برجام، توافقی بسیار مهم در چارچوب حفظ صلح و امنیت بین المللی محسوب می شود، اما آمریکا در راستای فروپاشی این توافق در مه 2018 از آن خارج شد.
دولت "ترامپ" بارها ادعای عدم اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران را مطرح کرده و حتی تهران را متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای کرده است.
اما آژانس بین المللی انرژی اتمی که مسئولیت نظارت بر اجرای برجام را بر عهده داشته، ادعاهای دروغ ترامپ درباره برنامه هسته ای ایران را قبول نکرده و در 14 گزارش، پایبندی ایران به تعهدات هسته ای خود در چارچوب برجام را تایید کرده است.
اکنون آژانس در گزارش فصلی خود اعلام کرده که ذخایر مواد هسته‌ای ایران هنوز از سقف‌های مجاز (مقرر شده در برجام) فراتر نرفته است.
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز جمعه 31 مه منتشر شد ذخایر اورانیوم با غنای پایین ایران تا تاریخ 20 مه 174.1 کیلوگرم بوده (در ماه فوریه این میزان 163.8 کیلوگرم بوده است) که پایین تر از میزان مجاز ایران بر اساس توافق هسته‌ای است.
شورای عالی امنیت ملی ایران در پاسخ به اقدامات ضد برجامی آمریکا و نیز موضع انفعالی اروپا، در 8 مه 2019 در بیانیه ای اعلام کرد، تهران اجرای برخی مفاد برجام را متوقف خواهد کرد.
شورای عالی امنیت ملی ایران در این بیانیه اعلام کرد: قصد دارد «در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران، و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام» برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف کند.
این بیانیه همچنین هشدار می‌دهد در صورتی که کشورهای گروه ۱+۴ در ضرب‌الاجل یاد شده به تعهداتشان عمل نکنند، ایران به صورت مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.
در همین راستا "بهروز کمالوندی" سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران روز 20 مه اعلام کرد، در راستای اجرای ابلاغیه شورای عالی امنیت ملی، ظرفیت تولید غنی‌سازی اورانیوم 67 /3 درصدی ایران با طراحی جدید به حدود چهار برابر افزایش می‌یابد.
اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی (آلمان، بریتانیا و فرانسه) بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام در مه 2018 وعده دادند که با تضمین منافع اقتصادی ایران، این توافق را حفظ کنند.
این کشورها به رغم ایستادگی‌های لفظی و سیاسی در برابر آمریکا، اقدام عملی موثر و مناسب برای حفظ منافع ایران در برجام انجام ندادند.
هر چند طرف های اروپایی برجام از این اقدام ایران انتقاد کردند، اما روسیه کنش تهران را در چارچوب برجام دانست.
"میخاییل اولیانوف" Mikhail Ulyanov نماینده دائم روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد: اقدامات ایران خارج از برجام نیست و ایران این توافق بین المللی را نقض نکرده است.
اکنون با انتشار گزارش جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی که بار دیگر بر ایفای تعهدات برجامی از جانب ایران تاکید کرده، بهانه ای برای دیگر طرف های برجام در قالب گروه 1+4 به ویژه اروپایی باقی نمانده که هر چه زودتر به وعده های خود برای کاهش آثار تحریم های هسته ای آمریکاعلیه ایران عمل کنند.
در غیر این صورت ایران با پایان ضرب الاجل 60 روزه، در چارچوب مفاد برجام خود را محق به کنار گذاشتن تعهدات برجامی خود به ویژه در زمینه افزایش سطح غنی سازی می داند.
در این زمینه حضرت "آیت الله خامنه ای" رهبر معظم انقلاب اسلامی در 29 مه در دیدار با اساتید دانشگاههای ایران تصریح کردند: اهرم فشاری که فعلاً استفاده شده است، مصوبه اخیر شورای عالی امنیت ملی است اما همیشه در این حد متوقف نخواهیم ماند و در برهه بعدی، اگر لازم باشد، از اهرم های فشار دیگری استفاده خواهیم کرد.
اروپایی ها خود اکنون آگاه هستند که صبر استراتژیک ایران درباره برجام به انتهای خود رسده و اگر هر چه زودتر اقدامی اساسی برای حفظ این توافق بسیار مهم از جمله راه انداختن سازو کار ویژه مالی با ایران موسوم به "اینستکس" نکنند، نمی توانند امیدی به ادامه بقای آن داشته باشند.138/118
نویسنده: سيدرضا مير طاهر
بیشتربخوانید:
آژانس بین المللی انرژی اتمی بار دیگر پایبندی ایران به برجام را تایید کرد
پانزدهمین مهر تأیید آژانس بر پایبندی ایران به برجام
