چهل و یکمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس روز گذشته (5 ژانویه) در شهر «العُلا» عربستان سعودی برگزار شد.
هدف اصلی این نشست، پایان دادن به محاصره قطر و آشتی و مصالحه بین اعضای این شورا بود.
قطر ؛ برنده نشست العلا
تنش میان قطر و چهار کشور عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر از 5 ژوئن 2017 آغاز شد.
نارضایتی از سیاست خارجی قطر عامل اصلی بروز این تنش بود. چهار کشور عربی پس از قطع روابط با قطر، این کشور را تحت محاصره قرار داده و مرزهای خود را به روی دوحه بستند.
چهار کشور عربی برای بازگشایی مرزهای خود به روی قطر و احیای روابط با این کشور 13 شرط تعیین کردند:
از جمله؛ تعدیل فعالیت‌های شبکه الجزیره، قطع روابط با حماس و اخوان‌المسملین، همچنین تجدیدنظر در روابط با جمهوری اسلامی ایران و...
با این حال، دولت قطر با رد این شروط 13 گانه، اعلام کرد این شروط با حاکمیت و استقلال قطر در تناقض است و حاضر به پذیرش آن نیست.
اکنون با گذشت سه سال و نیم، عربستان در حالی با قطر برای بازگشایی مرزها و احیای روابط به توافق رسید که قطر هیچ کدام از این شرط‌ها را رعایت نکرده است.
شکست ترامپ؛ تاثیرگذار بر آشتی قطر و عربستان
نشست العلا با میانجی‌گری کویت و آمریکا برگزارشد. دولت کویت پیش از این نیز در چند نوبت برای میانجی‌گری اقدام کرده بود، اما این تلاش‌ها نتیجه نداشت.
به نظر می‌رسد آنچه سبب شد دور جدید میانجی‌گری منجر به توافق میان ریاض و دوحه شود، شکست «دونالد ترامپ» در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود.
ترامپ در روزهای پایانی دولت خود تلاش کرد اختلاف میان دو متحد آمریکا را حل کند. حضور «جرد کوشنر»، مشاور و داماد ترامپ در نشست العلا نیز بیانگر همین موضوع بود.
«قاسم محبعلی»، کارشناس مسائل غرب آسیا در این خصوص می‌گوید: «تنش قطر با عربستان و سه کشور دیگر تنها چند ماه پس از ورود ترامپ به کاخ سفید رخ داد و توافق برای پایان تنش نیز در واپسین روزهای حضور ترامپ در کاخ سفید انجام شد.»
از سوی دیگر، عربستان سعودی نگران این است با روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا، نگاه هنجاری واشنگتن به ریاض تقویت شود.
بنابراین، آل سعود با عدول از شرط‌های 13 گانه خود برای قطر، تلاش کرد یکی از چالش‌های اصلی پیش روی خود را حل کند.
نارضایتی امارات، بحرین و مصر از عربستان سعودی
موضوع دیگر این است که نشست العلا در شرایطی برگزار شد که از میان شش رهبر عربی تنها امیران قطر و کویت در نشست حضور داشتند.
ملک سلمان، پادشاه سعودی شخصاً در نشست روز گذشته حضور پیدا نکرد و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به نیابت وی در این نشست حضور داشت.
«هیثم بن طارق» سلطان عمان و «حمد بن عیسی آل خلیفه» پادشاه بحرین نیز شخصاً در این نشست حضور پیدا نکردند. امارات هم به جای «محمد بن زاید»، ولیعهد این کشور، تصمیم گرفت «محمد بن راشد آل مکتوم»، حاکم دبی و نائب رئیس این کشور را عازم نشست عربستان کند.
اگرچه مصر عضو شورای همکاری خلیج فارس نیست، اما یک طرف تنش با قطر بود. با این وجود، عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر نیز در نشست العلا شرکت نکرد و مصر با اعزام «سامح شکری» وزیر امور خارجه این کشور به عنوان رئیس هیات، سطح مشارکت در این نشست را کاهش داد.
حضور نیافتن پادشاه بحرین، ولیعهد ابوظبی و رئیس جمهوری مصر در نشست العلا گویای این است که از یک سو عربستان بدون رضایت سه کشور دیگر با قطر به توافق رسیده است و از سوی دیگر توافق برای پایان دادن به تنش میان قطر و چهار کشور عربی، توافقی مستحکم نیست. // 230
نویسنده: سيد رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
توافق عربستان و قطر برای بازگشایی مرزهای میان دو کشور
