روزنامه اینترنتی «القدس العربی» امروز دوشنبه در گزارشی به قلم «اسماعیل جمال» نوشت: دریای اژه دیروز یکشنبه صحنه تقابل نظامی جدید ترکیه و یونان بود به اینگونه که نیروهای گارد ساحلی ترکیه مانع نزدیک شدن قایق حامل وزیر دفاع یونان به جزیره مورد منازعۀ «کارداک (قره داغ: کوه سیاه)» شدند.
این نمونه ای از اتفاقاتی است که از چند ماه پیش تاکنون بین دو کشور همسایه ترکیه و یونان رخ داده و روابط دوجانبه را تیره کرده است.
در این بحبوحه یونان از درخواست های مکرر چند ماه گذشتۀ «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه برای بازنگری در توافقنامه 1923 لوزان احساس نگرانی می کند.
این در حالیست که مخالفان دولت ترکیه، اردوغان را عامل از دست دادن جزایر دریای اژه می دانند و اردوغان هم قول داده است که توافقنامه لوزان را پیگیری کند.
جزایر دریای اژه مهمترین مساله در روابط بین ترکیه و یونان است و این دو کشور درباره به دست گرفتن کنترل حریم آب و هوای این دریا با همدیگر اختلاف دارند و نیروهای هوایی و دریایی دو کشور پیوسته با همدیگر رویارو می شوند و گاه این رویارویی به درگیری مسلحانه کشیده می شود و محافل بین المللی هشدار داده اند که شاید یکی از این رویارویی ها و درگیری ها به درگیری نظامی تمام عیار بینجامد.
جلوگیری از نزدیک شدن وزیر دفاع یونان به جزیره کارداک
خبرگزاری دولتی آناتولی ترکیه روز یکشنبه اعلام کرد: گارد ساحلی ترکیه «پانوس کامِنوس» وزیر دفاع یونان را از نزدیک شدن به جزیره کارداک بازداشت.
«کامنوس» با یک قایق نظامی می خواست به جزیره «کارداک» نزدیک شود و یک دسته گل را در این جزیره بیندازد ولی گارد ساحلی ترکیه مانع وی شد.
«کامنوس» به همراه هیأت خود از آب های سرزمینی ترکیه پس از هشدارهای مکرر دور شد.
«سلیمان سویلو» وزیر کشور ترکیه نیز اعلام کرد: گارد ساحلی ترکیه به وظیفه خود عمل کرد و مانع نزدیک شدن وزیر دفاع یونان با قایق نظامی خود به جزیره کارداک شد.
ستاد ارتش ترکیه هم اعلام کرد: کشتی «نیکیفوروس» نیروی دریایی و قایق LS - 70 گارد ساحلی یونان ظهر دیروز تلاش کردند که به جزیره کارداک نزدیک شوند ولی نیروی دریایی و گارد ساحلی ترکیه تلاش آنها را ناکام گذاشتند.
جزیره «ایمیا» که تُرک ها آن را کارداک می نامند، 7 کیلومتر از سواحل ترکیه فاصله دارد و هر یک از دولت های آنکارا و آتن مدعی تعلق این جزیره به خود است.
یونان و ترکیه هر دو عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هستند و نزدیک بود که در سال 1996 با همدیگر بجنگند زیرا ترکیه یک فروند بالگرد یونان را بر فراز جزیره کارداک سرنگون کرد که 3 افسر سرنشین این بالگرد جان باختند ولی آمریکا با فشارهای زیادی که اعمال کرد، مانع آغاز جنگ بین این دو کشور شد.
همچنین در سال 1996 یک فروند کشتی تُرک به نام «فیگن آقات» در کنار جزیره «کارداک» که 8,3 مایل از شهر ساحلی «بودروم» ترکیه فاصله دارد، لنگر انداخت و آتن در آن هنگام اعلام کرد که این کشتی در آب های سرزمینی یونان لنگر انداخته است ولی آنکارا این امر را نپذیرفت و اعلام کرد که کارداک متعلق به خودش است.
ترکیه همچنین پرچم خود را بر فراز یک جزیرۀ کوچکِ نزدیک جزیره «کارداک» برافراشت زیرا یونان قبلاً پرچم خود را بر فراز یک جزیرۀ کوچک دیگر برافراشته بود. (جزیره کارداک از یک جزیره مادر و چند جزیرۀ کوچک تشکیل شده است.)
دو سال پیش نزدیک بود که یونان و ترکیه بر سر جزیره «کارداک» جنگ را آغاز کنند زیرا چند هواپیمای یونانی بر فراز این جزیره پرواز کرده بودند و جنگنده های ترکیه هواپیماهای یونانی را تعقیب کردند و همۀ این اتفاقات ریشه در اختلاف آتن و آنکارا درباره به دست گرفتن کنترل دریای اژه و انحصار حریم آب و هوای این دریا در دست خود و اعمال حاکمیت خود بر این دریا و استفاده از منابع جزیره «قبرس» دارد، جزیره ای که به دو بخش تُرک نشین و یونانی نشین تقسیم شده است .
ترکیه و یونان درباره ده ها جزیرۀ کوچک دیگر دریای اژه هم با همدیگر اختلاف دارند.
«بن علی ایلدیریم» نخست وزیر ترکیه چندی پیش آتن را به تیره تر کردن روابط خود با آنکارا متهم کرده و گفته بود: حدود 130 جزیرۀ سنگی کوچک و بزرگ در دریای اژه بین ترکیه و یونان وجود دارد که سرنوشت این جزایر هنوز نامعلوم است.
«خلوصی آکار» رئیس ستاد ارتش ترکیه چند ماه پیش به همراه فرماندهان نیروهای زمینی، هوایی و دریایی از ناوهای این کشور در پایگاه «آقساز» در دریای اژه بازدید کرد که رسانه های یونانی این بازدید را «تحریک آمیز» توصیف کردند و رسانه های ترکیه هم آن را «نشان دادن قدرت نظامی ترکیه به یونان» توصیف کردند. بازدید فرماندهان نظامی ترکیه از پایگاه آقساز می رفت که جرقه جنگ را بین این دو کشور بزند.
درخواست بازنگری در توافقنامه لوزان
اردوغان چند ماه پیش برای اولین بار خواستار بازنگری در توافقنامه لوزان شد توافقنامه ای که سال 1923 امضا شد و براساس آن؛ مرزهای ترکیه جدید پس از پایان جنگ جهانی اول تعیین شد. اردوغان دسامبر 2017 نیز در آتن خواستۀ خود را تکرار کرد. سفر اردوغان به آتن اولین سفر یک رئیس جمهور ترکیه به یونان از 65 سال پیش تاکنون بود.
اردوغان گفت: دشمنان ترکیه این کشور را وادار به امضای توافقنامه «سِور» در سال 1920 و توافقنامه لوزان در سال 1923 کردند و ترکیه به همین دلیل از جزایری در دریای اژه به نفع یونان دست کشید هر چند اگر فریادی در این جزایر بلند شود، در سواحل ترکیه شنیده می شود.
از سواحل استان ازمیر ترکیه می توان بسیاری از جزایر را با چشم غیرمسلح دید جزایری که تحت کنترل آتن است ولی این جزایر ده ها مایل از خاک یونان فاصله دارد و مردم ترکیه معتقدند که جزایر مذکور متعلق به آنها است و در دوران «سستی و ناتوانی» از دست رفته است و باید به هر روش ممکن بازپس گرفته شود.
در داخل ترکیه هم جار و جنجالی درباره جزایر دریای اژه پس از اظهارات «کمال قلیچداراغلو» رهبر مخالفان دولت این کشور به راه افتاده است. قلیچداراغلو گفته بود: این جزایر متعلق به ما است یا یونان؟ جزیره «کِچی» در 4 مایلی ترکیه قرار دارد. آیا این جزیره برای ما است؟ نخست وزیر یونان از این جزیره دیدن کرد و پرچم یونان روی آن برافراشته شده است.
اظهارات قلیچداراغلو تلاشی برای انداختن مسئولیت از دست دادن جزایر اژه به عهده حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه تفسیر شده است.
اردوغان در واکنش به اظهارات قلیچداراغلو گفت: رهبر حزب مخالف جمهوری خلق تلاش می کند که مسئولیت جزایر را به عهده حزب حاکم عدالت و توسعه بیندازد. شماها این جزایر را از دست دادید. کسانی که در آن دوران رئیس حزب شما بودند ، جزایر را از دست دادند.
اردوغان با اعلام دست به کار شدن برای بازنگری در توافقنامه لوزان گفت: من کارهایی را که خواهم کرد، به اطلاع ملت ترکیه خواهم رساند.
نخست وزیر ترکیه نیز در واکنش به اظهارات قلیچداراغلو گفت: من به این کسی که رئیس بزرگترین حزب اپوزیسیون است، می گویم که برو و بپرس که در آن دوران چه کسانی این جزایر را واگذار کردند. از آنها بپرس که این جزایر متعلق به چه کسی بود. ببین! کاری نکن که بیش از این حرف بزنم که اگر حرف بزنم، نمی توانی سخنانم را تاب بیاوری.
حزب جمهوری خلق توسط «مصطفی کمال آتاتورک» بنیانگذار جمهوری ترکیه جدید تاسیس شد و قدیمی ترین حزب این کشور محسوب می شود و هنگام امضای توافقنامه لوزان قدرت و حکومت را در دست داشت.
هر چند اردوغان از امضای توافقنامه لوزان ابراز نارضایتی و ناخشنودی می کند ولی زیاد درباره این توافقنامه صحبت نمی کند تا مبادا اظهاراتش «انتقاد از آتاتورک و زیر سؤال بردن جایگاه بزرگ آتاتورک در میان مردم» تلقی شود ولی به نظر می رسد که اتفاقات اخیر واکنش های زیادی را درباره توافقنامه لوزان و جایگاه آتاتورک به همراه خواهد داشت و مساله جزایر دریای اژه را بار دیگر به مسالۀ روز تبدیل خواهد کرد. 134/111
مترجم:مهدوی
بیشتر بخوانید:
زمینه‌ساز تشدید تنش ترکیه و یونان چیست؟/ تحلیل
هشدار رئیس جمهوری یونان به ترکیه
دهها شهروند ترکیه برای پناهندگی سیاسی به یونان تلاش می کنند
