نور هر جا باشد، مایه رشد و بالندگی و حیات است. انوار پاک ذریه پیامبــر(ص) در همــه جــای جهــان گســترده اســت. هرجا نشــان، اثری و مرقد و مزاری از یکــی از فرزنــدان پیامبــر خاتــم(ص) وجــود دارد، دلهــای پــاک را جــذب کــرده و کانونــی بــرای رشــد ایمان و همایش مؤمنان و گســترش معنویت دینی و آموزه های اهل بیت شده است.
از نســل امــام هفتــم، حضــرت موســی بن جعفر(ع)ســه یادگار عزیز و اثرگذار و پرجاذبه در کشور ایران وجود دارند که هر کدام، شــعاعی از معنویت و جاذبه های ملکوتی را پدید آورده اند: حضــرت علی بــن موســی الرضــا(ع) در خراســان، خطه شرق کشور. حضرت معصومه(س) در قم و مناطق مرکزی ایران. حضرت احمدبــن موســی(ع) در خطه فارس و شیراز.
کشــور ایران در ســایه ایــن ســه خورشــید فــروزان کــه فرزنــدان بالفصــل امــام معصوم انــد، فروغــی ویــژه یافته و آثار و برکات مرقد منورشــان، قرنهاســت که نعمت‌های مادی و معنوی را بر ســر و روی مردمان این کشور نثار کرده است.
حرم مطهر حضرت معصومه
حضرت معصومه (س) در اول ذیقعده سال 173 هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشود. پدر آن بزرگوار، امام موسی کاظم (ع) و مادر گرامیش نجمه خاتون نام داشت. حضرت معصومه (س) در خاندانی دیده به جهان گشود که تجلی گاه علم و فضیلت و اخلاق بود. ایشان در دوران حیات پدرش، امام موسی کاظم (ع) از محضر آن حضرت بهره های فراوان برد و پس از شهادت پدر، از وجود برادر گرامیش امام رضا (ع) کسب فیض نمود و از کشتزار دانش و حکمت او خوشه های معرفت چید.
انس و الفت حضرت معصومه، به امام رضا (ع) بسیار زیاد بود. ایشان در معرفی خویش می فرمود: "من معصومه، خواهر رضا هستم."
این جمله، از محبت سرشار ایشان به برادرش امام رضا (ع) حکایت می کرد. حضرت معصومه (س) ده ساله بود که پدر را از دست داد و از آن پس او در کنار برادر گرامیش امام رضا (ع) در نشر تعالیم الهی همت نمود. ایشان در ایمان و پاکدامنی، مرتبه ای والا داشت و از دوران کودکی، فضایل علمی و معنوی در وجود حضرت معصومه (س) مشهود بود.
حضرت معصومه چشمه جوشان دانش
عالمان و مورّخان اسلامی معتقدند که در میان دختران امام کاظم (ع)، حضرت معصومه، از جایگاه خاصی برخوردار بود. نقل شده است که این بانوی گرامی حتی در کودکی به بسیاری از سؤالات علمی و فقهی پاسخ می گفت. ایشان در فرا گیری علوم و معارف اسلامی، پشتکار زیادی داشت و با امانت و درستکاری، آنچه را از سرچشمه دانش پدرمی آموخت، بی کم و کاست در میان مردم منتشر می ساخت.
ایشان از پدر و اجداد خویش، احادیثی نقل کرده که مورد استناد علمای بزرگ اسلام است. هنگامی که امام کاظم (ع) حضور نداشت، حضرت معصومه به پرسش‌های مردم پاسخ می داد و شبهات فکری آنها را برطرف می ساخت.
روزی جمعی از شیعیان، به قصد دیدار امام موسی بن جعفر (ع) و پرسش سؤالاتی از ایشان به مدینه آمدند. امام کاظم (ع) در سفر بود. آنها سؤالات خود را به حضرت معصومه که در آن هنگام سن کمی داشت، دادند. فردای آن روز بار دیگر به خانه امام کاظم (ع) آمدند، اما آن حضرت هنوز از سفر باز نگشته بود.
مسافران مسائل مطرح شده خود را طلب نمودند تا روزی دیگر به خدمت امام برسند. اما حضرت معصومه، پاسخ سؤالات را با دقت و درستی تمام نوشته بود و موجب شگفتی و حیرت آنها شد.
امام کاظم (ع) هنگامی که از سفر بازگشت، پاسخ‌های متقن و کامل دخترش را دید و از این مسئله بسیار خرسند شد و فرمود: «فداها ابوها» - پدرش فدایش باد.
مقام شامخ علمی، اخلاقی و معنوی حضرت معصومه
در زیارتنامه ایشان به بخشی از مقام و مرتبت این بانوی گرامی، اشاره شده است.
همچنین به نقل از بزرگان دین، القابی برای ایشان ذکر شده که نشان دهنده مقام شامخ علمی و اخلاقی و معنوی حضرت معصومه است. القابی مانند صدیقه، که به معنای بانوی بسیار راستگو است؛ یا مُحَدّثه یعنی بانویی که روایت گر حدیث است.
بنا بر مستنداتی، حضرت معصومه به کریمه اهل بیت مشهور است. کریمه به معنای بانوی سخاوتمند و بخشنده است. حضرت معصومه، زندگی سعادتمندانه را در پیروی از آموزه های قرآن و اسلام تفسیر می کرد و لحظات زندگی را در انس با خدا و یاد او، می گذراند. از این رو، به خاطر پیروی کامل از دین و خارج نشدن از جاده هدایت، به درجات بالایی از کمال انسانی رسید.
امام رضا (ع) در بیان مقام تقوا و پاکی ایشان، این بانو را معصومه نامید، یعنی بانویی که از گناه پاک است.
فاطمه معصومه (س)، ایــن بانــوی جــوان، در دانــش و کمــال، حدیــث و فضیلــت، ایمــان و ثبــات قــدم و اراده و فــداکاری و هجــرت، پایــگاه و جایــگاه بلنــدی داشــت و دلهــای عاشــقان عتــرت را مجــذوب خــود ســاخت. علمــای فرزانه و فقیهــان بلندمرتبه، به آستان مطهر او افتخار میکنند و قم به برکت ایشان «قم» شده است.
بارگاه ملکوتی حضرت معصومه
بانویی در آن مدفون است که بارگاهش چون نگینی در این خطّه کویری می درخشد و حرمش چشمه ای پرفیض و کرامت است و نه تنها کبوتران بر آسمان مزارش عاشقانه طواف می کنند، بلکه پروانگانی شیفته علم و معنویت، نه تنها از سراسر ایران، بلکه از کشورهای دیگری همچون حجاز، بحرین، هند، پاکستان، ترکیه، عراق، سوریه، لبنان و کشورهای آفریقایی و آسیای دور به این وادی نور آمده اند.
قــم از دیربــاز و از زمــان امامــان، مرکــز شــیعه بــوده و چهره های برجســته ای از راویان و عالمان، از این شــهر برخاسته، یا در این شهر زیسته اند. مرقــد مقــدس آن بانــوی نــور کــه بــه توصیــه ائمــه معصومین مزار شــیعه شــده، بــر رونــق و موقعیت و جاذبــه معنــوی ایــن شــهر افــزوده اســت.
به تدریــج، کتابخانه هــا، مــدارس دینــی و بالاخــره در ســال 1340 قمری برابر با سال 1301 شمسی «حــوزه علمیه قــم» به دســت مرحــوم آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی احیا می‌شود و ایــن حوزه کــه پیشــتر هم وجــود داشــت، جانــی تازه میگیرد.
بــه همیــن ســبب، فرزانگان بسیاری بــه ایــن شــهر هجــرت می کننــد و بــر وجهــه و اعتبــار و مرکزیــت آن، جنبه جهانی می بخشــند. حوزه علمیه قم، به برکت مرقد پاک این بانو، پدید آمده و دوام یافته است.
هــزاران دلباختــه در پــی آموختــن علم دیــن و فرهنگ ناب تشــیع و میراث عترت، در این شــهر به سر می برند و در ســایه حــرم نورانی بانــوی کرامت، معارف اسـلام و قرآن را می آموزند تا مبلغ دین و پیام رســان حوزه و نشر دهنــده اندیشــه های انقلابی در اقصــی نقــاط جهان باشند.
زائــران بارگاهــش و پروانگان شــیفته حرمش از سراســر ایــران و کشــورهای مختلــف می آینــد تــا دل را در کوثــر زیارتــش صفــا بخشــند و از علــوم اهل بیــت بهــره گیرند. این حرم مطهــر در دوره های مختلف بازســازی شــده، توســعه یافته تا به صورت کنونی، شــکوهمند و آبرومند و پرجاذبه شده است.
حضور فعال حضرت معصومه (س) در عرصه علم و ایمان، نشان دهنده جایگاه و ارزش والای زن در تاریخ و فرهنگ اسلامی است. در طول تاریخ، زنان بزرگواری چون مریم و آسیه پا به عرصه گذاشته اند که به کرامت و شأن والای انسانی دست یافته اند تا آنجا که خداوند آنها را به عنوان الگو و اسوه برای زنان و مردان معرفی کرده و آیاتی را در شأن آنها نازل نموده است.
حضرت معصومه (س) نیز به عنوان بانویی فرهیخته برای الگو شدن، با اینکه دختر جوانی بود هم از نظر عبادی، هم علمی و سیاسی نقش خود را به خوبی ایفا کرد و با حرکت به سوی حفظ حریم ولایت و امامت، نشان داد که زن در همه عرصه ها می تواند فعال و تاثیرگذار باشد.
اگر نقش و جایگاه زنان و دختران به خوبی تعریف شده باشد، هیچ گاه فعالیت اجتماعی زنان به یک آسیب تبدیل نمی شود. همانطور که پیامبر(ص) در دورانی که دختران را زنده به گور می کردند، با بها دادن به دختر خود دیدگاه جامعه را نسبت به زن و دختر تغییر داد.
در ایران ولادت این بانوی بزرگوار «روز دختر» نامگذاری شده است. سبک زندگی حضرت معصومه (س)، همه ابعاد زندگی انسان را به صورت جامع در برمی گیرد و انسان را به سمت تعالی و رستگاری سوق می‌دهد.
ایشان به دختران و زنان مسلمان می‌آموزد عفیف بودن مهمترین رمز ماندگاری انسان است و هر که در دوران تجرد پاکدامن بماند، زندگی مشترک زیبا و سرشار از آرامشی را تجربه خواهد کرد.
در عصر کنونی آنچه دختران مسلمان را تا امروز به اوج رسانده، تأسی به سیره معصومین (ع) است که در دامان وحی تربیت شده اند.
زینب مقدسی
117
