این دیوان مدعی شده است، ولادیمیر پوتین «مسئول ارتکاب جرائم جنگی» از جمله «انتقال غیرقانونی کودکان از مناطق اشغالی اوکراین به روسیه» است.
دیوان بین‌المللی دادگستری علیه «ماریا لووا بلوا» کمیسیونر رئیس‌جمهور روسیه در امور حقوق کوکان نیز قرار بازداشت صادر کرده و مدعی شده که او هم مرتکب جرائم جنگی مشابهی شده است. مسکو این اتهامات را رد کرده و این حکم ها را «ظالمانه» خوانده است.
مساله مهم اینکه آمریکا به عنوان کشوری که در چند دهه اخیر حملات نظامی بزرگی را علیه دیگر کشورها به ویژه افغانستان و عراق صورت داده و مرتکب انواع جنایات جنگی در سرزمین های تحت اشغال خود شده است از حکم بازداشت پوتین از سوی دیوان کیفری بین المللی حمایت کرده است.
در این راستا، «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا گفت: ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه مرتکب جنایت جنگی شده و تصمیم دادگاه کیفری بین‌المللی برای جلب وی قابل توجیه است.
آمریکا مدعی است که بطور جداگانه به این نتیجه رسیده است که نیروهای روسیه در اوکراین مرتکب جنایت جنگی شده‌اند.
«ماریا زاخاروا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به صدور حکم بازداشت پوتین گفت: تصمیمات دیوان کیفری بین‌المللی برای کشور ما از نظر حقوقی هیچ مفهومی ندارد.
روسیه یکی از طرفین اساسنامه رم دادگاه کیفری بین المللی نیست و هیچ تعهدی براساس آن ندارد. دستورالعمل‌های احتمالی دستگیری از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری از نظر قانونی برای ما بی‌اثر خواهد بود.
مساله مهم درباره حکم دیوان کیفری بین المللی رویکرد دو گانه آن در قبال رسیدگی به اتهامات مربوط به جنایات جنگی است. در حالی که هنوز هیچ مرجع معتبر بین المللی و یا گروه تحقیقی درباره مساله انتقال اجباری کودکان اوکراینی به روسیه گزارشی منتشر نکرده و یا روسیه را متهم نکرده است، اما «کریم خان» دادستان دیوان کیفری بین المللی مدعی است که این امر بسیار مشهود بوده و برای شناخت آن حتی لازم نیست که وکیل باشید.!
بدین ترتیب دیوان با عجله و بدون طی مراحل قانونی برای اینکه اساسا وقوع جنایت جنگی ادعایی از جانب روسیه را اثبات نماید، به فوریت حکمی غیر عادی یعنی بازداشت رئیس جمهور روسیه را صادر کرده است.
این در حالی است که دیوان کیفری بین المللی در موارد مانند جنایات مشهود و مسلم نظامیان آمریکایی در افغانستان که شواهد بسیاری در باره آن وجود دارد اعلام کرده که به این جنایات رسیدگی نخواهد کرد.
«کریم‌خان» دادستان‌کل دیوان کیفری بین‌المللی در دسامبر 2021 در توجیه عدم بررسی جنایات جنگی آمریکا در افغانستان گفت: "این تصمیم را براساس شواهدی گرفته‌ام که بدترین جنایات از نظر وخامت، مقیاس و گستردگی توسط نظامیان آمریکایی انجام نشده است."
کریم‌خان قبل ازآن گفته بود که در تحقیقات جنایات جنگی و بشری در افغانستان، اقدامات طالبان و داعش در مرکز توجه قرار دارد. دادگاه بین‌المللی لاهه تحقیقات اولیه را در مورد ارتکاب جرایم جنگی در افغانستان در سال 2006 آغاز کرد و «فاتو بنسودا» دادستان کل وقت دیوان در سال 2017 از قضات این دادگاه خواست اجازه تحقیقات کامل در این زمینه از جمله عملکرد نظامیان آمریکایی و ناتو در افغانستان را صادر کنند.
با این حال تحریم های آمریکا علیه او و برخی دیگر از اعضای دیوان در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ موجب شد تا دیوان کیفری بین المللی در تصمیم قبلی خود تجدید نظر کند.
گروه‌های حقوق بشری از اینکه به جنایات نظامیان آمریکایی در این تحقیقات اولویت داده نشده است، بارها انتقاد کرده‌اند. از جمله دیدبان حقوق بشر تصمیم دیوان برای معافیت آمریکا از تحقیقات را به دلیل تهدید کاخ سفید برای اعمال تحریم علیه آن دانست و خواستار تحقیق و رسیدگی به جنایات همه طرف‌ها از جمله نظامیان آمریکایی علیه مردم افغانستان شده است.
مساله دیگر اینکه اگر قرار است رئیس یک کشور به دلیل ارتکاب جنایات جنگی مورد پیگرد قانونی قرار بگیرد باید «جورج دبلیو بوش» رئیس جمهور وقت آمریکا در صدر فهرست متهمان جنایات جنگی به دلیل دستور حمله به افغانستان وعراق و کشتار هزاران نفر از مردم بی گناه این دوکشور قرار گیرد.
در حالی که در عمل سران غربی از جمله جورج دبلیو بوش و تونی بلر نخست وزیر وقت بریتانیا که دستور حمله به عراق در سال 2003 را صادر کردند مورد هیچ گونه پیگرد قانونی از سوی دیوان کیفری بین المللی قرار نگرفته اند.
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
117
