«علی انوزلا» روزنامه نگار و نویسنده مغربی در مقاله ای تحلیلی که در روزنامه قطری «العربی الجدید» منتشر شد، در این باره می نویسد، «ناصر بوریطه» از شبکه الجزیره به عنوان تریبونی استفاده کرد تا به جهان اعلام کند که کشورش دیگر در ائتلاف عربی که از حدود چهار سال پیش تا کنون، جنگی ویرانگر را علیه یمن و ملت این کشور رقم زده است، مشارکت نخواهد داشت.
مغرب با انتخاب شبکه الجزیره که شبکه ای ناراحت کننده برای رژیم های حاکم بر کشورهای عربی خلیج فارس است، قصد داشته است تا پیام خود را که دارای ابعادی سیاسی است، به گوش ائتلاف سعودی - اماراتی برساند؛ زیرا این دو کشور عاملان اصلی جنگ در یمن هستند.
وزیر امور خارجه مغرب تحولات میدانی، شیوه مدیریت ائتلاف و ارزیابی مغرب از تحولات یمن را دلایل عقب نشینی کشورش از ائتلافی ذکر می‌کند که بر اساس گزارش های سازمان های بین المللی مدافع حقوق بشر، عامل نقض حقوق بشر در یمن است.
بسیاری از سازمان های مدافع حقوق بشری و همچنین برخی از کشورهای دموکراتیک اروپایی و سازمان ملل امروز از ائتلاف سعودی - اماراتی انتقاد کرده و درباره این مساله اتفاق نظر دارند که جنگ یمن که روزی با هدف «بازگرداندن امید» آغاز شده بود، به جنگی ویرانگر تبدیل شده است که هزاران کشته و میلیون ها بی خانمان و گرسنه برجای گذاشته است.
همچنین جنگ ائتلاف عربی با یمن که با عنوان بازگردان مشروعیت، آغاز شد، سبب تجزیه یمن و تشدید اختلافات یمنی ها شده است و جنگی که اجرای آن سریع و قاطعانه برنامه ریزی شده بود، به جنگی فرسایشی و طولانی مدت تبدیل شده است که در طول مدت آن جنایات متعددی صورت گرفته و یمن و ملت این کشور را به بدترین بحران انسانی جهان در زمان حال دچار کرده است.
آن چه که ائتلاف عربی ضد یمن خوانده می شود از نخستین لحظات آغاز جنگ یمن که از سوی عربستان سعودی و امارات بدون رایزنی با دیگر کشورهای عضو ائتلاف آغاز شد، ائتلاف به معنای حقیقی نبوده است؛ چنانچه در طول این جنگ هرگاه که اهداف و برنامه های ریاض و ابوظبی، تغییر می کرد، بارها شاهد اختلاف میان آنها بوده ایم.
تصمیم مغرب برای خروج از جنگی کثیف گرچه دیر هنگام اتخاذ شد، اما بیانگر بازنگری در روابط این کشور با کشورهای حوزه خلیج فارس بوده است؛ در این رابطه می بینیم که وزیر امور خارجه مغرب بر این نکته تاکید دارد که سیاست خارجی این کشور مبتنی بر اصل «استقلال» است و مغرب با سیاست دسته بندی که عربستان سعودی و امارات با شعار "هرکس با ما نیست، علیه ماست"، قصد دارند به دیگر کشورهای عربی تحمیل کنند، مخالف است.
در گزارشی که اوت سال گذشته در روزنامه العربی الجدید منتشر شد، آمده بود، ادامه حضور در جنگی که به نمایشی برای ارتکاب جنایات جنگی تبدیل شده است، به مصلحت مغرب نیست.
این گزارش هشدار داده بود، بر اساس ارزیابی های حقوقی، جنایات جنگی، نسل کشی و جنایات ضد بشری با گذشت زمان کمرنگ نخواهند شد و زمانی فراخواهد رسید که ملت یمن حاکمیت خود را بازیافته و به دادگاه های بین المللی رجوع خواهند کرد. این موضوعی است که گروه های حقوق بشری و سیاسی مغرب و در صدر آنها انجمن حقوق بشر مغرب و حزب راه دموکراسی به آن اشاره داشته اند؛ گرچه بیشتر احزاب مغربی در این رابطه سکوت اختیار کرده اند.
اکنون زمان ملامت نیست بلکه باید در روابط مغرب با کشورهای عربی خلیج فارس به ویژه رابطه این کشور با عربستان سعودی بازنگری کرد به ویژه آن که رابطه رباط با ریاض از مدت ها پیش دچار بحران مخفی شده که این بحران در مناسبت های مختلف مشهود بوده است.
نخستین نشانه بحران روابط میان عربستان سعودی با مغرب هنگامی بود که عربستان سعودی به نامزدی مغرب برای میزبانی از بازی های جام جهانی سال 2026 در این کشور، رای منفی داد. مغرب نیز در واکنش به این اقدام، برگزاری نشست سال گذشته وزرای اطلاع رسانی کشورهای عضو ائتلاف عربی ضد یمن در شهر جده و نیز برگزاری مانورهای موج قرمز را که عربستان سعودی اواخر دسامبر گذشته خواهان اجرای آن شده بود، تحریم کرد.
نشانه های دیگر این بحران هنگامی آشکارتر شد که مغرب از میزبانی از «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی که به قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار معترض عربستانی متهم است، سرباز زد. علت اصلی بحران میان عربستان سعودی و مغرب به زمانی باز می گردد که رباط از قرار گرفتن در دسته بندی های بحران اخیر خلیج فارس خودداری کرد و این بحران زمانی عمیق تر شد که «محمد ششم» پادشاه مغرب در سفر سال گذشته خود به امارات، با هواپیمای شخصی خود محاصره هوایی قطر از سوی عربستان سعودی و امارات را شکسته و به سمت دوحه پرواز کرد.
جدا از زبان دیپلماتیک که وزیر امور خارجه مغرب در رابطه با ائتلاف عربی ضد یمن به کار گرفته است، اکنون زمان آن رسیده است که کیفیت روابط مغرب با کشورهای حوزه خلیج فارس که غالبا مبنایی ریاکارانه داشته است، مشخص شود. اگر مغرب و عربستان سعودی بخواهند روابطی واقعی مبتنی بر احترام به حاکمیت و استقلال در تصمیم گیری ها برقرار کنند، این روابط بیش از هر زمان دیگری نیاز به بررسی و تامل دقیق دارد. توجه به منافع کشور نباید مانع از طرح پرسش های واقعی شود که به بازسازی این رابطه بر اساس احترام متقابل کمک می کند.
مغرب با در نظر گرفن منافع خود نیز باید به دنبال راهی برای حفظ استقلال در تصمیم گیری ها و حفظ کرامت شهروندان خود باشد به نحوی که حافظ پیشینه تاریخی و بُعد تمدنی خود باشد. عربستان نیز به عنوان کشوری مهم و تاثیرگذار در منطقه به شمار می رفته که روابط آن با مغرب طی 60 سال گذشته روابطی مستحکم و مبتنی بر احترام متقابل بوده است؛ اما از زمانی که عربستان سعودی خود را فراتر از همه اختلافات عربی قرار داد و در سایه حکام جدید، به ایفای نقش های منفی اقدام کرد، این مساله نه تنها بر اهمیت سیاسی این کشور در منطقه و جهان تاثیر گذاشت، بلکه سبب تضعیف جایگاه آن به عنوان سمبل دین شد و وجهه عربستان سعودی به عنوان سرزمین سازش و مصالحه، خدشه دار شد. 114/118
نوسینده: سیده زهرا محب احمدی
بیشتر بخوانید:
العربی‌الجدید: مغرب و عقب‌نشینی از جنگ یمن
مغرب بن‌سلمان را راه نداد
