دیدارهای دوجانبه با روسای جمهور کنیا، اوگاندا و زیمبابوه، امضای اسناد همکاری و همچنین برگزاری نشست هایی با تجار، فعالان بازرگانی و مقامات اقتصادی ایران و کشورهای میزبان، بخشی از برنامه‌های «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری اسلامی ایران در سفر به این سه کشور آفریقایی است.
رئیسی که در مقام ریاست جمهوری ایران تاکنون 15 سفر خارجی انجام داده است، نخستین رئیس جمهوری ایران محسوب می شود که پس از 11 سال به آفریقا سفر می کند.
رئیس جمهوری اسلامی ایران 15 اسفند 1401 (مارس 2023) در دیدار شرکت‌کنندگان در اولین اجلاس همکاری‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای غرب آفریقا بر آمادگی تهران برای گسترش همه‌جانبه همکاری با کشورهای آفریقایی تاکید کرد.
جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود تحریم های اقتصادی، همواره توسعه روابط با کشورهای آفریقایی را به دلیل اشتراکات سیاسی و فرهنگی دنبال کرده است.
دولت سیزدهم ایران به ریاست سیدابراهیم رئیسی، نیز در راستای سیاست خارجی جامع، متوازن و مبتنی بر چندجانبه گرایی اقتصادی، به گسترش مناسبات با کشورهای آفریقایی توجه جدی دارد.
در همین راستا، مرداد 1401، «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران به جمهوری مالی و از آنجا به تانزانیا و زنگبار سفر کرد و با مقامات این کشورهای آفریقایی درباره راههای گسترش همکاری گفت و گو کرد.
با این رویکرد دولت سیزدهم، برنامه توسعه صادرات غیرنفتی و گسترش روابط تجاری با آفریقا شدت گرفت و در یک سال و نیم گذشته بیش از پنجاه هیأت رسمی از آفریقا به ایران سفر کرده و قراردادهای مختلفی منعقد شده است.
با وجود این، حجم تجارت ایران و کشورهای آفریقایی هرچند روبه رشد است، اما با هدف گذاری تجارت 10 میلیارد دلاری، فاصله زیادی دارد.
در حال حاضر واردات آفریقا نزدیک به 600 میلیارد دلار اعلام شده است، ولی سهم ایران از این میزان، به 2 میلیارد دلار نمی رسد؛ این در حالی است که زمینه‌های همکاری و افزایش مناسبات تجاری ایران و آفریقا به ویژه در زمینه های انرژی، فنی - مهندسی، حمل و نقل، کشاورزی و معدنی، قابل توجه است و با رفع موانع کنونی دست یافتنی خواهد بود.
«علیرضا پیمان پاک» دبیر شورای‌عالی نظارت بر اتاق بازرگانی ایران در این باره گفته است: راه اندازی خطوط منظم کشتیرانی، فراهم کردن زیرساخت‌ها، افزایش تهاتر و امضای توافقنامه کاهش تعرفه تجاری، می تواند بر افزایش تجارت ایران و قاره آفریقا تاثیر چشمگیری بگذارد.
اهمیت توسعه روابط ایران با کشورهای آفریقایی از منظر سیاسی و فرهنگی
مضاف بر اهمیت اقتصادی روابط ایران با قاره آفریقا، به لحاظ سیاسی و فرهنگی نیز توسعه روابط با کشورهای این قاره برای جمهوری اسلامی ایران که تحت تحریم و فشارهای سیاسی غرب قرار داد، مهم است.
50 کشور از 54 کشور این قاره عضو جنبش عدم تعهد هستند که برخی از آنان تحت تحریم قرار دارند؛ همچنین 30 کشور اسلامی در این قاره وجود دارد و حدود 50 درصد جمعیت آن مسلمانند.
واضح است که سرمایه‌گذاری و مشارکت عمیق تر ایران در آفریقا نه تنها دارای منافع اقتصادی برای دو طرف است بلکه اعتبار و نفوذ سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را نیز در این قاره افزایش خواهد داد؛ به همین دلیل سفر آتی رئیس جمهوری اسلامی ایران به سه کشورآفریقایی کنیا، اوگاندا و زیمبابوه می تواند نوید بخش تحرکی جدید در روابط و گسترش مناسبات به ویژه در حوزه اقتصادی و تجاری ایران و آفریقا باشد.
نویسنده:حسن عقیقی سلماسی
117
