وی در سخنانی در کنفرانس امنیتی مونیخ، از رهبران جهان خواست نظم عادلانه ای را به اجرا بگذارند. لاوروف خطاب به شرکت کنندگان در این کنفرانس گفت: «اگر بخواهید می توانید آن را «نظم جهانی پسا-غرب» بنامید.»
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، خواستار برقراری « نظم جهانی پسا-غرب» شد
موضوع شکل دهی به نظم جهانی همواره مورد توجه بازیگران اصلی تحولات جهانی بوده است. بعد از جنگ جهانی دوم، نظام دو قطبی شکل گرفت به گونه ای که آمریکا و شوروی هر یک، بخش های وسیعی از جهان را زیر سلطه خود درآوردند و با یکدیگر به رقابت پرداختند.
با فروپاشی بلوک شرق درآخرین دهه قرن گذشته ، آمریکایی ها داعیه دار سلطه یکجانبه و بدون رقیب بر جهان شدند واز شکل گیری نظام تک قطبی یا «عصرآمریکا» سخن به میان آوردند.
با این حال، هژمونی تمام عیار و بدون رقیب مورد نظر آمریکایی ها هرگز محقق نشد. حتی در دوران پس از حادثه 11 سپتامبر سال 2001 که آمریکا تهاجم جهانی را به بهانه مبارزه با تروریسم به راه انداخت، نظام بین الملل به شکل کامل در خدمت آمریکایی ها قرار نگرفت.
اینکه آرزوی برخی از سیاستمداران و اندیشمندان آمریکایی برای تحقق نظام تک ابرقدرتی به رهبری آمریکا شکل نگرفته است، ریشه در تحولات داخلی این کشور و همچنین تحولات جهانی دارد.
اندیشمندانی همچون فرانسیس فوکویاما در حالی از پایان تاریخ و پیروزی لیبرال دموکراسی بر رقیب کمونیست سخن می گفتند که همزمان، آمریکا وارد دوران افول قدرت شده بود.
فرانسیس فوکویاما در حالی از پایان تاریخ و پیروزی لیبرال دموکراسی بر رقیب کمونیست سخن می گفتند که همزمان، آمریکا وارد دوران افول قدرت شده بود
این افول بیش از همه در عرصه اقتصاد خودنمایی می کرد. سیاست های غلط اقتصادی و هزینه های سرسام آور دولت فدرال آمریکا ، بویژه در امور نظامی و امنیتی، این کشور را از جایگاه بزرگترین بستانکار جهان در نیمه قرن بیستم به بزرگترین بدهکار جهان در ابتدای قرن بیست و یکم بدل ساخت.
کاهش سهم آمریکا در تولید ناخالص جهانی ، بر جایگاه سیاسی این تاثیر منفی گذاشت. حتی در عرصه نظامی که آمریکا همچنان برتری مطلق دارد، شکاف های جدی بروز کرده است.
این که آمریکا در دوران پس از طالبان در افغانستان یا دوران پس از صدام در عراق ، قادر به غلبه بر تهدیدات امنیتی نشده است ، ضعف کشور داعیه دار تک ابرقدرتی را در مدیریت تهدیدات امنیتی قرن بیست و یکمی نشان می دهد.
این در حالی است که همزمان، عنصر چهارم ابرقدرتی آمریکا، یعنی عنصر اخلاقی، در پی رسوایی های ناشی از جنگ های ضد ترور از جمله لشگرکشی های بدون مجوز سازمان ملل یا بدنامی های زندان ابوغریب و گوانتانامو به شدت آسیب دیده است.
از این رو، در دهه های اول و دوم قرن جاری، میزان تبعیت کشورهای جهان از آمریکا، یا به عبارت دیگر، میزان رضایتمندی متحدان از واشنگتن به شکل کتمان ناپذیری کاهش یاقته است.
این در حالی است که همزمان، در سطح نظام بین الملل، قدرت ها و بازیگرانی ظهور کرده اند که هژمونی آمریکا را بر نمی تابند. در عرصه اقتصادی، قدرت هایی همچون چین یا اتحادیه هایی همچون اتحاد اروپا و گروه بریکس داعیه دار ایفای نقش پر رنگ تر تحولات جهانی هستند.
قدرت ها و بازیگرانی ظهور کرده اند که هژمونی آمریکا را بر نمی تابند
به لحاظ سیاسی - امنیتی نیز قدرت روسیه در حال ظهور است و کشورهایی همچون ایران در منطقه غرب آسیا برتری جویی های آمریکا را به چالش طلبیده اند. از این رو می توان گفت، «عصرآمریکا» که به ادعای برخی نظریه پردازان آمریکایی تا نیمه قرن حاضر به طول می انجامید، به سرعت سپری شده است.
همین که تحولات سوریه بدون حضور پررنگ آمریکا در حال رقم خوردن است یا اینکه، قواعد اقتصاد بین الملل با نقش آفرینی گروه بیست و نه گروه هفت در حال تدوین است، خبر از نیاز به باز تعریف نظام حاکم بر جهان می دهد. از آنجا که آمریکا برای بیش از هفتاد سال ادعای رهبری جهان غرب را داشته است، تزلزل در جایگاه این کشور ، تزلزل در «جایگاه غرب» را به دنیال خواهد داشت.
از این رو شاید بتوان گفت اکنون که «نظام جهانی غرب» رو به افول گذاشته است، چه بسا نظمی عادلانه تر جای آن را بگیرد؛ نظمی که وزیر امور خارجه روسیه از آن به عنوان «نظم جهانی پسا-غرب» یاد کرده است.
113/111
بیشتربخوانید:
هژمونی غرب مایه تخریب فرهنگ و سرشت جهان
