هم اکنون سناریویی تحت عنوان "سناریوی تئونومیک" جایگزین "سناریوی تئولوژیکی" شده است و این سناریو به نحوی خاص بر نظم ژئوپلیتیک جدید جهانی تاثیر می گذارد.
«جرمن گوراییز لوپز»(1) کارشناس خبرگزاری تله سور در گزارش خود چنین نوشت:
ژئوپلیتیک جدید چندقطبی (جی3)
اعضای سه گانه این ژئوپلیتیک جدید چند قطبی شامل کشورهایی همچون ایالات متحده، چین و روسیه هستند.
پس از مداخله ناتو در لیبی، چین و روسیه در سازمان ملل این مداخله را وتو کردند. در حالی که این موضوع منجر به ایجاد اتحاد بین روسیه و چین و از سوی "ولادیمیر پوتین"(2) رئیس جمهوری روسیه ترویج داده شد.
به این ترتیب، اتحاد بین روسیه و چین در سناریوی ژئوپلیتیک جهانی در چارچوب اتحادیه اوراسیا (یک اتحادیه اقتصادی) به عنوان جایگزین حوزه ی اقتصادی و نظامی بلوک سرمایه داری غرب زیر هژمونی امپراتوری امریکا، ظاهر شد.
براساس گزارش رویترز، روسیه و چین یک قرارداد نفتی را امضا کرده اند که این قرارداد به عنوان یکی از بزرگترین قراردادها در تاریخ صنعت انرژی محسوب می شود و با برقراری پایه های اقتصادی "اتحادیه اوراسیا " این اتحادیه به عنوان جایگزین "اقتصادی و نظامی" در برابر پیمان تجاری اقیانوس آرام یا شراکت ترنس-پاسیفیک امریکا TPP)) قرار گرفت.
آمریکا در چارچوب سیاست خود، علی رغم تایید قدرت اقتصادی و نظامی اش در منطقه اقیانوس آرام، اما احتمالا با حمله روسیه و چین و به همراه سایر کشورهای عضو "بریکس" (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) برای تغییر استانداردهای پولی جهان روبرو می شود.
گفته شده است که چین در حال کاهش تدریجی ذخایر دلار خود و ترویج استفاده از یوان است. چین همچنین اخیرا مبادله آتی نفت را به یوان که اقدامی برای به چالش کشیدن سلطه دلار بر بازار نفت محسوب می‌شود را آغاز کرده است.
روسیه و چین همچنین در حال برنامه‌ریزی برای آغاز مبادلات تجاری به روبل و یوان هستند تا دلار و دیگر ارزهای بین‌المللی را از مبادلات تجاری خود حذف کنند.
گروه اقتصادی "بریکس" همچنین همکاری سیاسی خود را برای دستیابی به توافق در چارچوب تجارت خارجی و کسب امتیازات سیاسی از سوی کشورهای توسعه یافته (همکاری هسته ای با هند و برزیل) را تقویت می کند و به عنوان یک بلوک اقتصادی از توانایی بالقوه ای نسبت به گروه "جی8" برخوردار است.
گروه "جی8" متشکل از هشت کشور صنعتی جهان است. اما این گروه به علت تعلیق عضویت روسیه در این گروه به "جی7" تبدیل شده است. کشورهای فرانسه، آلمان، بریتانیا، ایتالیا، ژاپن، ایالات متحده آمریکا و کانادا این هفت کشور را تشکیل می‌دهند.
استراتژی اتحاد اقیانوس آرام
سیزدهمین نشست اتحاد اقیانوس آرام که در "پوئرتو والارتا"(3) مکزیک برگزار شد، به دنبال جذب کشورهایی از قبیل برزیل، آرژانتین، اوروگوئه و پاراگوئه بود که عضو بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی موسوم به "مرکوسور"(4) هستند.
هدف دیگر سیاست نئولیبرالی آمریکا، نابودی ادغام و یکپارچه سازی اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی موسوم به "اوناسور"(5) و به انزوا کشیدن دولت های پیشرفته منطقه آمریکای لاتین از جمله انقلاب بولیواری ونزوئلا بوده است.
"اوناسور" یک سازمان بین دولتی منطقه‌ای متشکل از ۱۲ کشور آمریکای جنوبی از قبیل آرژانتین، برزیل، شیلی، کلمبیا، پرو، پاراگوئه، ونزوئلا، بولیوی، اکوادور، اروگوئه، گویان و سورینام است.
"اوناسور" در سال 2008 و زمانی که پوپولیسم چپگرا به رهبری هوگو چاوز، رئیس جمهوری فقید ونزوئلا در آمریکای لاتین قوی بود، شکل گرفت و هدفش رویارویی با آمریکا بود.
چاوز و سایر رهبران در آن زمان با پیشنهاد "تجارت آزاد قاره آمریکا" مورد حمایت واشنگتن مخالف بودند و به جای آن اوناسور را ایجاد کردند.
به علاوه، هدف دیگر امپریالیسم، ادغام و همکاری آمریکا با پروژه یکپارچه سازی اقتصادی بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی "مرکوسور" بوده است، زیرا "مرکوسور" تشکیل دهنده یک منطقه تجارت آزاد است که می توان آن را بخش عمده و اصلی آمریکای جنوبی به ویژه در زمینه اقتصادی به شمار آورد.
مرکوسور یک بلوک منطقه‌ای متشکل از آرژانتین، برزیل، پاراگوئه، اوروگوئه و ونزوئلا است. کشورهای شیلی، بولیوی، کلمبیا، اکوادور و پرو نیز با آن در ارتباط هستند. مکزیک و زلاندنو نیز عضو ناظر این بلوک هستند.
"مرکوسور" تشکیل دهنده یک منطقه تجارت آزاد است که می توان آن را بخش عمده و اصلی آمریکای جنوبی به ویژه در زمینه اقتصادی به شمار آورد.
هدف مرکوسور آسان سازی بازرگانی و همچنین تسهیل جریان کالا، پول و افراد میان کشورهای عضو است.
از سوی دیگر، "شرمن کنت"(6) نویسنده کتابی با عنوان «اطلاعات راهبردی برای سیاست جهانی آمریکای شمالی» (1949)، نظریه ای را با عنوان «چماق و هویج» مطرح کرده بود.
وی نیز تاکید کرده بود که "جنگ همیشه متعارف نیست. در واقع، بخش بزرگی از جنگ، چه از راه دور یا نزدیک، همیشه با سلاح های غیر متعارف همچون سلاح های سیاسی و اقتصادی انجام شده است. آمریکا بطور متداول وارد جنگ های سیاسی و اقتصادی می شود".
به این ترتیب، "شرمن کنت" به تشریح اهداف این نوع جنگ ها پرداخت، و گفت: "جنگ های غیر متعارف بر دو مبنای "اراده و مقاومت در برابر دشمن و تقویت اراده و توانایی خود برای برنده شدن" به وقوع می پیوندند.
وی در ادامه اظهارات خود افزود: ابزار جنگ اقتصادی با عنوان «چماق و هویج» مواردی همچون "محاصره، ممنوعیت بودجه، تحریم، لیست سیاه، یارانه ها، وام ها، معاهدات دو جانبه، معاهده و قراردادهای تجاری را در بر می گیرند".
بازگشت موج سیاه به سوی آمریکای لاتین و حوزه ی کارائیب
ما در آستانه اختلالی در سناریوی ژئوپلیتیکی هستیم، زیرا این سناریو موج جدیدی از بی ثبات سازی جهانی که ناشی از عوامل اقتصادی (افول اقتصاد جهانی) است را در جهان ایجاد کرده است.
سیاست راهبردی آمریکا در چارچوب اجرای «کودتای نرم» است که این سیاست در کشورهایی همچون هندوراس، پاراگوئه، مصر، اوکراین، عراق، تایلند و یمن به اجرا در آمده اند و هدف اصلی واشنگتن از اجرای کودتا این است که رژیم های نظامی مستبد خود را جایگزین رژیم های مستقل کند، که این امر موجب ایجاد موج جدیدی از دگرگونی در جهان خواهد شد و تمامی مناطق را در بر می گیرد از جمله مناطق خاورمیانه (لبنان، ترکیه، تونس، پاکستان و آذربایجان) و آمریکای لاتین (برزیل، ونزوئلا، اکوادور، نیکاراگوئه، بولیوی، هائیتی، السالوادور و پاناما).
نقشه‌برداری از اروپای جدید
عواملی از قبیل جنگ سرد بین آمریکا و روسیه پس از بحران اوکراین و تحمیل متقابل تحریم ها بین اتحادیه اروپا و روسیه، نشانگر آغاز از هم گیسختگی مواضع و یکپارچگی کشورهای عضو ناتو در برابر روسیه بود.
گفتنی است که اقدام روسیه در الحاق کریمه به خاک خود در مارس 2014 میلادی موجب تشدید تنش بین مسکو و غرب شده است. کشورهای غربی تحریم های گسترده ای را به همین بهانه علیه روسیه اعمال کرده اند. روابط دو طرف به پایین ترین سطح پس از جنگ سرد کاهش یافته است.
از سوی دیگر، تحریم های اتحادیه اروپا علیه روسیه در سال 2015 موجب از دست رفتن 400 هزار فرصت شغلی شده و حدود 18 میلیارد یورو به اروپا زیان وارد کرده است.
برخی از کشورهای اتحادیه اروپا از جمله، یونان، ایتالیا، اسپانیا، فنلاند و مجارستان مخالفت خود را با تحریم‌ها بر علیه روسیه اعلام کردند، اما لهستان، بریتانیا و کشورهای بالتیک خواستار ادامه اعمال چنین تحریمی در آینده نزدیک علیه روسیه بودند.
بحران موشکی جدید
"باراک اوباما" رئیس جمهوری سابق آمریکا در سپتامبر سال 2009 اجرای طرح دفاع ضد موشکی جدید را برای حمایت از آمریکا و متحدان اروپایی این کشور تصویب کرد.
در ابتدا، روسیه و ناتو در نوامبر سال 2010 در نشست دو جانبه ای که در لیسبون (پایتخت پرتغال) برگزار شده بود، همکاری خود را در چارچوب ایجاد سیستم ضد موشکی برای اروپا اعلام کردند.
این در حالی است که این پروژه پیشتر از سوی جورج بوش، رئیس جمهور پیشین آمریکا با جدیت بیشتری روبه جلو حرکت می‌کرد. پیشتر قرار بود تحت این پروژه یک رادار در جمهوری چک و 10 موشک رهگیر دور برد بالستیک در لهستان تا سال 2013 مستقر شوند.
اما، طرح سپر دفاع موشکی آمریکا در دو کشور جمهوری چک و لهستان خشم روسیه را برانگیخت و مسکو این طرح را خطری برای امنیت ملی خود توصیف کرد. اما واشنگتن تاکید داشت که این طرح با هدف مقابله با موشک‌های احتمالی شلیک شده از سوی کشورهای شرور مستقر خواهد شد.
به این ترتیب، روسیه در حال مذاکره برای استقرار پایگاه های نظامی خود در کوبا، ونزوئلا، نیکاراگوئه، جزیره سیشل و سنگاپور با هدف گسترش شعاع نظامی خود در این کشورها است.
جنگ جدید در خاورمیانه
بیانیه ای که در کنگره و مجلس سنای آمریکا از سوی "لیندسی گراهام" (7) سناتور جمهوری خواه آمریکا و "رابرت منندز" (8) سناتور دموکرات از ایالت "نیوجرسی" (9) تصویب شد، اشاره به بازگشت بخشی از جنگ سرد ایالات متحده و روسیه کرد.
بحران جاری در سوریه، جنگ سرد جدید بین آمریکا و روسیه را نمایان ساخته است که نبردی برای کسب نفوذ و کنترل بر منطقه خاورمیانه است.
سناریوی جنگ سرد بیشتر ناشی از تفاوت دیدگاه رهبران دو کشور آمریکا و روسیه در خصوص مسایل و تحولات منطقه‌ای و جهانی است. 141/110
مترجم: نگین فلکشاهی
1.Germán Gorraiz López
2.Vladímir Putin
3.Puerto Vallarta
4.Mercosur
5.Unasur
6.Sherman Kent
7.Lindsey Graham
8.Robert Menéndez
9.Nueva Jersey
بیشتر بخوانید:
همزمان با جنگ تجاری ترامپ؛ راهبرد آمریکا خصمانه توصیف شد
لوموند: راهبرد پرنوسان «دونالد ترامپ» در زمینه تجارت جهانی
