زرشک با نام علمی VULGARIS BERBERIS یکی از گیاهان دارویی صنعتی و خوراکی است که در صنایع غذایی و رنگ آمیزی بکار می رود.
زرشک دارای درختچه ای خاردار به ارتفاع 1 تا 3 متر و دارای شاخه های شکننده است، البته ارتفاع بعضی از نمونه های آن در محیط های مساعد به ۵ متر نیز می رسد، این درختچه در جنگلهای اروپا و آسیا یافت می شود.
در ایران نیز در ارتفاعات البرز واقع در شمال غالبا در کنار درختان دیگر به چشم می خورد البته عمده محصول زرشک ایران که دارای کیفیت بسیار بالایی است در نواحی شمال شرقی ایران دراستان خراسان بعمل می آید. محصول زرشک بدست آمده در استان خراسان ضمن تامین نیازهای داخلی جزء اقلام صادراتی نیز محسوب می شود.
قسمت مورد استفاده گیاه زرشک از نظر درمانی ریشه، پوست ریشه، ساقه، برگ، گل و میوه آن است. گلهای زرشک در اردیبهشت و خرداد ظاهر می شود و به رنگ زرد زیبا و مجتمع به صورت خوشه ای آویخته است.
میوه آن کوچک قرمز رنگ با طعم ترش ملایم به طول 7 تا 10 و به عرض 3 تا 4 میلیمتر است. از این گیاه نژادهای پرورش یافته ای وجود دارد که به تفاوت میوه ای زرد رنگ بنفش و یا آبی تیره دارند.
از نظر خواص درمانی ریشه و پوست ساقه زرشک از داروهای تلخ بشمار آمده که برای پاکسازی کبد و کاهش تب کاربرد دارد، همچنین اثر تصفیه کننده خون و ضدعفونی کننده دارند. ریشه گیاه نیز اثر مدر( ادار آور) دارد. از میوه زرشک به علت طعم مطبوع در تهیه شربت، مربا، ژله، لواشک و پودر زرشک استفاده بعمل می آورند.
گفتنی است میوه زرشک برای درمان ازیاد فشار خون نیز تجویز می شود، لذا مصرف آن بصورت پودر زرشک هر 4 ساعت یک قاشق غذاخوری همراه با کمی شکر یا بصورت شربت زرشک تاثیر زیادی در کاهش فشار خون دارد.
در ایران زرشک یکی از چاشنی هایی است که به همراه زعفران جهت تزئین پلو بکار برده می شود و زینت بخش سفره های ایرانی است. در استعمال خارجی نیز دم کرده برگ زرشک برای درمان آنژین بصورت غرغره ثمربخش است.
بعلاوه از آن در شستشوی زخم ها استفاده می کنند. ریشه زرشک نیز به واسطه مواد موجود درآن جهت رنگ کردن اشیا بخصوص الیاف پشم و ابریشم بکار برده می شود.
116
