«محمد بن سلمان» پس از رسیدن به سمت ولیعهدی عربستان سعودی تلاش کرد نشان دهد شخصیتی «تحول خواه» است و اصلاحات در ساختار اقتصادی و اجتماعی و همچنین برخی راهبردهای سیاست خارجی را پیگیری می کند. مهمترین سند تحول خواهی محمد بن سلمان نیز سند چشم انداز 2030 است. اگرچه این سند حوزه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را نیز در بر می گیرد، اما زیربنای آن حوزه اقتصاد است.
مطابق سند 2030، عربستان سعودی قصد دارد وابستگی به درآمدهای نفتی را کاهش و درآمدهای غیرنفتی را به 50 درصد افزایش دهد و سیاست متنوع سازی اقتصاد را در پیش گیرد. فروش 5 درصد از سهام شرکت آرامکو که گفته می شود دو هزار میلیارد دلار ارزش دارد، یکی از بخش های مهم سند 2030 و یکی از منابع اصلی درآمدی برای اجرای این سند است. توقف طرح عرضه اولیه سهام آرامکو می توانه نشانه شکست چشم انداز 2030 عربستان سعودی باشد. علاوه بر توقف طرح عرضه آرامکو، خبرگزاری رویترز گزارش داد؛ مشاوران مالی مربوط به طرح عرضه آرامکو نیز از عربستان اخراج شدند.
یکی از مهمترین علل توقف طرح عرضه آرامکو، نگرانی های امنیتی است زیرا سهام این شرکت که بزرگترین شرکت نفتی جهان است قرار بود در بازارهای خارجی نیز عرضه شود و این موضوع سبب بروز نگرانی های امنیتی برای مقامات سعودی به خصوص نظارت خارجی ها بر آرامکو شد. در همین حال، گفته می شود «خالد الفالح»، وزیر نفت عربستان سعودی نیز از مخالفان عرضه سهام آرامکو است زیرا این اقدام را به سود اقتصاد عربستان می داند. همین دیدگاه «خالد الفالح» نیز سبب خشم محمد بن سلمان از وی شد زیرا ولیعهد سعودی تاب هیچ مخالفتی را ندارد به خصوص مخالفت در زمینه طرح های جاه طلبانه ای که در سر دارد.
از آوریل 2016 که سند چشم انداز 2030 عربستان مطرح شد، بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که این سند، جاه طلبانه و بلندپروازنه است و قابلیت عملیاتی شدن را توسط ولیعهد سعودی ندارد. روزنامه بریتانیایی ایندیپندنت در این خصوص نوشته بود: «عربستان سعودی از حدود 30 سال پیش ادعاهای مشابهی را درباره انجام اصلاحات مختلف مطرح کرده که هرگز عملی نشده است.»
«پاتریک کاکبرن»، تحلیلگر برجسته امور خاورمیانه نیز عنوان کرد: «گفته های عربستان سعودی برای ترمیم اقتصاد خود و کاهش اتکا به نفت، صرفاً حرف هایی تو خالی است که قابلیت و عزم عملیاتی شدن آن وجود ندارد.»
اگرچه محمد بن سلمان تلاش خواهد کرد تا طرح چشم انداز 2030 را از شکست کامل نجات دهد، اما به نظر می رسد باید اجرایی نشدن بخش های مهمی از این سند راهبردی را نیز به دیگر شکست های ولیعهد عربستان سعودی اضافه کرد. محمد بن سلمان تاکنون در جنگ علیه یمن به اهداف خود نرسیده و تحت فشار افکار عمومی جهانی نیز قرار دارد. ولیعهد سعودی در بحران سوریه هم ناکام بود و نظام سوریه در آستانه پاکسازی کامل این کشور از اشغال تروریست های تکفیری- صهیونیستی قرار دارد. موضوع فلسطین نیز از کنترل بن سلمان خارج شده و ملک سلمان در حمایت از طرح معامله قرن عقب نشینی کرده است. با این وجود، باید منتظر ماند و دید که ولیعهد سعودی برای ممانعت از شکست کامل طرح چشم انداز 2030 چه تصمیمی خواهد گرفت؟
نویسنده: سید رضی عمادی
117/112
بیشتر بخوانید:
الشرق مصر: ملک سلمان و پسرش مسئول ریختن خون مردم بیگناه یمن هستند
عقب‌نشینی ملک سلمان از طرح معامله قرن، تاکتیکی یا راهبردی/ تحلیل
انتقاد از اقدامات سرکوب گرایانه «محمد بن سلمان» در بازداشت فعالان مدنی
ادامه اصلاحات جنجالی بن سلمان / حذف دروس اسلامی در مدارس عربستان
رعب و وحشت؛ سرانجام حکومت «محمد بن سلمان»
