در یک هفته اخیر مناطق مختلف لبنان شاهد تظاهرات مردمی در اعتراض به وضعیت وخیم اقتصادی بود. نگاهی به وضعیت اقتصادی لبنان نشان می‌دهد این کشور همچنان روند نزولی را در اقتصاد طی می‌کند. اصلی‌ترین مشکل در حال حاضر شامل کمبود سوخت، افزایش قیمت ارز و همچنین وضعیت نامساعد برق در این کشور است.
کمبود سوخت
کمبود سوخت سبب تشکیل صف‌های طولانی برای بنزین در مقابل پمپ بنزین‌ها شده است. مردم خیابان‌ها را مسدود کرده‌اند و این رفتار سبب شکل‌گیری چالش امنیتی و درگیری نیروهای نظامی با مردمی شد. بانک مرکزی لبنان 85 درصد از هزینه سوخت را تحت عنوان یارانه پرداخت می‌کند. لبنان روزانه 12 میلیون لیتر سوخت مصرف می‌کند.
کمبود برق
علاوه بر سوخت، کمبود برق نیز در شکل‌گیری دور جدید اعتراض‌های مردمی نقش دارد. نیروگاه‌های برق لبنان قادر نیستند تا با کارِ خود، به میزان کافی برق تولید کنند. با توجه به اینکه در فصل تابستان هوا گرم است، کمبود برق ضمن اینکه مشاغل را تعطیل کرده، آسایش مردم را نیز گرفته و این عامل مهمی برای عصبانیت مردم از نظام سیاسی است.
کاهش شدید ارز
کاهش شدید ارزش پول ملی لبنان، اما ریشه اصلی مشکلات اقتصادی کنونی این کشور است. در ادامه روند نزولی ارزش لیره لبنان، قیمت هر دلار آمریکا در لبنان به حدود ۱۸ هزار لیره رسیده است و مقام‌های این کشور از کنترل اوضاع گرانی، تورم و همچنین تامین سوخت مورد نیاز مردم ناکام مانده‌اند. کاهش ارزش پولی ملی ضمن اینکه سبب تشدید تعطیلی نهادهای اقتصادی در لبنان شده، وخیم شدن وضعیت معیشتی مردم این کشور را نیز در پی داشته است.
بحران بدهی‌ها
در کنار این مشکلات، بحران بدهی‌های دولت نیز به مضلی برای اقتصاد لبنان تبدیل شده است. بانک جهانی اخیراً اعلام کرد بدهی‌های لبنان برابر با 150 درصد تولید ناخالص ملی این کشور است که یکی از بالاترین میزان بدهی‌ها در جهان محسوب می‌شود. غرق شدن اقتصاد لبنان در بحران بدهی، سبب شد توازن مالی لبنان به هم خورد و این کشور، دیگر همچون گذشته قادر نیست نیازهای مالی خود مخصوصاً در بحث واردات کالاهای لازم و ضروری را تامین کند، امری که به کسری بودجه سنگین در لبنان نیز منجر شد.
خشونت‌های غرب آسیا و تاثیر آن بر اقتصاد لبنان
موضوع مهم دیگر این است که منابع درآمدی اقتصاد لبنان نیز در یک دهه اخیر قطع شده است. لبنان تا حد زیادی اقتصاد خود را بر پایه توریسم، کمک‌های خارجی، کسب درآمد از صنعت مالی، و بذل و بخشش‌های کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس قرار داد. خشونت‌های گسترده یک دهه اخیر در منطقه غرب آسیا به ویژه در سوریه بر صنعت توریسم لبنان که به عروس خاورمیانه معروف است، اثر گذاشته است.
در عین حال، شرایط سیاسی این کشور و به خصوص تضعیف موقعیت جبهه غرب‌گرا سبب شد کمک‌های خارجی و به خصوص کمک‌های کشورهای عربی خلیج فارس به لبنان یا متوقف شود یا به شدت کاهش یابد. ارسال حواله‌های دلاری مهاجران لبنانی به این کشور نیز در اثر خشونت‌های غرب آسیا و شرایط داخلی لبنان به شدت کاهش پیدا کرده است.
انفجار اوت 2020 و شکل‌گیری آشفتگی سیاسی
انفجار 4 اوت 2020 در بندر بیروت تاثیر زیادی هم بر اقتصاد و هم سیاست این کشور داشته است. این انفجار به استعفای کابینه حسان دیاب و شکل‌گیری بحران تشکیل کابینه منجر شده است. آشفتگی سیاسی که در 8 ماه اخیر در لبنان وجود دارد، اختلاف گروه‌ها و مقامات سیاسی لبنان که به تداوم بحران تشکیل کابینه در این کشور منجر شده نیز عامل مهمی در شدت گرفتن مشکلات اقتصادی لبنان است.
مجموع این وضعیت سبب وخیم شدن اقتصاد لبنان و شکل‌گیری دور تازه اعتراض‌های مردمی در این کشور شده است.
نویسنده: سید رضی عمادی
