پایگاه اینترنتی روزنامه القدس العربی در مقاله ای به قلم«صادق الطائی» نوشت، بعد از نشست عالی رتبه احزاب کرد عراق که به ریاست مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان تشکیل شد، روز 25 سپتامبر آتی به عنوان موعد برگزاری همه پرسی در سه استان اقلیم به اضافه مناطق تحت اشراف این حکومت محلی اعلام شد.
رفراندوم رأی به استقلال و یا ماندن اقلیم کردستان در عراق می باشد این مساله از سال 2003 تاکنون مطرح بوده و بیش از یک دهه است که موضوع جدایی و یا داشتن یک دولت مستقل کرد بیشترین عامل تنش بین دو حکومت اربیل و بغداد به شمار می رود، اما آیا زمان عملیاتی کردن پروژه جدایی فرا رسیده است ؟ آیا اقلیم می تواند پیامدهای اجرایی جدایی از بغداد را متحمل شود ؟ یا اینکه رفراندوم صرفا اهرم فشار بر دولت مرکزی برای تحقق مرحله ای اهداف اقلیم است که در ورطه مشکلات اقتصادی و سیاسی گرفتار آمده است؟
حکومت اقلیم کردستان که از خودمختاری در شمال عراق برخوردار است، علیرغم مخالفت بغداد 9 ژوئن (19 خرداد)، را موعد برگزاری رفراندوم استقلال اعلام کرد .
در بیانیه ریاست اقلیم کردستان عراق آمده است ، "روز 25 سبتامبر 2017 (مصادف با 4 مهر 1396) به عنوان روز اجرای همه پرسی در اقلیم کردستان و مناطق تابع حکومت محلی و خارج از حوزه اقلیم ، مشخص شد . و ساکنان منطقه کردستان و سایر مناطق مورد مناقشه در مورد استقلال رای می دهند".
سیاست «عمل انجام شده»
کارشناسان این مسأله را تحمیل سیاست «عمل انجام شده» از سوی اقلیم کردستان برشمردند به ویژه اینکه نیروهای پیشمرگ در بیشتر نقاط استان کرکوک و مناطق مورد مناقشه دشت نینوا و استان دیالی که حکومت اقلیم آنرا مناطق کردنشین می نامد مستقر و آن را به کنترل خود درآورده اند.
دولت مرکزی بلافاصله طی بیانیه ای به بیانیه اقلیم واکنش نشان داد.
«سعد حدیثی» سخنگوی نخست وزیر عراق با تاکید بر لزوم پایبندی همه جریان‌ها به قانون اساسی عراق گفت، مسائل حساس ملی تنها در چارچوب قانون اساسی تفسیر می‌شود زیرا تنها به جریان خاصی ارتباط ندارد و عراق یک کشور دمکرات، فدرال، متحد و دارای حاکمیت ملی کامل است.
از سوی دیگر حیدر العبادی، نخست وزیر عراق نیز موضع خود را مجددا تکرار و تأکید کرد برگزاری رفراندوم اکنون به سود کردها و کشور عراق نیست.
خبرگزاری کرد "رووداو" به نقل از حیدر العبادی در ماه آوریل گذشته گزارش داد، علاقمندی برادران کرد به برپایی دولت حق آنان است ... و کسی نمی تواند آنها را از داشتن آن منع کند اما برگزاری رفراندوم در چنین شرایطی امر نادرستی است زیرا کشور درگیر جنگ بوده و اوضاع منطقه نا آرام است و برخی کشورهای همسایه آنرا تهدیدی برای امنیت ملی خود می شمارند.
عمار حکیم رئیس ائتلاف ملی شیعیان نیز نسبت به هر گونه اقدام یکجانبه در مناطق مورد منازعه هشدار داد.
در عرصه بین الملل نیز، حکومت اقلیم کردستان با مخالفت امریکا و کشورهای همسایه شامل ایران ترکیه و سوریه مواجه است. این در حالی است که مسعود بارزانی رئیس حکومت کردستان در گفتگو با مجله فارین پالیسی گفته است وی به نخست وزیر عراق اعلام کرده که رفراندوم حق مشروع مردم کردستان است و خاطر نشان ساخته که در این مورد پس از اعلام نتایج، مذاکرات مسالمت آمیز با بغداد خواهند داشت.
بارزانی همچنین اشاره کرد که "اجرای رفراندوم به منزله اعلام استقلال است و شهروندان در این مورد رای خود را می دهند و آنها هستند که برای خودشان تصمیم می گیرند." وی افزود : همه پرسی به سرنوشت مردم اقلیم کردستان مربوط می شود و مساله ای فراتر از دایره احزاب و اختلافات سیاسی است و اکثریت موافق اجرای آن هستند.
بارزانی در ادامه اشاره کرد : دولت اقلیم سابقا درصدد اجرای همه پرسی بوده اما شرایط مناسب نبوده و تأخیر این موضوع دیگر به مصلحت مردم کردستان نیست.
موضع جمهوری اسلامی ایران درباره همه پرسی
پس از اعلام موعد همه پرسی، مخالفت های بین المللی افزایش یافت و ایران در موضعی از زبان «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد : "موضع اصولی ایران حمایت از تمامیت ارضی و یکپارچگی عراق است".
وی افزود: اقلیم کردستان بخشی از جمهوری عراق است و تصمیمات یک جانبه و خارج از موازین و چارچوب ملی و قانونی، به ایجاد مشکلات جدید در این کشور می انجامد.
موضع ترکیه در باره همه پرسی
"بن علی ییلدریم" نخست وزیر ترکیه نیز اقدام حکومت اقلیم را مسئولانه ندانست و گفت ترکیه خواهان اتحاد مردم عراق است و افزودن مشکل به منطقه پرآشوب اشتباه خواهد بود.
موضع آمریکا
وزارت خارجه امریکا نیز با برحذر داشتن اقلیم از همه پرسی استقلال طلبی در بیانیه ای رسمی اعلام کرد: به آمال مشروع اقلیم کردستان عراق در زمینه اجرای رفراندوم ارج می نهیم اما این اقدام باعث انحراف از نبرد علیه داعش می شود. در ادامه بیانیه آمده است که واشنگتن در مورد مسائل مهم، مسئولین کردستان را به برقراری ارتباط و حل و فصل مشکلات با دولت مرکزی تشویق می کند از جمله اینها روابط بین اربیل و بغداد مطابق قانون اساسی عراق است.
از سویی هوشیار زیباری رئیس هیئت نظارت بر انجام رفراندوم در اقلیم کردستان و عضو حزب دمکرات کردستان و وزیر خارجه سابق در دولت مرکزی عراق که در تلاش است از میزان تنش ها پس از اعلام موعد رفراندوم بکاهد اظهار داشت : همه پرسی جایگاه کردها را در مذاکره با بغداد ارتقا می هد اما تاکید کرد رای مثبت مردم به استقلال کردستان به معنی جدایی فوری از عراق نیست.
خبرگزاری رویترز به نقل از زیباری نوشت: رای گیری به منزله الحاق کرکوک و دیگر مناطق مورد منازعه به اقلیم نیست، رفراندوم مساله ای دمکراتیک است و هیچ حکومت دمکراتی نمی تواند ما را از آن منع کند، منظور ما همه پرسی است نه استقلال .
«سامان نوح» تحلیلگر مطبوعاتی کرد در این مورد می نویسد : مطابق بیانیه، رفراندوم بدون مشارکت پارلمان و بدون دستور قانونی صادره از پارلمان (که در دنیا اقدامی بی سابقه است) برگزار خواهد شد زیرا بیانیه رسمی اعلام می کند: از تاریخ برگزاری نشست تا موعد رفراندوم افرادی مسئول فعالیت مجدد پارلمان و حل مشکلات سیاسی برای تضمین بخشیدن به اجماع ملی می شوند. همچنین سوال مخصوص رفراندوم که آیا موافق استقلال هستید (بله یا خیر) از قبل تعیین شده است.
بنا به اظهارات مقامات ارشد دو حزب حاکم اقلیم کردستان، رفراندوم برای اطلاع یافتن از رای مردم است نه جدایی فوری، و نیز ورود به مذاکراتی که سالها به طول می انجامد اما نقطه شروع تشکیل دولت کرد می باشد.
احزاب کرد اپوزسیون اقلیم کردستان معتقدند که رفراندوم صرفا بهره برداری انتخاباتی است که نارضایتی های داخلی را کاهش دهند به ویژه اینکه اقلیم درگیر مشکلات عدیده سیاسی و اقتصادی و زیر بنایی است. عدم موفقیت در تشکیل مجدد پارلمان و مشارکت دادن آن و نیز مشارکت نیافتن سازمان ملل و دیگر کشورها و مجامع بین المللی در این جریان رفراندوم را به برگ سوخته اقلیم مبدل خواهد کرد.
بنا بر نظر کارشناسان سفر دوره ای مقامات ارشد حزب دمکرات کردستان به امریکا و اروپا هم نتوانسته موافقت صریح آنان با برگزاری رفراندوم را به همراه بیاورد و جامعه بین الملل حق تحفظ خود را در این باره نگهداشته است.
قدرت های جهانی نیز بر یکپارچگی عراق و حل و فصل مشکل میان حکومت اربیل و بغداد به ویژه پس از پیچیدگی بیشتر اوضاع منطقه و ورود بازیگران اقلیمی و بین المللی بیشتر در آن تأکید می کنند.
شاید رفراندوم در موعد مقرر اجرا شده و یا اصلا اجرا نشود این مساله منوط شرایط داخلی و فشارهای اقلیمی است اما به عقیده کارشناسان رفراندوم تنها اولین گام کردها در مسیر دراز و پر فراز و نشیب رسیدن به حکومتی است که در سر می پرورانند.118/111
بیشتر بخوانید:
ادامه واکنش‌ها به تلاش کُردهای عراق برای برگزاری همه‌پرسی استقلال
تاریخ همه‌پرسی استقلال منطقه کردستان عراق اعلام شد
