صنعت فولاد در تولید، اقتصاد و صنعتی شدن کشور نقش بسیار موثری دارد. صنعت فولاد را می‌توان یکی از بنیان‌های مهم اقتصاد در هر کشوری برشمرد، به‌گونه‌ای که حتی مصرف سرانه فولاد به‌عنوان شاخصی به منظور ارزیابی صنعتی بودن یک کشور مطرح است.
مصرف انواع آهن‌آلات در زندگی بشریت به وضوح دیده می‌شود، از کلیه ساختمان‌ها، خودروها، کشتی‌ها و هواپیماها گرفته تا وسایل کوچک مورد استفاده در منازل مانند یخچال، لباسشویی و غیره از تولیدات فولادی بهره می‌گیرند.
ایران هم در قبل از انقلاب و هم پس از انقلاب اسلامی توجه ویژه‌ای به صنعت فولاد کرد. تاریخچه کارخانه فولاد در ایران به سال ۱۳۰۶ می‌رسد، زمانی که برای نخستین‌بار اقداماتی در جهت احداث کارخانه فولاد شد، ولی جنگ جهانی دوم مانع پیگیری و رشد اهداف در زمینه فولاد شد.
نخستین کارخانه فولاد در خوزستان برای فرآوری قُراضه‌های وارداتی در سال ۱۳۴۲ ایجاد شد و یک توافقنامه بین یک شرکت ایرانی و سوئدی برای ساخت این کارخانه فولاد بسته شد. پس از آن بخش دولتی نیز فعالیت خود را آغاز کرد، به‌گونه‌ای‌که در کنار قرارداد منعقد شده بین دولت‌های ایران و شوروی سابق برای انتقال گاز طبیعی از ایران، مبادلات صنایع سنگین و ازجمله ساخت یک واحد فولادسازی با ظرفیت تولید سالانه ۵۵۰ هزار تن در اصفهان به عهده طرف مقابل گذاشته شد.
در این راستا، شرکت ملی فولاد ایران نیز به منظور انجام کارهای ساختمانی این کارخانه و تجهیز معادن مربوط نظیر سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، سنگ آهک، نسوز و... تاسیس شد و از آن سال به بعد کارخانه‌های فولادی یکی پس از دیگری احداث شد.
پس از انقلاب اسلامی واحدهای فولادی چون فولاد خوزستان و فولاد مبارکه اصفهان، فولاد هرمزگان، فولاد خراسان، فولاد سبا، فولاد کاویان و فولاد آلیاژی ایران شکل گرفتند.
بر اساس آمارهای مجمع جهانی فولاد، تولید سالانه فولاد خام ایران قبل از انقلاب ۱.۸ میلیون تُن بود، اما این رقم در سال 2023 از 31 میلیون تُن نیز عبور کرد. سهم ایران از تولید جهانی فولاد خام قبل از انقلاب چهار دهم درصد بود، اما اکنون به ۱.۴ درصد رسید. ایران در میان 10 کشور برتر تولید کننده فولاد در جهان قرار دارد.
امروز ایران در تولید فولاد دارای جایگاه بین‌المللی است، به طوری که در سال ۲۰۱۰ میلادی در مقام هفدهم دنیا قرار داشت و امروز جمهوری اسلامی ایران در صنعت فولاد رتبه 10 جهانی دارد.
در منطقه غرب آسیا، ایران از نظر میزان تولید فولاد، رتبه اول را دارد. بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد کشور، شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، ذوب‌آهن اصفهان و فولاد خوزستان هستند.
با توجه به رشد ایجاد شده در میزان تولید داخلی فولاد، ایران به یکی از کشورهای صادرکننده در این صنعت تبدیل شده است. ایران در میان کشورهای صادرکننده فولاد رتبه شانزدهم را به خود اختصاص داده است.
انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از صادرات ۷.۶ میلیارد دلاری زنجیره فولاد در سال گذشته خبر داد. چین مقصد حدود ۴۰ درصد از فولاد صادراتی ایران است. بعد از چین، اندونزی ۲۳ درصد و غنا ۶ درصد از صادرات فولاد ایران را به خود اختصاص داده‌‌اند.
قرار گرفتن ایران در میان 10 تولید کننده برتر جهانی در صنعت فولاد در حالی است که این بخش نیز از تحریم‌های دولت آمریکا در امان نمانده است. فعالان صنعت فولاد کشور، با وجود تمام تحریم‌ها و محدودیت‌‌های اعمال شده در طول این سال‌ها، توانسته‌اند با بهره‌گیری از دانش متخصصان و کارشناسان داخلی به بومی‌سازی بسیاری از تجهیزات مورد نیاز این صنعت در کشور بپردازند و با تحریم‌های موجود علیه ایران مقابله کنند و ایران را در میان 10 کشور برتر تولید کننده دنیا قرار دهند.
با وجود این، تحریم‌های ظالمانه مانعی برای صادرات تولیدات فولاد ایران است.
نویسنده: سیدرضی عمادی
117
بیشتر بخوانید:
رشد 21 درصدی صادرات فولاد ایران
صادرات فولاد ایران از مرز ۹ میلیون تُن گذشت
