عراق سال 2014 با حمله به عراق، حدود یک سوم از جغرافیای این کشور را اشغال کرد. داعش در عراق مرتکب جنایت‌هایی شد که کمتر در جهان می‌توان نمونه‌ای از این جنایت‌ها سراغ گرفت. در حالی که ارتش عراق در هنگام تهاجم داعش عملاً کارآمدی نداشته و به نوعی فروپاشیده بود، با فتوای آیت‌الله سیستانی، مرجع عالیقدر عراق، حشد الشعبی شکل گرفت.
نیروهای امنیتی عراق و حشد العشبی طی سه سال و نیم مبارزه در دهم دسامبر 2017 پیروزی بر داعش و از بین رفتن سازمان داعش را اعلام کردند که البته به اذعان مقامات مختلف عراقی، جمهوری اسلامی ایران در شکست داعش در عراق نقش برجسته‌ای داشته است.
با گذشت سه سال، این سوال وجود دارد که وضعیت امنیتی عراق پسا داعش چگونه است؟
بازمانده‌های داعشی و تغییر در عملکرد امنیتی
سازمان داعش در عراق از بین رفته و جغرافیای این کشور حفظ شده است، اما بازمانده‌های گروه تروریستی داعش همچنان در عراق حضور دارند. بازمانده‌های داعشی به دوران پیش از 2014 بازگشته و عملیات انفجاری و تروریستی را در مناطق مختلف عراق انجام می‌دهند. هدف عملیات‌های داعشی‌ها، نیروهای امنیتی و حشد الشعبی هستند. نیروهای امنیتی و حشد الشعبی عراق نیز همچنان به مبارزه با بازمانده‌های داعشی در مناطق مختلف این کشور ادامه می‌دهند.
تغییر نوع ناامنی در عراق
نکته دیگر این است که اگرچه سازمان داعش در عراق از بین رفته، اما این کشور همچنان با ناامنی مواجه است. با این حال، نوع ناامنی در عراق تغییر کرده است. عراق امروز شاهد شکل‌گیری تظاهرات خیابانی مکرر در مناطق مختلف و تبدیل این تظاهرات مردمی به خشونت‌های خیابانی است. برای مثال، در تظاهرات اواخر 2019 که از اکتبر آغاز شد بیش از 500 نفر کشته و حدود 7 هزار نفر نیز زخمی شدند. بنابراین، ناامنی همچنان یکی از شاخصه‌های تحولات عراق پساداعش محسوب می‌شود و این کشور به لحاظ امنیتی، شاهد شکنندگی است.
متنوع شدن بازیگران ناامن‌ساز در عراق
طی سال‌های 2014 تا 2017 مهم‌ترین بازیگر ناامن‌ساز در عراق، گروه تروریستی داعش بود. بنابراین، دشمن نیروهای امنیتی و حشد الشعبی نیز مشخص بود. سه سال پس از داعش، بازیگران ناامن کننده در عراق نیز متنوع شده‌اند. اکنون بازمانده‌های داعشی در کنار جریان‌های انحرافی، بعثی‌ها و همچنین نظامیان آمریکایی امنیت عراق را هدف قرار داده و در مناطق مختلف این کشور ناامنی ایجاد می‌کنند.
تفاوت در این است که بازمانده‌های داعشی، جریان‌های انحرافی و بعثی‌ها با بهره‌گیری از تظاهرات مردمی در عراق خشونت خیابانی ایجاد می‌کنند و آمریکا با حملات گاه‌وبی‌گاه خود علیه گروه‌های مقاومت و همچنین با عملیات تروریستی نظیر ترور سردار شهید سلیمانی، فرمانده فقید نیروی قدس سپاه و ابومهدی المهندس، نایب رئیس حشد الشعبی، امنیت عراق را هدف قرار می‌دهد.
تداوم شکنندگی امنیتی عراق
در همین حال، ارتش و نیروهای حشد الشعبی طی سال‌های 2014 تا 2017 دشمن را می‌شناختند و امکان جنگ با این دشمن را داشتند، اما اکنون شناخت دشمن سخت شده و امکان مبارزه با آنها نیز به دلیل جنس فعالیت‌شان به مراتب مشکل‌تر است. امروز بازیگران ناامن کننده فضای عراق تلاش می‌کنند با بهره‌گیری از فضای مجازی و وارونه‌سازی واقعیت‌ها، مردم را نیز با خود علیه بخش‌هایی از حاکمیت این کشور همراه کنند.
نکته پایانی این است که در دوران مبارزه با داعش، عزم جدی از سوی اغلب گروه‌های عراقی و وحدت داخلی برای مبارزه با این دشمن به تمام معنا اهریمنی وجود داشت، اما امروز در مبارزه با تهدیدها و بازیگران ناامن کننده در عراق، اجماع ملی کمتر شده است و همین موضوع نیز سبب تداوم شکنندگی امنیتی در این کشور شده است.// 114
نویسنده: سیدرضی عمادی
بیشتر بخوانید:
پیام تبریک سفیر ایران در بغداد به دولت و ملت عراق در سالگرد پیروزی بر داعش
افشای همکاری سرکرده داعش با سرویس اطلاعات آمریکا
گروه تروریستی داعش تربیت شده آمریکاست
