گنبد نمکی جاشک

در موقعیت جغرافیایی N281611 E514226 در استان بوشهر واقع است. گنبد نمکی گنخک دشتی در فاصله ۱۴۴ کیلومتری جنوب شرق بندر بوشهر در فاصله ۵۵ کیلومتری شهر خورموج و ۱۵ کیلومتری شهر کاکی قرار دارد. وسعت کوه نمک مطابق با نقشه 3 هزار و 666 هکتار است و يکي از جاذبه‌هاي طبيعي استان بوشهر به شمار مي‌رود.

اين گنبد حد فاصل دو شهرستان دشتی و دیر است كه تشکیل گنبد شمال غربی به جنوب شرقی بوده از سمت غرب به روستای گنخک و روستای جاشک کشیده شده و از سمت شرق از روستای باغان تا روستای درویشی در بخش کاکی ادامه دارد و راه دسترسی به گنبد از سمت شرقی از فاصله ۳ کیلومتری بعد از روستای گنخک از طریق جاده خاکی معدن قدیمی سنگ نمک که در منطقه فعالیت می کرده است و از سمت شرقی گنبد بعد از پل روستای کردلان جاده ی خاکی را به سمت گنبد پیش گرفته تا به پای کوهپایه‌های گنبد برسیم.

اين منطقه کوهستاني بوده و به علت شرايط خاص توپوگرافي و اقليمي فاقد هرگونه چشمه‌هاي آب شيرين، آبشخور و چاه است و تنها غارهاي نمکي و چشمه‌هاي نمکي به تعداد فراوان وجود دارد. کوه نمک جاشک در محدوده درويشي ‌رودخانه‌ مند قرار گرفته است.

بخش‌هايي از گنبد نمکي کاکي که داراي نمک است فاقد هر گونه پوشش گياهي است اما بيشتر لايه‌هاي سازنده آن آهکي است که از ميان کوه نمک سربرآورده و از پوشش گياهي بسيار خوبي برخوردار است و در دامنه هاي کوه نيز گياهان مقاوم به شوري مشاهده مي‌شود.

در کل پوشش گياهي منطقه شامل گون، گيشدار و قيچ است که در فصل زمستان و بهار انواع گياهان يک‌ساله سطح زمين را مي‌پوشاند و زيبايي خاصي به آن مي‌بخشد. همچنين در دره‌هايي که از نمک‌زارهاي نمکي در امان مانده‌اند، درختچه‌هاي کنار و اشک به وفور ديده مي‌شود. 

کوه نمک با دارا بودن چشم‌اندازهاي زيباي زمين‌شناسي، انواع سنگ‌هاي مختلف، غارهاي طبيعي و طبيعت بکر درون آنها، آبشارکوه‌ها و آويزه‌هاي نمکي نه تنها چشم هربيننده‌اي را براي تفريح و کوهنوردي به طرف خود جلب کرده بلکه بهترين محل مطالعه براي محققان علاقه‌مند به علم زمين‌شناسي است.

برخي ويژگي‌هاي گردشگري زمين‌شناسي گنبد نمکي جاشک به شرح ذيل است: رنگ سفيد نمک‌هاي طعام گنبد به منطقه جلوه‌اي زيبا بخشيده است به نحوي که از جاده خورموج دير به صورت يک کوه برفي زيبا در بخش شرقي دشت برهنه ظاهر شده است. 

يخچال‌هاي نمکي از جمله پديده‌هاي زيباي گنبد نمکي دشتي به شمار مي‌رود و در ناحيه شمال غربي گنبد به وضوح ديده مي‌شود. اين يخچال‌ها که حاصل حرکت ثقلي توده‌هاي نمکي در جهت شيب زمين است در حاشيه کناره گنبد تشکيل مي‌‌شود و به دليل مشابهت آن با يخچال‌هاي يخي به اين نام شهرت يافته است.

آبشارهاي زيباي نمکي از ديگر ويژگي‌هاي گردشگري گنبد نمکي دشتي است که چهره‌اي بس زيبا و دلنشين را به آن بخشيده است. اين آبشارها که در واقع مسير طبيعي جريان آب گنبد بوده در فصول کم آبي به واسطه تبخير کامل آب، بلورهاي زيباي نمکي ضخيمي در جهت جريان و به ويژه در مسير آبشارها ايجاد شده است و منظره تماشايي آبشار نمکي را ايجاد کرده است. اين پديده نادر در اواسط بهار تا تابستان و پائيز ديده مي‌شود. 

غارهاي نمکي ديگر از جلوه‌هاي تماشايي گنبد نمکي دشتي است. اين غارها که بر اثر انحلال رسوبات نمکي ايجاد مي‌شوند در جاي جاي گنبد ديده مي‌شود. در بخش‌هاي داخلي اين غارها بلورهاي زيباي نمک به صورت استلاگميت و استلاکتيت جلوه‌اي ديدني به غارها بخشيده است. تخت ديو يکي از زيباترين پديده‌هاي زيباي فرسايشي گنبد دشتي است که به دليل اختلاف در ميزان فرسايش‌پذيري سنگ‌ها به صورت ستون‌هايي در ميان نمک‌هاي گنبد ظاهر شده‌اند. 

بلورهاي زيباي نمک و بسياري کاني‌هاي غير سيليکاته نظير پيريت و فلورين با تنوع رنگ و جلاي فلزي و غير فلزي آنان خيره‌کننده چشمان هر بيننده‌اي است. گنبد نمکي دشتي ميزبان کاني‌ها و بلورهاي زيباي فراواني است که در پهنه گنبد گسترده‌اند. تنوع رنگ نمک‌هاي صنعتي گنبد پديده‌اي متحير و شگفت‌انگيز است که در هيچ جاي استان مشابه آن را نمي‌توان يافت.

رنگ‌هاي متنوع قرمز، قهوه‌اي، سفيد، زرد، سياه و نارنجي نمک‌ها يکي از ويژگي گنبد دشتي است که نقش مهمي در جذب گردشگران به استان مي‌تواند ايفا کند. پلايا از پديده‌هاي زيباي فرسايش حاصل از گنبد‌هاي نمکي است که در دشت‌هاي دامنه‌اي پايين دست گنبدها به دليل شور بودن آب‌هاي فصلي حاصل از اين گنبدها و سيلان آن روي دشت و تمرکز در نواحي خط‌القعر آبرفت‌ها به صورت پهنه‌هاي نمکي ايجاد مي‌شود. 

اين جاذبه‌هاي طبيعي در منطقه کوه نمک و ظرفيت فراوان آن براي گردشگري به همراه يک مديريت صحيح زيست‌محيطي مي‌تواند بهترين منطقه گردشگري در آن ناحيه با ترويج فرهنگ زيست محيطي جهت حفاظت از منابع طبيعي با رواج نوع خاصي از گردشگري به نام گردشگري طبيعي باشد، چرا که پيشگامان طبيعت‌گردي در جهان براين باورند که براي حفظ واقعي محيط‌هاي طبيعي بايد گردشگران را در اين محيط‌ها پذيرا باشند.

اثر طبیعی ملی

کوه نمکی جاشک به عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان بوشهر در سال 88 به ثبت رسیده و اکنون در اختیار محیط زیست قرار گرفته است. مهمترین خصوصیات بارز و متفاوت کوه نمکی جاشک به نوع نمکهای این کوه نمکی، گنبدها و غارهای منحصر به فرد، آبشارها، بلورها و ... مي توان اشاره داشت. در آینده نزديك محیط بانی آن در روستای جاشک از توابع شهر آبدان شهرستان دیر افتتاح مي شود.

ویژگی و سیمای عمومی منطقه( شامل وضعیت توپوگرافی , چشم انداز, پو شش گیاهی وگونه های شاخص گیاهی , وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و کریدورها ) :گنبد نمكي يكي از پديده هاي زمين شناسي است كه داراي چشم اندازها و مناظر زيباي طبيعي است اين گنبد نمكي در نزديكي روستاي جاشك به صورت يك طاقديس بر روي سلسله جبال رشته زاگرس در استان بوشهر واقع شده است .

پوشش گياهيبه علت وجود آب و هواي خاص و باران كم و ناكافي و نهايتاً نوع خاك نامرغوب ، منطقه از نظر پوشش گياهي غني نمي باشد و بطور كلي شامل گياهان درختي و درختچه اي نظير كنار- بنه- كلخونگ – كهور- بادم كوهي و گز و گونه هاي بوته اي گرامينه و درمنه – خارشتر- گون – افدرا و گياهان شور پسند مي شود .

حيات وحش از نظر حيات وحش جانوري منطقه در حد متوسط مي باشد .در گذشته شامل كل وبز، قوچ و ميش و آهو بوده كه امروزه تنها كل و بز ، روباه، شغال  وكفتارو پرندگاني نظير باقرقره ، كبك، تيهو، زنبورخورها، پرستوها، بادخورك، گنجشكها و سهره ها مي باشد  ، همچنين  تنوع خزندگان در اين كوه بالا است .

جاذبه های اکوتوریستی به دليل وجود غارها و آبشارها  و رودخانه هاي بسيار زيبا و ژوشيده از نمك باعث جذب بازديد كنندگان زيادي مي شود .

وضعیت عمومی اقتصادی اجتماعی حاشيه نشينان اين منطقه اكثرا  مشغول كشاورزي و دامداري مي باشند .   

تعارضات مهم منطقه با توجه به عدم وجود پاسگاه محيط باني در حاشيه منطقه بازديد كنندگان متعددي بدون هماهنگي اداره از اين منطقه يازديد مي كنند كه بدليل عدم اطلاع كافي از موقعيت آن،  در مواردي آثاري از اين اثر را كنده و با خود حمل مي كنند. البته خوشبختانه هم اكنون پاسگاه   محيط باني در حاشيه منطقه در حال احداث مي باشد.