شورای همکاری خلیج فارس در سال 1981 و با هدف اجماع و همسویی سیاسی، امنیتی و اقتصادی میان شش کشور عضو شامل عربستان، امارات، بحرین، قطر، کویت و عمان تاسیس شد.
نشست چهلم در شرایطی برگزار شد که هدف اصلی آن، پایان دادن به تنش درونی قطر با عربستان، امارات و بحرین بود.
در واقع، نه تنها همسویی میان 6 کشور عضو طی چهار دهه گذشته ایجاد نشده است بلکه اختلاف ها میان اعضا به حدی است که حتی سران برخی از کشورها از حضور در نشست خودداری می کنند.
شدت اختلاف ها سبب شد برخی از مقامات کنونی و سابق کشورهای عضو رسماً از مرگ شورای همکاری خلیج فارس سخن بگویند.
"شیخ حمد بن جاسم"، نخست وزیر پیشین قطر سال گذشته صریحاً اعلام کرد، شورای همکاری به نهادی فروپاشیده تبدیل شده است.
مهمترین هدف نشست چهلم، پایان دادن به تنش درون سازمانی بود. پیش از نشست گمانه زنی زیادی در این خصوص وجود داشت.
عمان و کویت به میانجی گری های خود ادامه دادند. گام‌هایی نظیر سفر غیرعلنی وزیر خارجه قطر به عربستان نیز برداشته شد.
ملک سلمان، پادشاه عربستان نیز بر خلاف سال گذشته شخصاً از شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر دعوت کرد.
اگرچه سطح حضور قطر در نشست چهلم با نشست سال 2018 ارتقا یافته و نخست وزیر این کشور در نشست روز گذشته ریاض شرکت کرد، اما شیخ تمیم، امیر قطر حضور در کشور آفریقایی رواندا و در یک مراسم نه چندان مهم را بر حضور در نشست ریاض ترجیح داد تا مشخص شود حل تنش درون سازمانی نیاز به گام‌های عملی بیشتری از سوی عربستان دارد.
اگرچه قطر نیز به حل تنش با سه کشور عربستان، امارات و بحرین تمایل دارد، اما دوحه پیش شرط آنرا برداشتن همه تحریم ها می داند.
عربستان و همپیمانانش (مصر، امارات و بحرین) از پنجم ژوئن 2017 به دلیل همسو نبودن دوحه با جریان عربی به رهبری ریاض روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع و علاوه بر اعمال تحریم، مرزهای زمینی - دریایی و هوایی شان را به روی این کشور بستند.
قطر نه فقط از این تحریم ها بلکه به طور کلی از همه فشارهای وارده از سوی عربستان سعودی به سلامت عبور کرد و ضمن حفظ استقلال خود از ریاض، عملاً شکست سنگینی به این کشور تحمیل کرد.
عربستان همان گونه که در جنگ یمن دچار اشتباه شد و تصور می کرد در چند هفته پیروز این جنگ خواهد شد، در تنش با قطر نیز دچار برداشت اشتباه شد و دوحه نه تنها در مقابل فشارهای عربستان و متحدانش تسلیم نشد بلکه عملاً استقلال از عربستان را در مسائل مختلف از جمله سیاست خارجی تثبیت کرد.
در همین راستا، "محمد بن عبدالرحمن آل ثانی"، وزیر خارجه قطر چند روز پیش روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران را در چارچوب «حسن همجواری» توصیف و رسماً اعلام کرد فراموش نمی کنیم ایران آسمانش را روی ما گشود.
این اظهارنظر رسمی در حالی است که یکی از مهمترین خواسته های عربستان پس از قطع روابط با قطر، قطع یا کاهش روابط با جمهوری اسلامی ایران بود.
در شرایطی که عدم حضور امیر قطر، پادشاه عمان و رئیس امارات بر نشست ریاض سنگینی می کرد، عربستان سعودی بار دیگر به موضع تکراری علیه جمهوری اسلامی ایران در این نشست روی آورد که البته همین موضع نیز با همسویی دیگر کشورها همراه نبود تا مشخص شود عملاً ریاض موقعیت برتر در چارچوب شورای همکاری خلیج فارس را از دست داده است.
نویسنده: سید رضی عمادی
117
بیشتر بخوانید:
امیر قطر غایب بزرگ نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض
سلطان قابوس در نشست ریاض شرکت نمی‌کند
