در مقاله پیش روی نگاهی بر روند انتخابات برخی کشورهای خواهیم داشت:
آمریکا
اصلی‌ترین انتخابات در ایالات متحده، انتخابات ریاست جمهوری است که هر چهار سال یکبار در این کشور برگزار می‌شود. بعد از انتخاب ریاست‌جمهوری، انتخابات کنگره حائز اهمیت است. این انتخابات هر دو سال یک بار برای انتخاب تمامی اعضای مجلس نمایندگان و یک سوم اعضای مجلس سنا برگزار می‌شود.
قانون اساسی آمریکا برای داوطلبان احراز پست ریاست جمهوری شرایطی از جمله تولد در خاک آمریکا، داشتن حداقل 35 سال، سابقه 14 سال اقامت در خاک آمریکا و تبعه این کشور بودن را مقرر کرده است. مرجعی که به کنترل و تعیین صلاحیت نامزدها می‌پردازد، هیات انتخاباتی است.
هر شهروند برای رأی دادن در روز انتخابات باید ابتدا ثبت‌نام (اختیاری) کند. نحوه ثبت‌نام برای رأی‌دهندگان در هر ایالت متفاوت است و یک الگوی واحد در سرتاسر ایالات متحده وجود ندارد.
فرانسه
انتخابات در فرانسه در سطح ملی شامل انتخاب رئیس دولت و قانون‌گذاران است. رئیس جمهور هر پنج سال یک بار به‌صورت مستقیم برگزیده می‌شود.
پارلمان در فرانسه دارای دو بخش است: مجمع ملی و سنا. فرانسه دارای یک نظام دو حزبی کامل نیست بلکه دارای نظامی است که تعداد زیادی حزب سیاسی در آن فعالیت می‌کنند، ولی تنها دو حزب می‌تواند اکثریت پُست‌های مهم را کسب کند.
نظارت بر انتخابات بر عهده شورای قانون اساسی فرانسه است که اعضای آن از طرف رئیس‌جمهور، رئیس مجلس شورای ملی و رئیس مجلس سنا انتخاب می‌گردد.
آلمان
کشور آلمان نیز دارای سیستم انتخاباتی پارلمانی بوده و نمایندگان با آرای مستقیم مردم روانه مرکز قانونگذاری می شوند. پارلمان در این کشور از قدرت بالایی برخوردار است.
قانون اساسی آلمان نوعی سیستم رأی‌گیری را پایه‌گذاری کرده است که هر رأی‌دهنده باید در دو صندوق رأی بیندازد، یکی برای رأی دادن به نامزدها و دیگری برای رأی دادن به احزاب. با این روش حزب منتخب کرسی‌های پارلمان را بر اساس میزان حمایت نسبی‌اش تعیین می‌کند. اعضای پارلمان نیز صدراعظم را انتخاب می‌کنند.
ترکیه
در ترکیه دو انتخابات مهم برگزار می‌شود؛ مجلس و ریاست جمهوری. تا پیش از وقوع کودتا وبرگزاری رفراندم برای تغییر قانون اساسی، نظام پارلمانی در ترکیه حاکم بود و رئیس‌جمهور مقامی تشریفاتی به حساب می‌آمد.
با تغییرات ایجاد شده در پی رفراندوم در سال گذشته نوع نظام از پارلمانی به ریاستی تغییر کرد و پست نخست‌وزیری حذف گردید و در مقابل رئیس جمهور با قدرت بیشتر ظاهر می‌شود. رییس‌جمهوری قدرت انتصاب وزرای کابینه را بدون نیاز به کسب رای اعتماد از پارلمان و قدرت پیشنهاد بودجه و تعیین بیش از نیمی از اعضای بالاترین نهاد قضایی کشور را خواهد داشت. رییس‌جمهوری همچنین قدرت انحلال پارلمان ملی و وضع وضعیت اضطراری را خواهد داشت.
به جای چهار سال در قانون قبلی، در قانون جدید نمایندگان پارلمان هر پنج سال یکبار در جریان انتخابات عمومی همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری انتخاب می‌شوند. در این بسته اصلاحی تعداد نمایندگان پارلمان به 600 نفر افزایش می‌یابد و سن نامزدی سیاسی به 18 سال کاهش می‌یابد.
هند
مطابق اصل 79 قانون اساسی، پارلمان در هند شامل رئیس‌جمهوری، مجلس نمایندگان (لوک سابا) و مجلس سنا (راجیا سابا) می‌باشد. رئیس‌جمهوری رئیس دولت است که نخست‌وزیر را براساس رقابت‌ها و نتایج حاصل از انتخابات در مجلس لوک سابا انتخاب می‌کند.
نخست‌وزیر نیز کابینه تشکیل می‌دهد. اگر چه رئیس جمهوری رئیس دولت است، اما این نخست‌وزیر و هیئت دولت هستند که مرکز تصمیم‌گیری برای کشور می‌باشند.
رئیس جمهور بنا بر اصل 58 قانونی اساسی هند باید شهروند هند بوده، حداقل 35 سال داشته باشد و باید مورد انتخاب مجالس باشد. رئیس‌جمهوری با رأی اعضای مجالس ایالتی، مجلس نمایندگان و مجلس سنا برای مدت پنج سال انتخاب می‌شود.
انتخابات اجباری
یکی از مسایلی که در مساله نظام‌های انتخاباتی باید به آن اشاره کرد؛مقوله آزاد یا اجباربودن جریان حضور در انتخابات است. در کشورهایی که داعیه حمایت از حقوق بشر و سردمداری دموکراسی را دارند، این حق شهروندان از طریق وضع سیاست‌ها و قوانین قهرآمیز مورد تهدید قرار گرفته است. در کشورهایی همچون: فرانسه، استرالیا، ایتالیا، اسپانیا، هلند، بلژیک، اتریش، سوئیس، یونان، ترکیه، قبرس، شیلی، آرژانتین و لوکزامبورگ حضور در انتخابات اجباری است که در صورت حضور نیافتن؛ طیف مختلفی از جریمه‌ها و محرومیت شامل حال غایبین می‌شود.
تحلیلگران معتقدند حضور گسترده و پایدار مردم در انتخابات در پویایی نظام، جلوگیری از بحران‌ها و یا گذار از آن بسیار ضروری است. در کشور ما نیاز عمومی به پیشرفت، بالندگی و مطالبه‌ی آن در رفتار انتخاباتی مردم نهادینه شده است، اما باید بسترهای لازم جهت تشویق مردم برای حضور در این عرصه و استفاده از حق ذاتی تعیین سرنوشت فراهم گردد.
مشارکت حداکثری موجب ایجاد روحیه امید به آینده، پیشرفت ملی، بالارفتن اعتماد به نفس عموم مردم و تخلیه هیجانی جوانان در کشور می‌گردد. باور مردم به تاثیرگذاری تصمیم آنان، تقویت امید و نشاط سیاسی، رشد آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی، کوتاه کردن دست فاسدین از عرصه تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، تلاش سیاستمداران برای حل مشکلات جامعه، افزایش پاسخگویی به مردم، عمل به وعده‌های انتخاباتی، وجود رقابت سالم در انتخابات از جمله عواملی که مردم را به حضور در انتخابات ترغیب می‌کنند و در مقابل مسایلی همچون سرخوردگی مردم و ناامیدی از اثرگذاری آرای آنان در تعیین شرایط کشور، شکاف طبقاتی، شیوع فساد مالی و اداری، داشتن مشکلات معیشتی، حمایت نکردن دولت از شهروندان در عرصه های مختلف، نداشتن آگاهی سیاسی، محدود بودن جریان قدرت در دست گروهی خاص و … مانع از مشارکت مردم می‌شود.
نویسنده: مهرداد هاشمی
116/117
