این میوه سرشار از فیبر است و اثر خنک کننده بسزایی دارد و آنتی اکسیدان هایی که در آن وجود دارد، به مبارزه با بسیاری از بیماری ها و مشکلات کمک می کند و ایمنی بدن را افزایش می دهد. ابن سینا پزشک عالیقدر ایرانی مصرف گلابی را برای اکثر بیماران مجاز دانسته و بواسطه خواص درمانی فراوان، آن را «شاه میوه» خوانده است.
درخت گلابی به صورت درختچه و به ارتفاع چند متر و یا به صورت درخت و دارای ساقه ای به بلندی 10 تا 20 متر است. منشاء آن به بعضی نواحی اروپا و آسیا نسبت داده می شود. از نظر مشخصات ظاهری، ریشه ای عمیق و برگهایی ساده ، صاف و دندانه دار دارد. گل های آن سفید رنگ یا به رنگ قرمز بسیار روشن است. میوه اش مخروطی شکل، گوشتدار و خوراکی است.
امروزه در حدود 1500 گونه درخت گلابی وجود دارد که براساس اندازه، شکل، شیرینی و سفتی دسته‌بندی می‌شوند و میوه همه آنها ازلحاظ طعم، فایده و مقاومت دربرابر انگل ها اهمیت دارند. درخت گلابی وحشی (گلابی جنگلی ) اکثرا تیغ هایی بر روی شاخه ها دارد. در برخی نقاط دنیا درخت گلابی از پیوند آن بر شاخه های درخت به Quince بعمل می آید.
قسمت مورد استفاده درخت گلابی، برگهای جوان، پوست ساقه و میوه آبدار،معطر و خوش طعم آن است.
گلابی معمولا به عنوان میوه و ماده غذایی (دسر) مصرف می شود و بسیار نشاط آور و سرشار از ویتامین هاست.
براساس نظر متخصصان تغذیه، گلابی ملین و مدر (ادرار آور) بوده و برای غدد داخلی بسیار مفید است. تاثیر گلابی بر بهبود عملکرد سیستم گوارش قابل توجه است.
درحالی‌که مصرف یک عدد گلابی به‌تنهایی 18 درصد از نیاز روزانه ما به فیبر را تأمین می‌کند، می‌تواند تأثیر قوی در بهبود عملکرد دستگاه گوارشی داشته باشد. بیشتر میزان فیبرِ موجود در گلابی از نوع پلی‌ساکارید‌های غیرمحلول (NSP) است. یعنی سبب ایجاد تودهی غذایی در روده می‌شود. این فیبر غذاها را جمع می‌کند و به صورت توده در می‌آورد، در نتیجه غذا راحت‌تر از میان روده عبور می‌کند.
علاوه‌بر این، سبب ترشحات معده و شیره گوارشی می‌شود. همچنین حرکات روده را تنظیم می‌کند و احتمال ابتلا به یبوست و اسهال را کاهش می‌دهد. حرکات منظم روده موجب دفع مواد سمی از طریق کیسه صفرا و مدفوع می‌شود. طبیعتِ شنیِ موجود در فیبرِ گلابی به عوامل مؤثر در ایجاد سرطان و رادیکال‌های آزادِ موجود در کولون متصل می‌شود و اندام را از آسیب‌های احتمالی حفظ می‌کند.
یکی از مهمترین خواص گلابی، بهبود سیستم گردش خون است. گلابی به دلیل میزان زیاد مس و آهن می‌تواند برای افرادی با مشکل آنمی (کم‌خونی) یا افرادی با کمبود مواد معدنی مناسب باشد. مس ورود موادمعدنی برای گردش خون را تسهیل می‌کند و افزایش میزان آهن سبب افزایش ساخت گلبول قرمز می‌شود. با مصرف میوه‌هایی که میزان بالایی آهن و مس دارند، می‌توانید از خستگی، نقص شناختی، ضعف عضلات و سایر نقص‌های اندام‌ها پیشگیری کنید که البته هر دو عنصر آهن و مس در گلابی به میزان بالایی یافت می‌شود.
علاوه بر آن گلابی اعصاب را تسکین می دهد و برای امراض سینه یک میوه بسیار عالی است.
قند موجود در گلابی برای اشخاصی که مبتلا به بیماری قند می باشند، مفید است. تانن و املاح معدنی پتاسیم موجود در گلابی ، اسید اوریک را کاهش می دهد. به همین جهت برای کسانی که مبتلا به رماتیسم، نقرس و درد مفاصل اند بسیارمفید است.
پوست ساقه، غنچه ها، برگ ها و گل های درخت گلابی نیز مانندمیوه آن قابل استفاده است. تمام این قسمت ها مانند میوه گلابی، مدر و آرام بخش هستند. لذا تب های سبک و فشارخون را پائین می آورند. برگ ها و گلهای درخت گلابی بویژه اثر مدر (ادرارآور) و دفع سنگ کلیه دارد.
برای حفظ سلامت استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان، بسیار مهم است که pH بدن را حفظ کنیم و مقدار توصیه شده کلسیم را در روز مصرف نماییم. pH بدن را می توان از طریق برنامه ی غذایی با مصرف روزانه ی میوه و سبزیجات حفظ کرد.
گلابی غنی از بور است. بور یک ماده معدنی کمیاب است که برای عملکرد مغز و ایمنی مفید است و اثرات ضد التهابی دارد. همچنی به طور خاص، بور در حفظ سلامتی استخوان و پیشگیری از آرتروز موثر است و در تشکیل استخوان، متابولیسم کلسیم و عملکرد ویتامین d و استروژن نقش دارد.
مصرف اسید فولیک برای زنان باردار بسیار مهم است، زیرا کمک می کند که کودک از نقص هنگام تولد مصون بماند ، گلابی حاوی اسید فولیک است به همین دلیل توصیه می شود که این میوه به طور منظم در طول بارداری استفاده شود.
یکی از ویتامین‌های همه‌کاره در بدن انسان، ویتامین آ (A) است. گلابی دارای میزان زیادی ویتامین آ و ترکیبات آن مانند لوتئین و زیگزانتین است. مواد موجود در گلابی به دلیل عملکرد آنتی اکسیدانی و همچنین با شرکت در فعالیت‌های آنزیمی و عملکردی اندام‌ها، می‌تواند اثرات پیری در پوست مانند چین‌و‌چروک و لکه‌های ناشی از سن را کاهش دهد. این میوه‌ی قدرتمند همچنین ریزش مو، آسیب لکه زرد چشم، آب مروارید و سایر بیماری‌های مرتبط با پیری را کم می‌کند.
یک عدد گلابی متوسط حدود 96 کیلوکالری انرژی دارد، قند موجود در میوه‌ها و به خصوص گلابی را فروکتوز می‌گویند، این قند مستقیماً وارد خون نمی‌شود و اندکی طول می‌کشد تا جذب خون شود و میزان قند خون آرام آرام بالا می‌رود و باعث ایجاد حس گرسنگی نمی‌شود، لذا این قند به حفظ وزن مناسب، کمک می‌کند.
به منظور استفاده از خواص درمانی برگهای درخت گلابی، برگ های جوان گیاه به صورت دم کرده 50 تا 100 گرم در یک لیتر آب جوش (مدت دم کردن 20 دقیقه ) مصرف می گردد.
قبل از تهیه این دم کرده، معمولا قطعات نازک و پوست نکنده یک گلابی و یا قطعات خشک شده پوست سیب را به منظور خوش طعم ساختن و تقویت اثرات مدر محلول ، بدان می افزایند. مقدار مصرف آن 2 تا 4 فنجان در روز جهت رفع ناراحتی های مجاری ادرار و پروستات است.
دم کرده 50 گرم برگ گلابی با همان اندازه پوست سیب، در یک لیتر آب که بتدریج مصرف شود، اثر دفع سنگ کلیه دارد.دربین میوه های فصل تابستان ، گلابی از آن دسته میوه ها است که بکلی عطش را فرو می نشاند و بهمین جهت در زبان فرانسه ضرب المثلی در این باره وجود دارد که می گویند ( برای رفع عطش باید یک گلابی را نگه داشت )در ایران علاوه بر آنکه درکنار سایر میوه های تابستانی گلابی بوفور مصرف می گردد، برخی همراه با نان و پنیر بعنوان یک وعده غذایی نیز گلابی مصرف می کنند.
انواع گلابی
میوه گلابی بواسطه طعم مطبوع و معطر آن در تهیه کمپوت و برخی از شیرینی ها نیز بکار می رود. همچنین از گلابی می توان سرکه تهیه نمود و در صورتیکه از گلابی نارس ترشی تهیه کنیم بسیار خوشمزه می شود.
برخی از انوع جنگلی گلابی در جنگلهای نواحی شمال ایران و مناطق غرب ایران می روید ولی بهترین انواع گلابی ایران در نواحی مرکزی ایران نظیر نطنز ، اصفهان ، یزد و کرمان بعمل می آید.
البته نژادهای مرغوب گلابی در سایر شهرهای ایران نیز پرورش می یابد.
