‌های سنی با واکسن سینوفارم انجام شده است. بیشتر کشورهای در حال توسعه با این دو واکسن از چین جمعیت خود را تلقیح کرده‌اند.
واکسن سینوفارم برای چه کسانی مناسب است؟
سازمان جهانی بهداشت پس از اطمینان از عوارض واکسن سینوفارم، تزریق دو دوز آن را برای افراد ۱۸ ساله و بالاتر توصیه کرد. افرادی که دمای بدن آنها بیش از ۳۸.۵ درجه سانتی گراد است. این افراد باید واکسیناسیون را تا زمان کاهش تب به تعویق بیندازند.
داده‌های موجود در مورد BBIBP-CorV (سینوفارم) در زنان باردار، برای ارزیابی اثر واکسن یا خطرات مربوط به واکسن در بارداری کافی نیست. با این حال، این واکسن یک واکسن غیرفعال با یک ماده کمکی است که به طور معمول در بسیاری از واکسن‌های دیگر با مشخصات ایمنی خوب استفاده می‌شود.در همین حال، سازمان بهداشت جهانی استفاده از واکسن سینوفارم را در صورتی که مزایای واکسیناسیون برای زنان باردار بیشتر از خطرات احتمالی باشد توصیه می‌کند. انتظار می‌رود که اثر واکسن در زنان شیرده مشابه سایر بزرگسالان باشد. سازمان بهداشت جهانی استفاده از واکسن سینوفارم را در زنان شیرده مانند سایر بزرگسالان توصیه می‌کند و قطع شیردهی پس از واکسیناسیون را لازم نمی‌داند.
واکسن سینوفارم تا چه حد در بدن ایجاد ایمنی می‌کند؟
درباره میزان ایمنی واکسن سینوفارم شایعات زیادی وجود دارد، اما به نظر می‌رسد این شایعات مربوط به جنگ قدرت میان قدرت‌های غربی و چین باشد. در واقع، قدرت‌های غربی که کرونا را ویروسی چینی می‌دانند، این روایت را ترویج می‌دهند که سینوفارم قابلیت ایجاد ایمنی بالایی ندارد و چین تنها از این واکسن بهره‌برداری اقتصادی می‌کند. با این حال، طبق آزمایش‌های انجام گرفته مشخص شد واکسن سینوفارم می‌تواند تا حدود ۷۹ درصد در بدن فرد دریافت کننده واکسن ایجاد ایمنی کند.
سازمان جهانی بهداشت کارایی کلی این واکسن در پیشگیری از ابتلا به بیماری را حدود ۷۸ درصد تخمین زد که این عدد در برابر اثربخشی ۶۳ درصدی واکسن آسترازنکا عدد خوبی به‌نظر می‌رسید. در همین حال، طبق نتایج به دست آمده، دریافت دوز دوم این واکسن می‌تواند میزان مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا را تا ۹۴ درصد کاهش دهد.
چه مدت بعد از دریافت واکسن، ایمنی در بدن فرد ایجاد می‌شود؟
درباره ایمنی‌زایی واکسن‌ها نظرات مختلفی وجود دارد، اما تقریباً یک دیدگاه مشترک این است که در همه واکسن‌ها بلافاصله پس از تزریق ایمنی ایجاد نمی‌شود. درباره واکسن سینوفارم، گفته می‌شود که بدن فرد دو هفته پس از دریافت دوز دوم این واکسن، ایمنی لازم برای مقابله با ویروس کرونا را به دست می‌آورد. به عبارت دیگر تزریق دو دوز واکسن برای ایجاد ایمنی ضروری است. طبق مطالعات، فاصله دوز اول و دوم واکسن سینوفارم باید بین ۳ تا ۴ هفته باشد. نکته حئز اهمیت درباره واکسن‌ها از جمله سینوفارم این است که ایجاد ایمنی به معنای نادیده گرفتن پروتکل‌های بهداشتی نیست زیرا سویه‌های مختلفی از ویروس کرونا بروز می‌کند که لازمه مقابله با این سویه‌ها بیش از همه رعایت پروتکل‌های بهداشتی به خصوص استفاده از ماسک است.
شایع‌ترین عوارض واکسن سینوفارم
داده‌های منتشر شده از یک کارآزمایی بالینی کوچک در مجله معتبر لانست (Lancet) که شامل حدود ۶۰۰ داوطلب بود، نشان داد که واکسن سینوفارم برای تمامی گروه‌های سنی بی‌خطر است. نویسندگان این مقاله گزارش دادند که این واکسن بی‌خطر بوده و عوارض آن توسط شرکت‌کنندگان کارآزمایی به خوبی تحمل شده است. با این حال، هر واکسن ضد کرونا عوارضی دارد و هیچ واکسنی بدون عوارض نیست. برخی از واکسن‌ها عوارض بیشتر و شدیدتر و برخی نظیر سینوفارم عوارض کمتر و اندکی دارند. برخی از رایج‌ترین عوارض که ممکن است بعد از دریافت واکسن سینوفارم به وجود آید، شامل موارد زیر است:
- احساس درد در محل دریافت واکسن
- تب خفیف
- سردرد
- خستگی
- دردهای عضلانی
- دردهای مفصلی
- اسهال
- احساس لرزش بدن
- متورم شدن غدد لنفاوی زیر بغل
در صورتی که هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است استراحت کنید و مایعات کافی مصرف کنید. اگر مدت زمان بروز علائم طولانی شد، بهتر است برای اطمینان بیشتر، به پزشک مراجعه کنید چراکه عوارض واکسن معمولاً طی سه الی پنج روز از بین می‌رود. نکته مهم این است که داشتن علائمی مانند گلو درد، آبریزش بینی و یا سرفه جزو عوارض جانبی هیچ یک از واکسن‌های کرونا اعم از فایزر، مدرنا، سینوفارم، آسترازنکا و برکت نیستند.
آیا سینوفارم روی واریانت‌های جدید مؤثر است؟
اطلاعات دقیقی در مورد این مسئله وجود ندارد، اما تحقیقات اپیدمیولوژیست چینی، ژانگ ننشان، افرادی که دو دوز این واکسن را دریاقت کرده‌اند، حدود ۶۰ درصد در برابر واریانت دلتا ایمن هستند.
سفر به کدام کشورها با سینوفارم محدود یا ممنوع است؟
کشورهای زیادی وجود دارند که واکسن سینوفارم را تایید نکرده‌اند، اما اطلاع دقیقی درباره تعداد این کشورها وجود ندارد. آمریکا واکسن سینوفارم را برای تزریق به شهروندانش به رسمیت نشناخته است. با این‌همه تعدادی از دانشگاه‌های آمریکایی ازجمله دانشگاه‌های هاروارد، کلمبیا، ییل و چندین دانشگاه دیگر اعلام کرده‌اند به دانشجویانی که واکسن سینوفارم را تزریق کرده‌اند اجازه ادامه تحصیل در این کشور را خواهند داد. در بریتانیا هم واکسن سینوفارم برای تزریق به شهروندان تأیید نشده و این به آن معنی است که ورود به این کشور اروپایی با کارت این واکسن چینی با محدودیت‌های زیادی مواجه خواهد بود.
کشورهای اروپایی‌ای که درصورت واکسینه شدن با سینوفارم امکان سفر به آنها وجود ندارد شامل بریتانیا، آلبانی، بلژیک، بوسنی و هرزگووین، بلغارستان، کروواسی، جمهوری چک، دانمارک، استونی، فرانسه، آلمان، ایرلند، ایتالیا، کوزوو، لیختن‌اشتاین، لیتوانی، لوکزامبورگ، موناکو، نروژ، لهستان، پرتغال، رومانی، سن مارینو، اسلوواکی و اسلونی هستند. ممکن است در میان این کشورها مواردی باشد که با اعمال محدودیت‌هایی امکان سفر این دست از واکسینه‌شده‌ها را فراهم کنند.
به نظر می‌رسد عامل اصلی تایید نکردن سینوفارم به همان بازی قدرت جهانی باز می‌گردد چرا که چین به عنوان نخستین کشوری که کرونا در آنجا دیده شد و رشد کرد با همین واکسن سینوفارم و چند واکسن چینی دیگر موفق شد کرونا را مهار کند و حتی موفق‌ترین کشور در این خصوص محسوب می‌شود. بازی سیاسی در قبال واکسن‌های چینی از جمله سینوفارم در حالی است که قدرت‌های غربی از توزیه واکسن میان کشورهای مختلف جهان خودداری می‌کنند و شخصیت‌های مختلف جهانی به خصوص دبیرکل سازمان ملل متحد تاکنون بارها در خصوص بی‌عدالتی در توزیع واکسن انتقاد کردند.
همچنان واکسن مهم‌ترین راه برای مقابله با کرونا است
در پایان باید گفت، هنوز سویه‌های جدیدی از کرونا بروز می‌کند و این ویروس مرموز قربانی می‌گیرد. تنها یک روز در آمریکا در واپسین روزهای دسامبر 2021 نیم میلیون نفر به کرونا مبتلا شدند. بر این اساس، صرف‌نظر از نگاه‌های سیاسی و میزان اثربخشی واکسن‌ها، با توجه به تجربه به دست آمده، تنها راه مقابله با این اپیدمی مهلک واکسیناسیون است.
سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
ابتلای حدود نیم میلیون آمریکایی به کرونا در یک روز در آستانه سال نو میلادی
