روابط ایران و عراق در چارچوب هویت مشترک
روابط عراق و جمهوری اسلامی ایران با وجود همه کارشکنی‌های داخلی و خارجی که انجام می‌شود، روند رو به رشدی دارد. این موضوع ضمن اینکه از همسایگی جغرافیایی نشات می‌گیرد، ناشی از مذهب و فرهنگ مشترک دو کشور نیز است.
«السکاندر ونت»، نظریه‌پرداز روابط بین‌الملل عنوان می‌کند: «آنارشی آن چیزی است که دولت‌ها آنرا می‌سازند و هویت نقش اساسی در روابط کشورها دارد.» آنچه در روابط عراق و جمهوری اسلامی ایران در دوران پساصدام دیده می‌شود نیز مصداقی از نظریه ونت است. ایران و عراق مبتنی بر هویت مشترک و همچنین اعتماد متقابل تلاش می‌کنند در روابط خود با دوری از هر گونه رفتارهای تعارض‌آمیز و تنش‌زا، همکاری را در اولویت قرار دهند.
فواد حسین، وزیر خارجه عراق چهارشنبه گذشته سفری دو روزه به تهران داشته و با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفتگو کرد. تارنمای اندیشکده عراقی «البیان» عراق پس از این سفر در تحلیلی نوشت: «عراق نمی‌تواند در روابط خود از ایران فاصله بگیرد. تاریخ معاصر ثابت کرده است که ایران به دلیل همسایه بودن با عراق در مقایسه با آمریکا با عراق هماهنگ‌تر و همسوتر است. ایران و عراق دارای مرزهای مشترک و یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌ها هستند. دو کشور از نظر فرهنگی و اجتماعی دارای اشتراکات زیادی هستند. بیشتر جمعیت دو کشور شیعه و دارای هویت دینی مشترکی هستند. سالانه بیش از ۱۰ میلون تن میان ایران و عراق سفر می‌کنند. بسیاری از مسوولان و مردم عراق اعتراف می‌کنند که ایران در مقایسه با آمریکا شریک قابل اعتمادی است.»
اکنون تنها به فاصله 4 روز پس از سفر فواد حسین به تهران، آیت‌الله رئیسی، رئیس دستگاه قضای جمهوری اسلامی ایران نیز به عراق سفر می‌کند. سفر رئیسی به عراق، در پاسخ به سفر سال گذشته «فائق زیدان» رئیس شورای عالی قضایی عراق به تهران و همچنین بنا به دعوت رسمی فائق زیدان انجام می‌شود.
گسترش روابط قضایی و حقوقی
هدف اصلی این سفر گسترش روابط قضایی و حقوقی میان دو کشور است. به عبارت دیگر، توسعه روابط جمهوری اسلامی ایران و عراق، همه‌جانبه است و در ابعاد سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و قضایی پیگیری می‌شود. حوزه‌های مختلف همکاری قضایی و حقوقی بین دو کشور وجود دارد و به خصوص جمهوری عراق تمایل دارد در این دورانی که به نوعی همچنان دوران «گذار» عراق از نابسامانی‌های پسا صدام است، از تجربیات حقوقی و قضایی جمهوری اسلامی ایران بهره گیرد.
علاوه بر این، پیگیری وضعیت زندانیان عراقی و ایرانی در دو کشور نیز از جمله مواردی است که در گذشته نیز در این خصوص همکاری انجام شد. شماری از شهروندان ایرانی در عراق و شهروندان عراقی نیز در ایران به علل مختلف زندانی هستند. بنا بر توافقی که پیش از این دو کشور داشته‌اند، پس از گذراندن بخشی از محکومیت، امکان انتقال زندانیان هر دو طرف به کشورشان امکان‌پذیر است. این موضوع احتمالاً یکی از محورهای گفتگو میان مقامات قضایی دو کشور در سفر آیت‌الله رئیسی خواهد بود.
پیگیری قضایی جنایت ترور سردار سلیمانی
یکی از مهم‌ترین مواردی که در سفر رئیس دستگاه قضا به عراق پیگیری می‌شود، پیگیری قضایی جنایت آمریکا در ترور سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس خواهد بود. دولت آمریکا سوم ژانویه سال 2020 در نزدیکی فرودگاه بغداد در اقدامی جنایت‌کارانه سردار سلیمانی را که مهمان عراقی‌ها بود به همراه ابومهدی المهندس، نایب رئیس حشد الشعبی و 8 نفر از همراهان‌شان ترور کرد. جمهوری اسلامی ایران همواره بر پیگیری حقوقی این جنایت دولت آمریکا توسط دولت عراق تأکید کرده است. دولت عراق نیز فرآیند بررسی این جنایت را آغاز کرده است. در سفر آیت‌الله رئیسی این موضوع از اولویت‌های اصلی گفتگو میان طرفین خواهد بود.
نکته پایانی اینکه؛ سفر آیت‌الله رئیسی به عراق نشان می‌دهد، تهران و بغداد با عبور از کارشکنی‌ها و سوءظن‌ها، تلاش دارند حوزه همکاری دوجانبه را گسترش دهند.// 114
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
سفر فؤاد حسین به تهران؛ تأکید بر گسترش روابط ایران و عراق
