روزنامه القدس‌العربی چاپ لندن به نقل از مجله فارین‌پالیسی می‌نویسد: از بیش از یک سال پیش تاکنون چهار کشور عربیِ متحدِ آمریکا– عربستان سعودی، امارات عربی متحده، بحرین و مصر- روابط خود را با قطر که آن هم یکی دیگر از همپیمانان آمریکاست، قطع کردند.
چهار کشوری که قطر را تحریم کردند
این چهار کشور عربی با ادعای این که قطر از گروه‌های مختلف تروریستی حمایت می‌کند، این کشور را تحت محاصره زمینی، دریایی و هوایی قرار داده‌اند.
ناظران سیاسی در آغاز این بحران، اعتقاد داشتند که اختلافات دیپلماتیک، طی مدت چند ماه، حل خواهد شد زیرا این اختلافات، نخستین مورد مشاجره قطر با همسایگان خود در خلیج فارس نبوده است.
کویت و عُمان، بازندگان اصلی بحران خلیج فارس
با گذشت یک سال از آغاز بحران خلیج فارس، هیچ نور امیدی برای حل این بحران در افق مشاهده نمی‌شود.
اکنون قطر به خوبی با تدابیری که چهار کشور عربی برای مجازات آن در نظر گرفته‌اند، سازگارشده است و درعین حال، عربستان سعودی و امارات در تلاشند تا محاصره قطر ادامه یابد زیرا به نوشته فارین پالیسی، ادامه بحران خلیج فارس مشکلی برای این دو کشور ایجاد نخواهد کرد و کویت و عمان به عنوان کشورهای بی‌طرف خلیج فارس که خود را در مرکز این بحران یافته‌اند، بازندگان اصلی بحران هستند.
بر اساس این تحلیل، کویت و سلطنت عمان، از نظراقتصادی و ژئوپلیتیک، از اهمیت کمتری برخوردارند.
در سایه شورای همکاری خلیج فارس که اکنون در حال متلاشی شدن است، کویت و عمان نیز می‌توانستند به فعالیت خود ادامه دهند از این رو، نجات این شورا و بقای آن، به نفع آنها خواهد بود؛ اما با آغاز بحران خلیج فارس، این دو کشور خود را در موقعیتی حساب نشده یافتند.
کویت ناچار شد تا به‌عنوان میانجی به ایفای نقش بپردازد و عمان که دچار مشکلات مالی است، به‌عنوان کشوری بی‌طرف، درتنگنا قرار گرفته و از نظر اقتصادی دامنه مبادلات تجاری خود را با قطر که تحت محاصره قرار دارد، تقویت کرده است.
این مساله سبب شده است تا عربستان سعودی و امارات محافظه‌کارانه عمل کنند به ویژه آن که این دو کشور عملا از نقش احتمالی (ادعایی) عمان برای انتقال محموله‌های تسلیحاتی به گروه حوثی‌ها در یمن، گلایه دارند؛ همچنین گزارش‌های (ادعایی) وجود دارد که نشان می‌دهد دولت اوباما برای تبدیل پنج میلیارد و 700 میلیون دلار دارایی ایران به ارز عمان، از یک بانک در مسقط (پایتخت عمان) استفاده کرده است.
فارین پالیسی در این تحلیل به این نکته اشاره دارد که سلطان «قابوس بن سعید»، پادشاه عمان که امسال 78 ساله می‌شود، از سال 2014 به سرطان مبتلا شده و هنوز جانشینی برای خود تعیین نکرده است؛ از این رو مداخله عربستان سعودی و امارات در روند پادشاهی عمان قطعی است.
عمانی‌ها حوادث مربوط به بحران خلیج فارس در سال 2014 را به خوبی به یاد دارند. با به قدرت رسیدن شاهزاده تمیم در قطر، سعودی‌ها و اماراتی‌ها به سرعت برای تاثیرگذاری بر وی، وارد صحنه شدند.
امیر کویت و ولیعهد وی، در دهه هشتاد زندگی هستند
در رابطه با کویت باید گفت که این کشور برای جانبداری از یک طرف و چشم پوشی از بی طرفی خود دربحران خلیج فارس، تحت فشار شدید قرار دارد و اگر نسبت به این مساله بی‌تفاوت باشد ممکن است خشم عربستان و امارات، شامل این کشور نیز بشود.
از سوی دیگر برخی از مسوولان کویتی درباره احتمال مداخله عربستان سعودی در تعیین جانشین جدید برای امیر کویت، ابراز نگرانی می‌کنند؛ زیرا امیر و ولیعهد کویت هر دو دردهه هشتاد زندگی خود هستند و پارلمان این کشور نیز پارلمانی مردمی است و با ادامه بحران خلیج فارس، کویت نیز در معرض خطر قرار خواهد داشت.
بر اساس این تحلیل، فقط کویت و عمان در این شرایط سخت قرار دارند و دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، چنین اوضاعی ندارند.
از نظر اقتصادی، محاصره قطر بر دُبی نیز تاثیراتی داشته است اما این تاثیر، اندک بوده است.
در آغاز محاصره قطر، این کشورکوچک دچار مشکلاتی شد اما توانست با غلبه بر این مشکلات، ثبات خود را حفظ کرده و هیچ امتیازی به چهار کشور محاصره کننده خود ندهد.
محاصره قطر، به نفع این کشور بوده و آن را در شرایط بهتری قرار داده است
شایان توجه است که شرایط بخش بانکی قطر به سبب تزریق 26 میلیارد دلار ارز از سوی دولت این کشور، رو به بهبود نهاده است.
با آغاز تحریم قطر، این کشور با ایران و ترکیه روابط تجاری جدیدی را برقرار کرد و چه بسا محاصره قطر، انگیزه‌ای برای تسریع در روند اجرای اصلاحات اقتصادی مورد نیاز دوحه شد.
از نظر اجتماعی نیز محاصره قطر، سبب تقویت حس میهن دوستی در میان مردم این کشور شد و ترسیم نقاشی هنری از چهره امیرِ جوانِ قطر با عنوان «تمیم المجید» نیز به سمبل این میهن دوستی تبدیل شد.
نظام دوحه همچنین به سهم خود توانسته است عقیده دولت «دونالد ترامپ» را درباره نظام حاکم بر قطر تغییر دهد.
عمان از محاصره قطر بهره برداری اقتصادی کرده است
بر خلاف کویت که از نظر سیاسی و اقتصادی نسبت به بحران خلیج فارس بی طرف باقی مانده، عمان با حفظ بی‌طرفی سیاسی، دامنه همکاری اقتصادی خود را با قطر، افزایش داده است.
اقتصاد عمان تحت تاثیر کاهش بهای نفت قرار گرفت و این کشور در مقایسه با دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، دچار ضعف بیشتری است چنانچه در حال حاضر تفاوت میان دارایی‌ها و بدهی‌های خارجی عمان، کمتر از 10 درصدِ مجموع تولید ناخالص داخلی آن است که این رقم در سال 2014 میلادی، 55 درصد بوده است.
سازمان‌های اعتبارسنجی جهانی نیز سال گذشته در فهرست خود، رتبه عمان را کاهش دادند.
نزدیک شدن عمان به قطر برای کشب سود بیشتر
گسترش دامنه تجارت دوحه با مسقط، از نظر اقتصادی برای عمان سودآور بوده است. در9 ماهه نخست سال 2017، صادرات غیرنفتی عمان به قطر، به نسبت 144 درصد افزایش داشته و در دسامبر سال گذشته نیز عمان به مقصد اصلی صادرات غیرنفتی قطر تبدیل شد، چنانچه نزدیک به 35 درصد از مجموع صادرات قطر، به مسقط بوده است.
در ژانویه گذشته، دوحه و مسقط، تفاهم نامه تقویت روابط دوجانبه اقتصادی و تجاری را امضا کردند. همچنین جایگاه عمان به عنوان مرکزی لجستیکی بهبود یافت و بندر صحار در عمان مورد استفاده بسیاری از شرکت‌های لجستیکی و باربری قطر قرار گرفت.
به عنوان نمونه، شرکت هواپیمایی عمان از تحریم هوایی قطر بیشترین استفاده را برد. با ممنوعیت استفاده خطوط هوایی قطر از حریم هوایی چهار کشور تحریم کننده آن، شرکت هواپیمایی عمان با استفاده از بی طرفی مسقط، از امکان پرواز در همه کشورهای حوزه خلیج فارس، استفاده کرد.
هیچ یک از دو اردوگاه عقب‌نشینی نکرده‌اند
فارین پالیسی در پایان تحلیل خود می‌نویسد، قطر و چهار کشور محاصره کننده آن، تحریم را آسان‌ترین راه دانسته و آن را حفظ خواهند کرد.
پایان دادن به تحریم قطر، به هر دو اردوگاه بستگی دارد اما این معادله برای کویت و عمان، متغیر است. به هر اندازه که نزاع در خلیج فارس ادامه داشته باشد، هزینه‌ها برای این دو کشور نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه آنها حتی با بی‌ثباتی همسایگان خود، می‌کوشند مسیر خود را حفظ کنند. 134/120
مترجم: محب احمدی
بیشتر بخوانید:
وزیر خارجه قطر: ایران از اختلاف سیاسی برای گرسنه نگاه داشتن مردم قطر استفاده نکرد
وزیر خارجه قطر: روابط قطر با ایران «منحصر به فرد» است
رییس جمهور در تماس تلفنی امیر قطر: تهران برای توسعه بیش از پیش روابط با قطر آماده است
امیر قطر: با شرط عدم دخالت در امور داخلی قطر آماده مذاکره هستیم+ ویدئو
