صنایع دفاعی ایران در زمینه تأمین نیاز کشور به نفربر‌ها و خودروهای زرهی دستاوردهای مهمی داشته و با سرمایه‌گذاری مؤثر و استفاده از دانش بومی توانسته در این زمینه به موفقیت‌های قابل توجهی دست یابد. این خودروها برای تأمین نیازهای نیروهای نظامی به خصوص حفاظت از جان سربازان و نیروی انتظامی به ویژه در حوزه امنیت مرزی، مبارزه با اشرار و تروریست‌ها دارای اهمیت زیادی هستند.
با توجه به افزایش استفاده از مین های ضد خودرو و انواع بمب های کنار جاده ای، صنایع دفاع انواع مختلفی از نفربرهای زرهی و نیز نفربرهای ضدمین و ضدکمین موسوم به «امرپ» را توسعه داده که از محصولات کاربردی در حوزه دفاعی و تأمین امنیت مرزی است. طراحی و توسعه نفربرهای زرهی و امرپ ها (خودروی ضد مین و ضد کمین) با توجه به کاربرد گسترده آنها در میادین نبرد و اهمیت آنها در حفظ جان سربازان از اولویت های صنایع دفاعی جمهوری اسلامی بوده است. ضمن اینکه استفاده از نفربرهای زرهی و امرپ ها در راستای اجرای وظایف نیروی انتظامی به ویژه مرزبانی نیز امروزه مورد توجه قرار گرفته است.
نفربرهای زرهی
نفربر زرهی نوعی خودروی زرهی جنگی است که برای حمل و نقل سربازان و عملیات رزمی در میدان جنگ بکار می‌رود. نفربر‌ها معمولاً فقط به مسلسل های سنگین مسلح هستند؛ اما ممکن است به سلاح‌هایی همانند موشک ضد تانک هدایت‌شونده یا خمپاره‌انداز هم مجهز باشند. نفربر‌ها برخلاف تانک‌ها مانند تی 72 و خودروهای جنگی پیاده‌نظام مانند "پی ام بی2" برای جنگ مستقیم طراحی نشده‌اند بلکه برای حمل ایمن نیروهای نظامی به خط مقدم نبرد ساخته شده‌اند و سلاح آنها برای دفاع از خود است. نفربر‌ها در انواع چرخدار و شنی‌دار ساخته می‌شوند. رایج‌ترین سلاح آنها یک تیربار سنگین 12.7میلیمیتری است. نفربر‌هایی که به توپ‌های اتوماتیک ۲۰ میلی‌متری به بالا مجهزند معمولاً در کلاس خودرو رزمی پیاده‌نظام مانند "بی ام پی" روسی و" برادلی" آمریکایی طبقه‌بندی می‌شوند که توان جنگ مستقیم با دشمن دارند. از نفربر‌ها می‌توان برای مأموریت‌های دیگری به جز انتقال سربازان نیز استفاده کرد. بسیاری از توپ‌ها، راکت‌اندازها، خمپاره‌انداز‌ها یا ضدهوایی‌های خودکششی با افزودن سلاح مربوطه به یک شاسی نفربر ساخته شده‌اند. برخی نفربر‌ها که مجهز به موشک‌های هدایت‌شونده ضدتانک یا توپ‌هایی مشابه توپ تانک هستند، نقش یک خودرو شکارچی تانک را بازی می‌کنند.
نفربر زرهی کیا
نفربر زرهی چرخدار «کیا» برای اولین بار در نمایشگاه تجهیزات پلیس در مهر ۱۳۹۸ معرفی شد. شباهت‌هایی بین این نفربر و نفربر چرخدار رخش قابل تشخیص است، هرچند که به‌طور کلی نفربر کیا حدود ۱۰ درصد کشیده‌تر، کمی کوتاه‌تر و با عرض تقریباً مشابه رخش است. این نفربر قابلیت حمل ۶ سرنشین به‌علاوه راننده و فرمانده را دارد. بیشترین سرعت آن در جاده برابر ۹۰ کیلومتر بر ساعت بوده، توانایی شیب روی طولی آن در زمین سخت، ۶۰ درصد و شیب روی عرضی آن ۳۰ درصد، قابلیت عبور از موانعی با ارتفاع تا ۳۵ سانتی‌متر و شعاع عملیاتی ۴۰۰ کیلومتر را دارد. این نفربر ۱۰.۱ تنی با بهره‌گیری از یک موتور شش سیلندر با توان ۲۴۰ اسب بخار، به نسبت توان به وزن ۲۳.۸ رسیده است که بسیار بالاتر از نفربر چرخدار رخش است.
نفربر کیا با طول ۶.۵، ارتفاع ۲.۵ و عرض ۲.۵۳ متر امکان تجهیز به یک سکوی دو درجه آزادی کنترل از راه دور برای به‌کارگیری تیربار ۱۲.۷ میلی‌متری را دارد. این سامانه دارای دوربین دید در روز و شب بوده و قابلیت مانیتورینگ از داخل خودرو را دارد، به‌علاوه ۷ دریچه تیراندازی و ۷ پریسکوپ برای سرنشینان نیز تعبیه شده است. این نفربر نیز قابلیت تجهیز به تایر‌های پنچررو، سامانه‌های گرمایش درجا و سرمایش را داشته و از سامانه‌های تأمین‌کننده دید پیرامونی برای راننده و فرمانده نیز بهره‌مند است. سطح حفاظت بالستیکی این خودرو، مقاومت در برابر گلوله‌های ضدزره ۷.۶۲ میلی‌متری عنوان شده است. خودروی زرهی کیا تاکنون در هر دو گونه خود به مرزبانی نیروی انتظامی تحویل داده شده است و از این جهت به‌سبب داشتن مشتری احتمالاً در خط تولید قرار دارد.
امرپ
خودروی زرهی اِمرَپ به معنی مقاوم و محافظت شده در برابر مین و کمین است. رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی در دهه ۷۰ میلادی اولین خودروهای حفاظت شده را مورد استفاده قرار داد، اما آنچه امروزه بنام اِمرَپ شناخته می شود در سال ۲۰۰۷ توسط وزارت دفاع آمریکا به عنوان پاسخی به افزایش تهدیدات بمب های کنارجاده‌ای در طول جنگ عراق اجرایی شد. برنامه اِمرَپ به طور خلاصه برای مقاوم سازی خودروها در برابر بمب کنارجاده‌ای (IED) و کمین‌ها طراحی شده است. استفاده ارتش آمریکا از اِمرَپ در عراق و افغانستان و کاهش تلفات موجب توجه به این نوع خودروهای زرهی در دیگر ارتش‌های جهان شد زیرا با وجود آسیب‌دیدگی، سرنشینان خود را از آسیب و مرگ حفظ می‌کنند.
اِمرَپ‌ها در نقش‌های بسیاری از جمله به عنوان نفربر، گشتی، اسکورت کاروان، شناسایی رزمی و سکویی برای نصب سلاح بکار گرفته می‌شوند. امرپ یک وسیله بسیار کاربردی است و استفاده از آن تنها محدود به گشت مرزی نیست. انواع تجهیزات را می‌توان روی این خودروها نصب و آنها را در هماهنگی با یگان‌های زرهی و مکانیزه به کار برد. مسیر کاربرد امرپ در ایران به تازگی آغاز شده و باید دستکم با همین سرعت هم ادامه داشته باشد؛ کاربری امرپ باید در هماهنگی با توسعه روز افزون آن و در نظر داشتن تحولات روز در حوزه تسلیحات زمینی باشد چرا که قطعاً دشمنان هم به سمت توسعه تسلیحات جدیدی برای مقابله با امرپ ها خواهند رفت.
امرپ کیا 2
در سال1400 امرپ جدیدی با نام کیا 2 برای آزمایش میدانی تحویل نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شده که محصولی دیگر از وزارت دفاع است. علت مطرح کردن این نام‌گذاری شباهت بسیار زیاد این امرپ به نفربر زرهی کیا است. این نفربر که در سال‌های اخیر مشاهده شده برای مقاومت در برابر مین طراحی نشده بود ولی در نمونه جدید طراحی شاسی مشابه امرپ‌ها برای مقاومت در برابر مین صورت گرفته است. امرپ کیا 2 چهار چرخ و در کلاس متوسط است به نظر می‌رسد شاسی و موتور این امرپ به بنز ۲۶۲۴ مربوط است که تعداد بسیار زیادی از آن در کشور در حال فعالیت هستند. استفاده از قطعات این کامیون در امرپ کیا ۲ باعث صرفه‌جویی بسیاری در هزینه‌ها و کاهش قیمت آن میشود و بدین ترتیب یکی از موانع اصلی در جهت استفاده گسترده از امرپ در ایران بر طر ف میشود.
در حال حاضر از سطح حفاظت کیا اطلاعی در دست نیست ولی احتمالاً در حد مقاومت در برابر گلوله‌های 7.62 است. به عنوان سلاح روی امرپ کیا2 یک تیربار 12.7 میلی‌متری دبلیو 85 با سکوی کنترل از راه دور نصب شده است که دارای یک دوربین دید حرارتی برای کاربری از درون امرپ در شب است که ترکیب ارزشمندی برای فعالیت این امرپ در محیط‌های خطرناک و مشکوک به حضور تک تیرانداز یا عبور از بین موانع با ارتفاع بیشتر از خودرو است.این امرپ با قابلیت حمل ۱۰ نفر در کلاس طوفان قرار می گیرد. ظاهرا در این امرپ از قطعات بنز ۱۹۲۴ هم استفاده شده بود که به صورت گسترده ای در داخل کشور ساخته میشود. امرپ کیا 2 مجهز به ۴ دریچه شلیک در هر سمت و یک جایگاه ریموت کنترل مجهز به تیربار ۱۲.۷ چینی دبلیو 85 است و تیربار از طریق کنسول کاربری نصب شده در جایگاه کمک راننده کنترل میشود صندلی ها نیز مشابه امرپ طوفان بود و فاقد صندلی های ضد شوک است..ظاهرا در این امرپ تلاش شده قیمت کار تا جای ممکن پایین باشد .
امرپ ها از جمله امرپ کیا 2 یک وسیله رزمی بسیار کاربردی است و استفاده از آن تنها محدود به مرزبانی و گشت مرزی نیست. انواع تجهیزات را می‌توان روی این امرپ نصب و آنها را در هماهنگی با یگان‌های زرهی و مکانیزه به کار برد. مزیت مهم امرپ‌ها از جمله امرپ کیا 2 حفاظت از جان نیروی انسانی آموزش دیده و ایجاد امکان حضور مستمر و گشت‌های دائمی در مناطق مشکوک به کمین دشمن است./
نویسنده: سید رضا میرطاهر
/ 114
