امارات و عربستان، دو کشوری هستند که روابط شان با هم از یک «بی منطقی» رنج می برد. ریاض و ابوظبی در یک دهه اخیر سیاست هایی همسو با هم در تحولات منطقه غرب آسیا اتخاذ کردند.
امارات در بحران های مصر، لیبی، سوریه، عراق و بحرین در کنار عربستان سعودی قرار گرفت. امارات به تبعیت از عربستان، روابط دیپلماتیک خود را با جمهوری اسلامی ایران و قطر قطع کرد. در همین حال، امارات مهمترین عضو ائتلاف سعودی در جنگ علیه یمن است.
این سیاست ها به منزله این است که روابط دو کشور باید از سطح بالا و راهبردی برخوردار باشد، اما در ماههای اخیر بیش از همه «بدبینی و بی اعتمادی» بر روابط امارات و عربستان سعودی حاکم بود.
یکی از نشانه های این وضعیت نیز استقبال سرد مقامات سعودی از سفر تابستان گذشته ولیعهد ابوظبی به عربستان بود، به نحوی که معاون وزیر دفاع عربستان برای استقبال از "بن سلمان" در فرودگاه حاضر شد. یکی دیگر از نشانه های این وضعیت، عدم حضور "محمد بن زاید"، ولیعهد ابوظبی در کنفرانس داووس صحرا است که در عربستان برگزار شد و برای محمد بن سلمان نیز این کنفرانس اهمیت زیادی دارد.
به نظر می رسد علت اصلی حاکم شدن این بدبینی و بی اعتمادی، رقابت امارات با عربستان برای نفوذ در منطقه غرب آسیا است، موضوعی که ریاض آنرا نمی پذیرد. در راستای همین رویکرد رقابتی امارات است که دو کشور در جنوب یمن دچار اختلاف های جدی شده اند؛ به نحوی که امارات و مزدوران آن در مقایسه با عربستان و مزدورانش دست برتر را در تحولات جنوب یمن دارند.
امارات تابستان گذشته اعلام کرد که نیروهای خود را از جنوب یمن خارج خواهد کرد، موضوعی که با نارضایتی عربستان همراه بود چرا که همه هزینه های این جنگ را را به سمت ریاض هدایت می کرد. پس از خروج نظامیان اماراتی، درگیری میان شورای انتقالی جنوب که وابسته به امارات است و دولت مستعفی یمن که تحت حمایت آل سعود قرار دارد، افزایش زیادی داشته است، به نحوی که کاخ ریاست جمهوری عدن و برخی نهادهای دولتی تحت کنترل شورای انتقالی جنوب قرار گرفت.
پس از شدت گرفتن اختلاف ها میان یمنی ها در جنوب، عربستان تلاش زیادی انجام داد تا شورای انتقالی جنوب و دولت مستعفی یمن به توافقی جهت کاهش اختلاف ها دست پیدا کنند که نتیجه این تلاش ها نیز توافق ریاض در 5 نوامبر 2019 بود. با گذشت تنها یک هفته از این توافق، نشانه های شکست آن خیلی زود آشکار شد.
نکته مهم این است که به نظر می رسد بیش از امارات، این محمد بن سلمان به طور خاص و عربستان به طور عام است که به روابط نزدیک و کاهش بی اعتمادی با امارات نیاز دارد. سفر روز گذشته بن سلمان به امارات دومین سفر وی در یک سال گذشته است. بن سلمان نوامبر 2018 نیز پس از اینکه به خاطر قتل فجیع "جمال خاشقجی" تحت فشار شدید افکار عمومی جهانی قرار گرفت به امارات سفر کرد تا به نوعی در قالب این سفر از فشارهای جهانی علیه خود بکاهد.
"خالد بن سلمان"، معاون وزیر دفاع عربستان نیز ماه گذشته به امارات سفر کرد تا حمایت این کشور را برای توافق میان گروههای یمنی در جنوب به دست آورد. دو روز قبل از سفر محمد بن سلمان نیز مدیران آرامکو با مقامات اداره سرمایه گذاری ابوظبی دیدار کردند تا به نوعی امارات را برای خرید بخشی از سهام آرامکو ترغیب کنند.
اکنون نیز محمد بن سلمان در سفر به امارات از یک سو تلاش دارد ولیعهد ابوظبی را برای حمایت جدی از توافق ریاض متقاعد کند و از سوی دیگر سعی می کند از نزدیکی احتمالی امارات به ایران جلوگیری کند. همچنین روزنامه رای الیوم نیز نوشت روابط مصر با عربستان در ماههای اخیر دچار تنش شده است و محمد بن سلمان در سفر به ابوظبی، میانجی گیری "محمد بن زاید" میان ریاض و قاهره را نیز خواستار است.
نویسنده: سید رضی عمادی
138/118
