آنهایی که روزهای جنگ تحمیلی را بیاد دارند بخوبی می دانند که از چه چیزی سخن گفته می شود .
یکی از غم‌انگیز‌ترین صفحات این رویداد در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، بمباران شیمیایی شهر حلبچه کردستان عراق است که در آن هزاران تن از شهروندان کُرد عراقی قربانی سیاست‌های رژیم بعث حاکم بر عراق و نسل‌کشی سازمان‌یافته این رژیم شدند.
شهر حلبچه در ۲۵ اسفند ۱۳۶۶هدف بمباران شیمیایی قرار گرفت.
در ساعت 2 بعدازظهر روز 25 اسفند 1366 و در حالی که تنها 2 روز از آزادی حلبچه طی عملیات والفجر 10 می‌گذشت، بمب‌افکن ها و هواپیمای سوپراتاندارد فرانسوی رژیم بعث عراق با پرواز در آسمان آبی حلبچه، هر یک، 4 بمب شیمیایی 500 کیلویی را بر سر مردم بی‌پناه کرد ریختند.
درعرض چند دقیقه ابر زردرنگی بر آسمان حلبچه سایه انداخت و تراژدی جنگی و انسانی بی‌مانندی پس از جنگ جهانی دوم رخ داد که هزاران نفر از مردم بی‌پناه و غیرنظامی را به کام مرگ فرستاد.
پروفسور اوبن هندریکس، رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی بیمارستان گان فلاندر بلژیک می گوید؛ در این حمله از 3 نوع گاز مختلف استفاده شد. این گازها شامل گاز خردل (ایپریت)، گازهای اعصاب (تابون، سارین یا سومان)، VX و گاز سیانوژن هستند.
این عوامل شیمیایی توسط کشورهای غربی و با واسطه‌گری فرانس فان آن‌رات هلندی به دست عراق رسیده بود.
«سیامک باقری» کارشناس مسائل سیاسی و استاد دانشگاه در این باره می‌گوید: "همان طور که کشورهای غربی اولین استفاده کنندگان سلاحهای مرگبار شیمیایی بوده‌اند اولین صادرکنندگان سلاح شیمیایی نیز هستند و در طول جنگ تحمیلی، عراق تسلیحات شیمیایی خود را از 150 شرکت آلمانی، آمریکایی و انگلیسی تهیه کرد."
یکی از پیامدهای نقض این کنوانسیون های بین المللی و اعمال سیاست های دوگانه؛ استفاده مکرر رژیم صدام از سلاح های شیمیایی اهدایی بیش از 455 شرکت عمدتا غربی به رژیم بعث عراق بود.
باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا در مصاحبه ای با روزنامه نیویورک تایمز می گوید: آمریکا علی‌رغم اینکه می‌دانست صدام در جنگ با ایران سلاح شیمیایی استفاده می‌کند از وی حمایت کرد.
پیش از حمله شیمیایی به حلبچه؛ شهر سردشت ایران، نخستین شهر در جهان بود که مورد حمله شیمیایی قرار گرفته بود.
نخستین حمله شیمیایی عراق در زمان جنگ تحمیلی ژانویه 1981 اتفاق افتاد.
از آن تاریخ تا پایان جنگ، نیروهای عراقی طی بیش از ۳۵۰۰ بار بمباران شیمیایی بیش از یکصد هزار ایرانی را در شهرها و مناطق مرزی و نیز در جبهه های جنگ تحمیلی شهید و مصدوم کردند.
در بمباران شیمیایی سردشت در 24ژوئن 1988 بیش از یکصد تن از ساکنان غیرنظامی شهر جان باختند و هشت هزار نفر دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند.
در پی جنایت سردشت، شهر «حلبچه» کردستان عراق در 16 مارس 1988، هدف بمباران شیمیایی قرار گفت.
براثر بمباران شیمیایی حلبچه نزدیک 5000 نفر جان خود را از دست دادند .
استفاده از مواد شیمیایی در جنگ ها؛ در اواخر قرن بیستم به اوج خود رسید. اگرچه تا قبل از شروع جنگ جهانی اول، مواردی از به کارگیری سلاح شیمیایی ذکر شده است ولی استفاده گسترده از سلاح های شیمیایی به جنگ جهانی اول باز می‌گردد.
در طول جنگ جهانی اول بیش از 120 هزار تن مواد شیمیایی مورد استفاده قرار گرفت که در اثر آن حداقل نود هزار تن کشته و نزدیک یک میلیون نفر هم مجروح شدند.
این در حالیست که استفاده از این سلا ح ها اثرات طولانی مدتی بر بدن انسان ها و نسل های آینده گذاشته است.
از جنگ جهانی دوم به بعد با وجود امضا‌ی پروتکل‌های مختلف و کنوانسیون‌های گوناگون در زمینه تولید گازهای شیمیایی، تولید این سلاح‌ها همچنان ادامه یافت و هیچ کشور یا سازمان بین‌المللی نتوانست جلوی استفاده از این سلاح‌ها را بگیرد.
پروتکل 1925 ژنو که به ممنوعیت استفاده از گازهای سمی و خفه کننده در جنگ ها و روش های جنگ بیولوژیک اختصاص دارد، نخستین معاهده ای بود که در این زمینه در پایان کنفرانس نظارت بر تجارت بین‌المللی تسلیحات و مهمات تدوین و امضا شد.
در سال 1948 و در چارچوب فعالیت‌های سازمان ملل درباره کنترل جنگ افزارها، کمیته جنگ‌افزارهای متعارف، سلاح های شیمیایی را تحت عنوان سلاح های کشتار جمعی، در کنار جنگ‌افزارهای هسته‌ای قرار داد.
در پی تلاش‌هایی که برای جلوگیری از ساخت، تولید، انبار کردن و کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی و میکروبی صورت گرفت، پیمانی در سال 1972 به امضا رسید که بر پایه آن، دولت‌های امضا کننده پایبند شدند که تحت هیچ شرایطی جنگ افزارهای بیولوژیک را فرآوری و انبار نکنند و از گسترش آن خودداری ورزند.
پانزده سال بعد سال بعد در 11 نوامبر 1987، سازمان ملل قطعنامه‌ای در مورد جنگ افزارهای شیمیایی به تصویب رساند.
در پی این تلاش ها، کنوانسیون منع کاربرد سلاح های شیمیایی CWC سوم سپتامبر ۱۹۹۲ پس از ۲۰ سال مذاکره تصویب شد و پس از آن، سازمان منع سلاحهای شیمیایی (OPCW) با 192 عضو در سال 1997 با شعار همکاری با یکدیگر برای نیل به جهانی عاری از سلاحهای شیمیایی، رسما کار خود را آغاز کرد و این کنوانسیون از 29 آوریل 1997 لازم‌الاجرا گردید.
با وجود تصویب معاهدات منع تولید و استفاده از سلاح های کشتار جمعی اما هنوز برخی کشورها از جمله امریکا به تعهدات خود مطابق این کنوانسیون ها پایبند نیستند و با طفره رفتن از عمل به تعهدات؛ اعتبار و تمامیت این کنوانسیون را در معرض خطر قرار داده اند.
حاصل جمع اقدامات ضد بشری مدعیان صلح و امنیت اکنون در کارنامه امریکا خلاصه شده است.
امریکا یکی از بدترین کارنامه ها را در زمینه سلاح های کشتار جمعی دارد.امریکا اولین بار در سال 1763 میلادی از سلاح شیمیایی برای کشتار سرخپوستان که صاحبان اصلی سرزمین آمریکا بودند، استفاده کرد.
امریکایی ها در طول جنگ جهانی اول، بیش از پنج هزار تن از انواع سلاح های شیمیایی تولید کردند.
کارخانجات صنعتی و مجتمع های نظامی امریکا در فاصله میان دو جنگ جهانی اول و دوم، ذخایر تسلیحات شیمیایی این کشور را شش برابر افرایش دادند و به بیش از 30 هزار تن از انواع مرگبارترین سلاح های شیمیایی رساندند.
همزمان، دولت امریکا در یکی از محرمانه ترین پروژه های تسلیحاتی تاریخ بشر، تحقیق برای ساخت سلاح اتمی را آغاز کرد.
آمارها نشان می دهد که امریکایی ها در جنگ ویتنام بیش از 75 میلیون لیتر سموم شیمیایی را بر سر روستائیان ویتنامی فروریختند و صدها هزار هکتار جنگل را از بین بردند.
اثرات این مواد سمی نارنجی رنگ موجب مرگ قریب به 300 هزار تن در ویتنام شد و صدها هزار کودک با انواع معلولیت ها و نواقص مادرزادی متولد شدند.
جنگ ویتنام
هنوز هم کودکان ناقص الخلقه در اثر بقایای مواد شیمیایی به کار رفته در جنگ با امریکایی ها در این کشور به دنیا می آیند.
جمهوری اسلامی ایران بعنوان یکی از بزرگترین قربانیان سلاح های شیمیایی و مخالف سلاح اتمی بارها تاکیدکرده است که با ماندن حتی یک بمب شیمیایی و یا اتمی کابوس استفاده از این سلاح های مخرب و غیر انسانی پایان نخواهد یافت.
چنانکه صدام دیکتاتور معدوم عراق نیز با کمک امریکا و اروپا به تسلیحات شیمیایی دست یافت و در برابر دیدگان بی تفاوت جهانیان، از این تسلیحات مرگبار علیه شهروندان نظامی و غیر نظامی ایران و غیر نظامیان عراقی استفاده کرد.
رژیم صدام با استفاده گسترده از این سلاح سردشت و حلبچه را به قربانگاه سلاح های شیمیایی اهدا شده از سوی مدعیان دروغین دفاع از حقوق بشر تبدیل کرد.
نویسنده: نسرین خویی
