جزئیات خبری این توافق هنوز مشخص نیست، اما تحلیل های مختلفی در این خصوص وجود دارد.
اول؛ عربستان سعودی برای توافق با قطر، سه کشور دیگر یعنی امارات، بحرین و مصر را نادیده گرفت. از این رو، هیچ یک از این سه کشور در نشست العلا در سطح عالی شرکت نکردند. این نشان می دهد تنش با قطر همچنان وجود دارد و هنوز در شورای همکاری قطب بندی حکمفرما است.
دوم؛ امارات بازنده اصلی توافق العلا بود. امارات در ماههای اخیر شاهد تنش در روابط با ترکیه بود، در حالی که قطر روابط رو به رشدی با آنکارا دارد. از سوی دیگر، امارات مدعی این است که بازیگری تاثیرگذار در غرب آسیا و از جمله جهان عرب است، اما عربستان در توافق العلا عملا امارات را نادیده گرفت. به همین دلیل نیز محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی در این نشست شرکت نکرد.
سوم؛ توافق العلا برتری رویکرد مقاومت قطر در مقابل فشار حداکثری عربستان و سه کشور دیگر بود. طی سه سال و نیم گذشته، عربستان و سه کشور دیگر با محاصره و تحریم تلاش کردند قطر را برای تغییر سیاست خارجی خود تحت فشار قرار دهند، اما دولت و مقامات دوحه مکرراً تاکید کردند نقض حاکمیت و استقلال کشورشان را نمی پذیرند. قطر هیچ یک از شروط ۱۳ گانه را نپذیرفت و در نشست العلا شرکت کرد. در همین راستا، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه در توییتر نوشت: «تبریک به قطر برای موفقیت مقاومت دلیرانه‌اش در برابر فشار و اخاذی.»
چهارم؛ توافق العلا نشانه ای از پایان نظم تحمیلی ترامپی بر منطقه غرب آسیا بود. ترامپ در ۴ سال گذشته برای غرب آسیا، نظم آنارشیک در نظر گرفته بود. آمریکا در این نوع نظم، از هرج و مرج استقبال می کند، ثبات را سازگار با منافع خود نمی داند و منافع خود را در تداوم وضعیت آنارشیک تعقیب می کند. از این رو، با وجود اینکه قطر و عربستان متحد آمریکا هستند، اما دولت ترامپ برای پایان دادن به تنش تلاشی انجام نداد. عربستان نیز از این رویکرد ترامپ برای تداوم منطق زور و سلطه در سیاست خارجی خود در قبال کشورهای منطقه از جمله قطر بهره گرفت.
پنجم؛ توافق العلا حتی اگر شکننده و تحت فشار هم انجام شده باشد، گامی مثبت برای نظم امنیتی غرب آسیا است. این منطقه در ۴ سال گذشته، تنش و بی ثباتی شدیدی را تجربه کرد. هر توافقی که منجر به کاهش تنش و بی ثباتی شود، اقدامی در راستای منافع کشورهای منطقه است. این توافق می تواند گامی برای گفتگو میان دیگر کشورهای منطقه برای پایان دادن به تنش و خصومت دوجانبه و همچنین تقویت صلح و ثبات منطقه ای باشد. بر همین اساس نیز دکتر ظریف خطاب به برخی کشورهای غربی و به خصوص عربستان سعودی، گفت: «زمانش رسیده که پیشنهاد ما برای داشتن منطقه قوی را بپذیرید.»
سید رضی عمادی
115
بیشتربخوانید:
پایان محاصره قطر؛ آشتی متزلزل
