معلولان در هر جامعه ای وجود دارند و جزیی از آن جامعه هستند و نگهداری و مواظبت از افراد معلول، وظیفه ای همگانی است. بر پایه آموزه های دینی، معلولان جسمی و ذهنی محترم اند و خداوند نیز در برابر آن آسیب ها به آنان پاداش می دهد، چنانکه نیکی کنندگان به آنان هم دارای پاداش هستند. رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس نابینایی را به مسجد یا خانه اش یا برای تامین نیازش همراهی کند، خدا برای هر گامی که برداشته و بر زمین نهاده پاداش آزاد کردن برده ای را می نویسد و فرشتگان بر او درود می فرستند تا از وی جدا شود.»
افراد کم توان، امروزه بیشتر از آنکه به دنبال امتیازات ویژه باشند، خواهان ایفای نقش و کسب مسئولیت های برابر با دیگر اعضای جامعه هستند و با سازماندهی تشکل های قدرتمند در پی احقاق حقوق فراموش شده خود می باشند.
افراد معلول که خود را بزرگترین اقلیت در جهان می دانند به آن مرحله از رشد و تعالی دست یافته اند که در برخی از کشورها حتی قادر به تاثیرگذاری بر مجامع تصمیم گیر و سیاست گذار هستند و از این طریق تلاش می کنند تا از پایمال شدن شخصیت انسانی خود جلوگیری کنند.
امروزه برآورد می شود که 15 درصد از جمعیت جهان دارای معلولیت های مختلف باشند. برپایه برآوردهای برنامه توسعه سازمان ملل متحد 80 درصد از معلولان در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند.
توجه بین المللی در حمایت از افراد دارای معلولیت از اوایل دهه 70 میلادی به پیشگامی سازمان ملل متحد روبه گسترش بوده است و از آن زمان مجمع عمومی سازمان ملل متحد سال 1981 میلادی را به عنوان سال جهانی معلولان اعلام کرد.
اهمیت توجه به این موضوع سبب شد، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 1992 میلادی، سوم دسامبر را به عنوان «روز جهانی معلولان» نامگذاری کند تا در کنار آگاهی رسانی درباره مسائل و مشکل های این قشر، بستر لازم برای حضور مستمر و فعالیت موثرتر آنان در حوزه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هموار شود.
هر سال سازمان ملل موضوعی را برای مضمون روز جهانی معلولین اعلام می کند. اعلام شعار و موضوع سالانه می‌تواند یک تمرکز اساسی در مورد چگونگی تلاش جامعه برای از بین بردن موانع جسمی، تکنولوژیکی و نگرشی برای افراد معلول فراهم کند.
پس از شیوع کرونا، چالش‌ها، موانع و فرصت‌هایی برای افرادی که با معلولیت زندگی می‌کنند، در چارچوب یک بیماری همه‌گیر جهانی ایجاد شد. از اینرو شعار سال 2021، «رهبری و مشارکت افراد دارای معلولیت به سوی جهانی فراگیر، در دسترس و پایدار پس از کووید- 19» در نظر گرفته شده است.
از مارس 2020، همه افراد روی زمین تحت تأثیر تغییرات شدید سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در نتیجه واکنش های داخلی و بین المللی به کووید- 19 قرار گرفته اند.
پیامدهای همه گیری بیماری کووید ـ 19 گرچه کمابیش آحاد جامعه را متأثر می‌کند، ولی افراد دارای معلولیت را به دلیل سطح بالای آسیب پذیری، بیشتر در معرض خطرات جسمی و اجتماعی قرار می دهد.
افراد معلول به دلایلی مانند مشکل در عملکرد تنفسی، ضعف سیستم ایمنی، بیماری‌های زمینه ای و... به شدت در برابر این بیماری آسیب پذیر هستند. ازاینرو، شناسایی و در نظر گرفتن ملاحظات اضافی برای افراد معلول و گروههای پُرخطر همانند سالمندان در ایام شیوع و همه گیری کرونا لازم و ضروری است.
به طوری که اطمینان حاصل شود که اقشار فوق به اندازه کافی دسترسی به خدمات و مراقبت‌های بهداشتی، درمانی و معیشتی مورد نیاز در هنگام بروز بحران دارند.
بحران جهانی کووید- 19 نابرابری‌هایی از پیش موجود را عمیق‌تر کرد، میزان محرومیتی که پیش از این نیز برای معلولان وجود داشت افزایش یافته و از اینرو برنامه ریزی برای معلولان ضروری است.
افراد دارای معلولیت -یک میلیارد نفر- یکی از محروم ترین گروه های جامعه هستند و از نظر تلفات جانی در میان آسیب پذیرترین افراد در این بحران قرار دارند.
حتی در شرایط عادی، افراد دارای معلولیت کمتر به مراقبت های بهداشتی، آموزش، اشتغال و مشارکت در اجتماع دسترسی دارند.
از اینرو یک رویکرد یکپارچه مورد نیاز است تا اطمینان حاصل شود که افراد دارای معلولیت عقب نمانند. در حقیقت روز جهانی افراد دارای معلولیت، روزی است که به همه کمک می کند تا نسبت به چالش های پیش روی افراد دارای معلولیت مسئولانه تر رفتار کنند.
در یک تعریف کلی، معلولیت به ناتوانی در انجام تمام یا قسمتی از فعالیت های عادی زندگی فردی یا اجتماعی به دلیل وجود نقص مادر زادی یا اکتسابی در قوای جسمانی یا روانی اطلاق می شود.
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، معلولیت ایجاد اختلال در روابط بین فرد و محیط دانسته شده است. از نظر این سازمان، معلولان، بزرگترین اقلیت جهان محسوب می شوند، زیرا به طور متوسط 10 درصد افراد هر جامعه ای را معلولین تشکیل می دهند.
ضروری است ضمن برخورد احترام آمیز با معلولان، به آنان فرصت داده شود تا استعدادهای خلاق هنری و فکری خود را شکوفا سازند و آن را برای غنی سازی جامعه به کار گیرند.
دستیابی به توسعه مورد نظر در هزاره جدید، نیاز به مشارکت معلولین و استفاده از پتانسیل ها و کارآیی آنان دارد. ایجاد شرایط مناسب و رعایت حقوق معلولان، تنها گوشه ای از ادای دین جامعه به این افراد به عنوان شهروندان جامعه است.
امروزه بسیاری از معلولان به این باور رسیده‌اند که معلولیت محدودیت نیست و تجسم اراده است. نمونه بارز آن را می‌توان در مسابقات پارالمپیک در توکیو دید. وقتی که ورزشکاران معلول ایرانی بارها مدال کسب کردند و پرچم ایران بالاتر از پرچم‌های دیگر کشورها به اهتزاز درآمد.
گرچه هنوز برخی معلولیت را به عنوان یک ناتوانی تلقی می‌کنند و برخورد مناسبی با یک فرد معلول ندارد، اما در عین سختی‌ها نور امید را در دلهای این افراد روشن است و برای کسب موفقیت تلاش می کنند.
انگیزه، استعداد و شوق جوانان معلول ایرانی چندان بود که علیرغم کمبود امکانات و در شرایط تحریم و کرونا توانستند در سطح بین المللی موفقیت‌های زیادی بدست آورند.
«زهرا نعمتی» بانوی جوان ایرانی، نشان داد که می‌توان علیرغم معلولیت، اما در سایه استقامت و تلاش و پشتکار، قله‌ها را یکی پس از دیگری فتح کرد.
زهرا نعمتی عضو تیم‌ملی تیراندازی با کمان بانوان معلول ایران است. وی نخستین زن در تاریخ ورزش ایران است که موفق به کسب مدال طلا در سطح بازی‌های جهانی المپیک و پارالمپیک شده‌ا ست.
او همچنین، در 29 می 2013 در مراسم کمیته بین المللی المپیک در سن‌پترزبورگ روسیه مفتخر به دریافت جایزه معتبر ورزشکار برترپارالمپیک 2012 لندن از سوی «بنیاد بین‌المللی اسپورت آکورد» شد.
او اولین ورزشکار ایرانی، اولین بانوی آسیایی و سیزدهمین ورزشکار تاریخ است که توانسته هم در المپیک و هم در پارالمپیک کسب سهمیه کند (در ریو 2016)؛ وی همچنین به عنوان پرچم دار ایران در بازی های المپیک تابستانی 2016 انتخاب شد. با این حساب او اولین بانوی مسلمان معلول است که پرچمدار کاروان المپیک یک کشور شده است.
نعمتی معتقد است ورزش از بهترین راه‌های توانمندسازی افراد دارای معلولیت در سطح جهان است و امید دارد تا سال 2030 همه معلولین دارای شغلی مناسب و امنیت باشند، او آرزو می کند که همه شهرهای جهان برای معلولین مناسب‌سازی شوند.
زهرا نعمتی معتقد است در زندگی تنها یک شانس به ما داده شده و باید از آن به بهترین شکل ممکن استفاده کرد. هم چنین جمله زهرا نعمتی، بانوی کماندار معلول ایرانی، به عنوان یکی از 10 جمله انگیزه‌دهنده برتر سال 2014 از سوی کمیته بین‌المللی پارالمپیک انتخاب شد.
شعار نعمتی این است: «هرگز تسلیم معلولیت خود نشوید» و «من معتقدم در تمام دنیا ورزش یکی از بهترین روش‌های توانمندسازی معلولین است»
زینب مقدسی
117
