شش ماه پس از آنکه دولت ترامپ اعلام کرد قصد دارد از پیمان آسمان‌های باز خارج شود، مشارکت این کشور در معاهده مزبور روز 22 نوامبر ۲۰۲۰ به طور رسمی پایان یافت. رئیس جمهوری جنجالی آمریکا 21 مه 2020 خروج این کشور را از پیمان آسمان‌های باز به بهانه نقض مفاد این معاهده از سوی روسیه تأیید کرد؛ اتهامی که مسکو پیوسته آن را رد می‌کند.
خروج از پیمان‌های بین‌المللی، خودمحوری دولت ترامپ
دولت ترامپ در4 سال گذشته از تعداد زیادی از توافق‌های بین‌المللی از جمله پیمان‌های کنترل تسلیحات خارج شده است. به گفته سرگئی اورجونیکیدزه Sergei Ordzhonikidze کارشناس سیاسی روسی، دولت فعلی آمریکا در حال نابود کردن همه معاهدات بین‌المللی در خصوص محدودیت تسلیحات است.
این روند در راستای رویکرد یکجانبه‌گرایانه و خودمحورانه آمریکا و بی‌اعتنایی آن به توافقات و پیمان‌های بین‌المللی انجام گرفته است. این رویکرد ترامپ موجب آسیب‌های زیادی به قوانین و توافقات بین‌المللی در ابعاد و جنبه‌های مختلف شده و در عین حال نظم و امنیت جهانی بر پایه احترام به موازین بین‌المللی را خدشه‌دار کرده است.
محکومیت جهانی اقدام ترامپ در خروج از توافق‌های بین‌المللی
اقدامات دولت ترامپ در این زمینه با محکومیت جهانی مواجه شده و حتی متحدان اروپایی واشنگتن نیز برخورد منتقدانه‌ای با آن داشته‌اند. بسیاری از کشورهای اروپایی با اظهار تأسف ازاقدام دولت آمریکا ابراز امیدواری کردند که کاخ سفید در این زمینه تجدیدنظر کند. به گفته "ماریا زاخارووا"Maria Zakharova سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، ایالات متحده با تصمیم به خروج از پیمان "آسمان‌های باز"، ضربه دیگری به ثبات و امنیت بین‌المللی وارد کرده است.
پیمان آسمان‌های باز
پیمان آسمان‌های باز توافقنامه‌ای بین ۳۴ کشور جهان درباره اجازه پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این پیمان است. این پیمان در سال 1992 امضا و از سال 2002 به اجرا گذاشته شد و بخشی از تلاش‌های بین‌المللی برای اعتمادسازی در دوره پس از جنگ سرد است. این پیمان یکی از جامع‌ترین توافقنامه‌های بین‌المللی برای شفاف‌سازی فعالیت‌های نظامی بوده و در عین حال از زمان اجرایی شدن ابزاری کلیدی برای آمریکا و متحدان اروپایی آن به منظور رصد و پایش استقرار نظامی روسیه بوده است.
قصد واشنگتن برای خروج از پیمان آسمان‌های باز برای اولین بار در اکتبر 2019 اعلام شد. آمریکا به بهانه اینکه همه کشورهای عضو این پیمان موافقت کرده‌اند که تمام قلمرو‌های خود را برای پروازهای نظارتی در دسترس قرار دهند، اما روسیه بر برخی از مناطق خود همچنان محدودیت گذاشته است، از این پیمان خارج شد.
خروج آمریکا از این پیمان، اعضای اروپایی عضو آن را در دو راهی بزرگی قرار داده است و متحدان واشنگتن در ناتو با تضاد در زمینه تعهدات خود مواجه شوند. البته آلمان، فرانسه و بریتانیا ادامه پایبندی خود به این پیمان مهم را اعلام کرده‌اند. در عین حال خروج از پیمان آسمان‌های باز به افزایش تنش و مسابقه تسلیحاتی جدید و خطرناکی با روسیه منجر خواهد شد زیرا اجرای این پیمان و نظارت مستمر کشورهای عضو آن بر فعالیت‌ها و تاسیسات نظامی دیگر کشورها باعث محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های نظامی می‌شد و در فقدان چنین کنترلی مخصوصاً آمریکا خواهد توانست اقدامات تسلیحاتی و نظامی مد نظر خود را انجام دهد؛ امری که واکنش اجتناب‌ناپذیر روسیه را در این زمینه به دنبال خواهد داشت. //114
نویسنده: سید رضا میرطاهر
بیشتر بخوانید:
پوتین: روابط روسیه و آمریکا در بدترین وضعیت است
ابراز تاسف بریتانیا، فرانسه، ایتالیا و شیلی از خروج آمریکا از توافق آب و هوایی پاریس
