سفر دوره ای وزر امورخارجه امریکا به خلیج فارس که از روز دوشنبه با ورود به شهر کویت آغاز شد، روز پنجشنبه از شهر دوحه پایان یافت؛ بدون این که در بحران سیاسی عربستان و قطر تغییری حاصل شود.
تیلرسون در این چند روز علاوه بر دیدار از کویت به عنوان میانجی میان دوحه و ریاض، دوبار به قطر سفر کرد و در دوحه یادداشت تفاهم همکاری دو کشور برای مقابله با منابع مالی تروریست ها را امضا کرد.
سپس تیلرسون راهی عربستان شد تا ضمن مذاکره با مقامات سعودی، درنشست وزیران امورخارجه عربستان، امارات عربی متحده، بحرین و مصر شرکت کند. با این حال این رایزنی ها تاکنون نتیجه ای در حل اختلافات ریاض و متحدانش با دوحه در برنداشته است.
اصرار عربستان بر اجرای شروط سیزده گانه، خودداری قطر از تسلیم در برابر سعودی ها و اتخاذ مواضع متناقض از سوی امریکا، از جمله دلایل استمرار بحران دیپلماتیک در جنوب خلیج فارس عنوان شده است. سعودی ها اعلام کرده اند به راه حلی جز رعایت کامل و بی قید و شرط شرایطشان از سوی قطر رضایت نخواهند داد.
این در حالی است که قطری ها این درخواست ها را نشانه نقض حاکمیت ملی خود خوانده اند و آن را رد کرده اند. این در حالی است که از زمان آغاز این بحران، مقامات ارشد امریکایی پیام های متناقض و گیج کننده ای را ارسال کرده اند.
چهره دوگانه امریکا در بحران دیپلماتیک میان قطر و برخی همسایگانش
از یک سو، دونالد ترامپ، رییس جمهوری امریکا در روزهای نخست، قطر را به حمایت از تروریسم متهم کرد و جانب سعودی ها را گرفت و از سوی دیگر، وزارت خارجه و وزارت دفاع امریکا تلویحا بر فقدان مدارک معتبر مبنی بر نقش قطر در حمایت از تروریسم تاکید کردند. یادداشت تفاهمی هم که تیلرسون روز چهارشنبه گذشته با قطری امضا کرد، به گفته امریکایی ها، هر گونه راه انتقال پول از قطر به گروه های افراطی و تروریستی را مسدود می کند. با این حال، این اقدام از سوی ریاض و متحدانش بی فایده توصیف شد.
«ریچارد سوکولسکی» در مقاله ای در پایگاه اینترنتی اندیشکده کارنگی پیش از سفر تیلرسون به منطقه در پاسخ به سوالی مبنی بر این که آیا ترامپ از وزیر امور خارجه خود در حل این بحران حمایت می کند، نوشت: اگر پاسخ به این سوال منفی است، تیلرسون نباید این سفر را آغاز کند و البته اکنون پاسخ اصلا روشن نیست.
وی با تاکید بر این که تیلرسون می خواهد به طور عادلانه ای در بحران میان عربستان و قطر میانجیگری کند، افزود، ترامپ اما تحت تاثیر جاذبه و افسون پادشاه عربستان سعودی و محمد بن سلمان ولیعهد جدیدش کاملا جانب سعودی ها را گرفته و از موضع آنها دفاع کرده است.
حداقل کاری که ترامپ باید انجام می داد این بود که سعودی ها، قطری ها و اماراتی را مطمئن می کرد که او به تیلرسون این قدرت و اختیار را داده است تا به یک توافق دست یابند و از آنها نیز انتظار دارد که انعطاف پذیر باشند.
هر پیام دیگری از جانب ترامپ در خلال ماموریت تیلرسون مخرب خواهد بود. اگر سعودی ها متوجه شوند که ترامپ از وزیر خارجه اش حمایت نمی کند، تمکین نخواهند کرد.
اکنون به نظر می رسد شانس زیادی برای حل اختلاف میان قطر با عربستان و متحدان عرب این کشور وجود نداشته باشد. البته طولانی تر شدن این بحران، در نهایت بخشی از منافع کشورهای غربی، بویژه امریکایی ها را تامین می کند.
فروش هرچه بیشتر سلاح به کشورهای جنوبی خلیج فارس، دامن زدن به اختلافات درونی این کشورها با هدف جلوگیری از شکل گرفتن بلوک منسجم، قد قراردادهای کلان اقتصادی و واداشتن این کشورها به ارائه تضمین های قوی تر در موضوع مبارزه با تروریسم، بخشی از منافع امریکایی ها در استمرار این بحران به شمار می آید. 118/110
بیشتر بخوانید:
کارنگی: چالش تیلرسون برای حل بحران قطر
معاون دبیرکل حزب‌الله: اختلافات میان قطر و عربستان «نبردِ قدرت» است
سفر تیلرسون به قطر، روی گرداندن آمریکا از عربستان
