جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا قرار است اواسط ماه جاری میلادی به منطقه غرب آسیا سفر کند. تاکنون سفر به اراضی اشغالی و همچنین به عربستان سعودی قطعی شده است. در آستانه این سفر، هم سفرهای دیپلماتیک در منطقه غرب آسیا افزایش داشته و هم اظهارنظرهای مختلفی درباره در این سفر شنیده می‌شود. عبدالله دوم، پادشاه اردن، از یک سو گفت اردن به طور فعال با ناتو همکاری می‌کند و خود را شریک آن می‌داند. من می‌خواهم شاهد ورود کشورهای بیشتر در منطقه در این ائتلاف باشم و از سوی دیگر افزود کشورش از تشکیل ائتلاف نظامی در خاورمیانه، مشابه ناتو پشتیبانی خواهد کرد.
بنابراین، اظهارنظر عبدالله دوم دو بعد دارد. بعد نخست افزایش همکاری شمار بیشتری از کشورهای منطقه با ناتو است و بعد دوم نیز درخواست برای تشکیل ائتلاف نظامی مشابه ناتو در منطقه غرب آسیا است. پرسش این است که چرا چنین اظهارنظری از سوی عبدالله دوم مطرح شده است؟
ایده ناتوی عربی، ایده‌ای تکراری همزمان با سفر روسای جمهور آمریکا به منطقه
جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا قرار است در روزهای آینده به منطقه غرب آسیا سفر کند. اساساً در سال‌های اخیر هر گاه سفر روسای جمهور آمریکا به منطقه در دستور کار قرار گرفت، موضوع تشکیل یک ائتلاف نظامی نیز مطرح شد.
می 2017 که دونالد ترامپ به عربستان سعودی سفر کرد، موضوع تشکیل یک ائتلاف نظامی با مشارکت چندین کشور مطرح شد. در جریان این سفر سران ۳۷ کشور اسلامی و جمعاً مقامات عالی‌رتبه ۵۰ کشور اسلامی و عربی، به عربستان رفتند تا با رئیس جمهور وقت آمریکا ملاقات کنند. تحلیل‌ها نیز حاکی از این بود که قرار است ائتلاف نظامی ضد ایران شکل گیرد، اما بعد از پایان این سفر و تا پایان دولت بایدن در ژانویه 2021 هیچ ائتلاف نظامی تاسیس نشده بود.
اکنون در حالی در آستانه سفر بایدن به منطقه از جمله به عربستان بار دیگر موضوع تشکیل ناتوی عربی مطرح شد که از یک سو شمار کشورهایی که قرار است در نشست جده حضور پیدا کنند به مراتب کمتر از سال 2017 است و از سوی دیگر میان این کشورها به خصوص میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس هیچ اجماعی در این خصوص وجود ندارد. در همین راستا، سران کشورهایی نظیر قطر، عمان و حتی کویت هیچ صحبتی درباره ناتوی عربی انجام نمی‌دهند.
ناتوی عربی؛ رویای عربستان
بنابراین به نظر می‌رسد طرح مجدد ناتوی عربی بیش از آنکه مربوط به اجرایی شدن آن باشد، به سفر رئیس جمهور آمریکا به عربستان و همچنین به رویای ریاض برای تشکیل یک ائتلاف نظامی با رهبری این کشور در منطقه غرب آسیا مربوط است. به نظر می‌رسد اینکه موضوع ناتوی عربی از سوی عبدالله دوم، پادشاه اردن مطرح شده، بی‌ارتباط با سفر ماه گذشته محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی به امان و دیدار وی با عبدالله دوم نباشد.
ناتوی عربی واقعیت ندارد. ائتلاف کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی در دستور کار آمریکا است
نکته دیگر این است که به نظر می‌رسد آمریکا اساساً خواستار تشکیل ناتوی عربی در شرایط کنونی نیست بلکه خواستار شکل‌گیری ائتلاف نظامی میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی است. در همین راستا، «تسفی بارئیل»، تحلیلگر نظامی ارشد روزنامه «هاآرتص» می‌گوید که: «چیزی به نام ائتلاف دفاعی ناتوی منطقه‌ای وجود ندارد که اسرائیل بخواهد به آن ملحق شود بلکه سخن بر سر این است که نوعی ائتلاف بین کشورهای عربی به صورت متوازن با اسرائیل ایجاد شود.» به همین دلیل نیز اخیراً طرح همکاری پدافندی میان رژیم صهیونیستی و برخی از کشورهای عربی در کنگره آمریکا مطرح شد. با این حال، در خصوص اجرایی شدن شکل‌گیری ائتلاف نظامی میان برخی از کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی نیز تردیدهای جدی وجود دارد. «ولی نصر»، استاد روابط بین الملل و مطالعات خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین المللی پیشرفته دانشگاه جان هاپکینز و «ماریا فانتاپی» در نشریه آمریکایی فارن افرز نوشته‌اند: اگرچه کشورهای عربی اخیراً روابط امنیتی خود را با اسرائیل عمیق‌تر کرده‌اند، اما خواهان جنگ بین ایران و اسرائیل نیستند زیرا بیم آن دارند که در یک رویارویی نظامی به آسیب‌های جانبی تبدیل شوند.»
نویسنده: سید رضی عمادی
/ 114
