روابط خارجی مصر در سال گذشته، شاهد فراز و فرودهای بسیاری بود.
تیرگی روابط میان عربستان و مصر، به دلایل مختلف علنی تر شد. اختلاف نظر درباره موضوعاتی چون حمله ضد یمن، سوریه و دو جزیره تیران و صنافیر و نیز حمایت عربستان از جماعت اخوان المسلمین، از دلایل تشدید تنش میان دو طرف است.
حمایت عربستان از اخوان المسلمین در حالی است که دولت مصر، این گروه را دشمن نخست خود می داند.
السیسی رئیس جمهوری مصر اعلام کرد، قاهره درعرصه بین الملل طبق میل ریاض حرکت نخواهد کرد.
به گفته وی ریاض باید اختلاف نظر درباره برخی محورهای سیاسی منطقه ای و بین المللی را محترم بشمارد چرا که مصر کشور کوچکی نیست که طبق امیال عربستان ایفای نقش کند.
اختلاف مصر و عربستان موجب شد تا شرکت نفتی سعودی آمریکایی آرامکو تولیدات نفتی خود را به مصر قطع کند و این کشور برای تامین نیازهای نفتی و سوختی به کشورهای دیگر از جمله عراق نزدیک شود.
با تشدید بحران میان دو کشور، عربستان از راه های مختلف ازجمله تحریک همسایگانی مانند اتیوپی و سودان، سعی کرد سیاست خارجی مصر را تحت تاثیر قرار دهد.
استقبال گرم سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان از هیئت اتیوپیایی در ریاض، شبهاتی را درباره احتمال افزایش همکاری عربستان با اتیوپی و استفاده از موضوع آب رود نیل برای فشار آوردن بر مصر به وجود آورد.
حالت تهاجمی سودان به مصر با چراغ سبز عربستان
البشیر رئیس جمهوری سودان هم با چراغ سبز عربستان، خواستار واگذاری مناطق حلایب و شلاتین نزدیک دریای سرخ به این کشور شد. سودانی ها همچنین مصر را به ارسال سلاح به سودان جنوبی و حضور سرویس اطلاعاتی مصر در جوبا متهم کردند.
موضوعات اخیر تنش میان دو کشور را افزایش داد. روابط مصر و قطر نیز در سال گذشته پر تنش بود.
تنش بر روابط مصر و قطر پس از برکناری مرسی، حاکم بود. اما روابط دو کشوردر سال گذشته تیره تر از پیش شد. قاهره ۲۱ آذرماه جاری شاهد انفجاری بود که کلیسای قبطی ها را در منطقه العباسیه قاهره هدف قرار داد و در نتیجه آن ۲۵ نفر کشته و ۴۵ نفر دیگر زخمی شدند.
برکناری مرسی
وزارت کشور مصر با انتشار بیانیه‌ای قطر را به دست داشتن در این انفجار متهم کرد. این اتهام، تیرگی بی سابقه ای بر روابط بین دو کشور حاکم ساخت. اما درمورد لیبی ، مقامات مصر سال گذشته خواستار، حل بحران این کشور با تلاش های ملی و درچارچوب حفظ استقلال و حاکمیت این کشور و بدون دخالت کشورهای خارجی شدند.
تاکید مصر بر گسترش روابط با آمریکا
سال گذشته، مقامات مصری بر اهمیت روابط این کشور و آمریکا تاکید کردند.
به نظر می رسد، سران مصر، نمی‌خواهند آمریکا دوره ترامپ را با خود دشمن سازند. مقامات آمریکایی هم بازگرداندن روابط نظامی با مصر به حالت عادی را هدف خود خواندند. در عین حال به تظر می رسد، مصر در تلاش است تا ضمن حفظ روابط راهبردی خود با آمریکا، به روابط خارجی‌اش با قدرت‌های بزرگ نیز تنوع دهد.
تلاش برای تعمیق روابط با چین در همین راستا ارزیابی می شود. سال گذشته مصر برای پیوستن به راهروی اقتصادی چین-پاکستان ابراز تمایل کرد.
مشارکت مصر در طرح راهروی اقتصادی مشترک چین-پاکستان، به مفهوم فرا قاره ای شدن این طرح بزرگ اقتصادی است و این مشارکت می تواند این راهروی اقتصادی را به قاره آفریقا متصل کند.
درصورت احداث و تکمیل نهایی این راهروی اقتصادی که متشکل از خطوط حمل و نقل جاده ای، ریلی و خطوط لوله انتقال انرژی خواهد بود و حداقل تا سال 2025 طول خواهد کشید، کشتی های غول پیکر نفتکش و باری چین برای دسترسی به کشورهای نفت خیز حوزه خیلج فارس و حتی برای دسترسی به بازارهای مصرف کالاهای متنوع چینی در حاشیه خلیج فارس و خاورمیانه، اروپا و آفریقا، دیگر مجبور نخواهند بود مسیر 13 هزار کیلومتری آب های اقیانوس هند را تا بندر شانگهای طی کنند.
با اجرای طرح یاد شده، این مسیر با کاهش 10 هزار کیلومتری، تنها به حدود 3 هزار کیلومتر کاهش خواهد یافت. عرضه سکوهای پرتاب موشک و راکت های دور برد به مصر از سوی چین، گام دیگری در راستای نزدیکی دو کشور به یکدیگر تلقی می شود.
نزدیکی روابط مصر و جنبش حماس
روابط بین مصر و جنبش حماس در سال گذشته شاهد نزدیکی قابل توجهی بود.
رهبران جنبش اعلام کردند، دیگر اختلافی میان حماس و مصر وجود ندارد و اتهاماتی که پیش از این به جنبش وارد شده شده بود مربوط به گذشته است و روابط در حال حاضر خوب و در بهترین حالت خود است.
گشایش روابط بین قاهره و حماس علاوه بر مسائل امنیتی به مسئله تنش پنهانی میان مصر و دیگر اعضای گروه چهارجانبه عربی از یک سو و محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین از سوی دیگر بر می گردد.
در حالی که حماس از مشکلات اقتصادی و ناتوانی مالی بزرگی رنج می برد و بسیاری از دوستان جنبش برای کمک و حل این مشکلات آن هم بدون قید و شرط تلاشی نمی کنند، این جنبش در قاهره به دنبال دریافت کمک های اقتصادی است که مصر ممکن است در صورت بازگشایی گذرگاه رفح برای مدتی طولانی بخش مهمی از آن ها را برآورده کند.
مصر همچنین در سال گذشته با نزدیک شدن به روسیه و حضور نظامی در سوریه در صدد برآمد تا علاوه بر یافتن جایگزین برای عربستان، نفوذ خود در منطقه غرب آسیا را گسترش دهد.
رئیس جمهوری مصر اعلام کرد، این کشور از ارتش عراق و سوریه در نبرد با تروریسم حمایت می کند. حمایت مصر از ارتش سوریه درحالی اعلام می شود که چند کشور عربی از جمله عربستان و قطر، از آغاز بحران همه امکانات خود را برای پشتیبانی تسلیحاتی و مالی از گروه‌های تروریستی که با ارتش سوریه و عراق می‌جنگند، به کار گرفته اند.
تلاطم اقتصاد مصر
مصر در سال گذشته با افزایش بدهی های داخلی و خارجی و افزایش بحران اقتصادی روبرو بود. درخواست مصر از صندوق بین المللی پول جهت اعطای وام ۱۲ میلیارد دلاری، نشانگر تلاش مقامات این کشور برای مقابله با بحران اقتصادی است که کشور مدتهاست با آن دست به گریبان است.
بحران اقتصادی حاکم بر کشور در سال گذشته، مانع از تحقق وعده های مسئولان شد. عبدالفتاح السیسی که هدایت کودتای نظامی سال 2013 را در این کشور بر عهده داشت، یک سال بعد به دنبال انتخابش به عنوان رئیس جمهور متعهد شد، اقتصاد کشور را به مسیر قبلی خود بازگرداند. اما افزایش بدهی های داخلی و خارجی مصر و افزایش قابل ملاحظه تورم حاکی از شکست سیاست ها ی اقتصادی دولت است.
بر اساس آمار نرخ تورم در این کشور در ماه دسامبر 24 و سه دهم درصد افزایش داشته است. بنا بر گزارش ها، بهای مواد غذایی در مصر بیش از 29 درصد افزایش داشته و این میزان نرخ تورم در این کشور دست کم از ژانویه سال 2011 میلادی بی سابقه بوده است.
مصر و حقوق بشر
در عرصه سیاست داخلی گزارشها حاکی از تنگتر شدن عرصه برای فعالان حقوقی و نهادهای مدنی مصر درسال گذشته است.
دولت مصر ۷۱ جمعیت از جمله ۴۱ جمعیت وابسته به گروه اخوان المسلمین را منحل کرد. به اعتقاد مخالفان، تشدید فشارها و سرکوبها حاکی از آنست که مقامات مصری در صددند فشار مضاعفی را علیه فعالان مصری وارد کنند تا آنها را از تداوم اعتراضات علیه خفقان حاکم بر مصر منصرف کنند.
دولت مصر همچنین با ارائه قانون مبارزه با تروریسم درصدد سوق دادن کشور در مسیر خفقان بیشتر و تشدید فضای امنیتی برآمد. مطابق قانون مبارزه با تروریسم، دولت مصر اختیار دارد هر گروه و تشکل مخالفی را به بهانه حمایت از تروریسم تعطیل کند.
مردم مصر، قانون دولت مصر برای مبارزه با تروریسم را محدود کننده آزادی های عمومی در این کشورمی دانند که براساس آن آزادی بیان سلب می شود و تشکلهای مدنی و حقوقی مردم نهاد به تشکیلات رسمی دولتی تبدیل می شوند.
شورای حقوق بشر سازمان ملل
سازمان دیده بان حقوق بشر هم سیاست های مصر در رویارویی بامخالفان را مورد انتقاد قرار داد. طی سال گذشته، بر اساس تصمیم دادگاه مصر بیش از یک هزار و 500 شهروند مصری در فهرست تروریسم قرار گرفتند.
فضای امنیتی حاکم بر مصر
تحولات امنیتی در مصر که با کودتا علیه مرسی در سال 92 جدی‌تر شده بود، هم‌چنان ادامه دارد.
حضور داعش در صحرای سینا از یک‌سو و تحولات امنیتی و انفجارهای متعدد در برخی شهرهای بزرگ مصر، از جمله مصائب امنیتی مصر در سال 95 است.
در ادامه اشاره کوتاهی به برخی از این رویدادهای امنیتی می‌شود. اواخر دی ماه، در حمله مسلحانه به ایست بازرسی امنیتی شهر العریش استان سینای شمالی، دستکم9 کشته و 10 نفر زخمی شدند.
بر اساس گزارشها، یک گروه تروریستی به سوی نیروهای پلیس در ایست بازرسی تیراندازی کرده و به دنبال آن ورود یک خودروی بمب‌گذاری شده به سوی محل استقرار نیروهای پلیس سبب وقوع انفجار این خودرو شد.
در حمله ای دیگر، به یک مرکز ایست و بازرسی در سینای مصر نیز چهار نظامی مصری کشته و چهار نفر زخمی شدند.
علاوه بر حملات تروریستی، توطئه های برخی کشورهای عربی و فعالیت تیم های جاسوسی، امنیت مصر را تحت تاثیر قرار داده است. سال گذشته سازمان امنیت مصر از متلاشی کردن باندی جاسوسی متشکل از پنج نفر که توسط یکی از افسران اطلاعاتی کشوری عربی اداره می شد، پرده برداشت.
اعضای این باند جاسوسی در اعترافات خود اظهار داشتند که انجام فعالیت های جاسوسی با هدف اقدامات خرابکارانه و از طریق جمع آوری اطلاعات از مراکز امنیتی و نظامی، تاسیسات مهم اقتصادی، مناطق مسکونی مسوولان ارشد نظامی و سیاسی مصر، ماموریت اصلی آنها بوده است.
پایتخت مصر نیز ۲۱ آذرماه شاهد انفجاری بود که طی آن ۲۵ نفر کشته و ۴۵ نفر دیگر زخمی شدند.113/110
بیشتربخوانید:
دادگاه عالی مصر به منع واگذاری جزایر به عربستان حکم داد/ جشن و شادمانی مردم مصر از حکم دادگاه
گروه "سواعد مصر" مسئولیت حمله به پلیس مصر را برعهده گرفت
کویت ازمیانجیگری برای آشتی میان مصر وعربستان پرده برداشت
حضور نیروهای روسی در مصر تکذیب شد
ارتش مصر نیروهای ملی لیبی را آموزش می دهد
تغییر سیاست مصر در قبال حماس و غزه/ تحلیل
