برای ارزیابی دلایل تلاش عربستان سعودی جهت احیای روابط با سوریه، باید ابتدا به سیاست‌های ریاض در قبال سوریه طی یک دهه گذشته اشاره کرد.
سیاست‌های ریاض علیه سوریه در یک دهه گذشته
عربستان سعودی از مهم‌ترین حامیان گروه‌های تروریستی و مخالف نظام سوریه در یک دهه گذشته بود که میلیاردها دلار برای براندازی نظام سوریه هزینه کرده است. برداشت ریاض این بود که تحولات جهان عرب و سقوط 4 دیکتاتور به تقویت ژئوپلیتیکی محور مقاومت در منطقه می‌انجامد و برای ممانعت از تغییر توازن قدرت به نفع مقاومت، باید در جهت براندازی نظام سوریه که در محور مقاومت قرار دارد، گام بر دارد. در کنار عربستان، آمریکا، امارات، ترکیه، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای اروپایی نیز علیه نظام سوریه اقدام و از گروه‌های تروریستی حمایت کردند.
علاوه بر این، عربستان و دیگر بازیگران ضد سوری، در عرصه سیاست منطقه‌ای و بین‌المللی نیز علیه نظام سوریه فعالیت کردند. تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب، مانع‌تراشی در مسیر طرح‌های سیاسی برای حل و فصل بحران سوریه و همچنین تحریک بازیگران جهانی برای تحریم و اعمال فشار بر حامیان خارجی سوریه از جمله روسیه، جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله لبنان از جمله این اقدام‌ها بود.
با گذشت یک دهه، اما عربستان در سیاست خود در قبال سوریه چرخش آشکاری داشته و نه تنها سخن از براندازی نظام دمشق به زبان نمی‌آورد بلکه در صدد احیای روابط با سوریه نیز برآمده است. پیش از سفر اخیر رئیس دستگاه اطلاعات عربستان به سوریه، فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان در ماه گذشته میلادی در گفت وگو با شبکه آمریکایی «سی.ان.ان عربی» گفت: «امیدواریم دولت بشار اسد گام‌های مناسبی را برای حل سیاسی بحران سوریه بردارد و این تنها راه برای پیشرفت در سوریه است. ما به ثبات در سوریه نیاز داریم و تحقق آن به یک راه حل میانه از طرف دولت سوریه نیاز دارد.»
اکنون این سوال مهم مطرح می‌شود که چرا عربستان در قبال سوریه چرخش مواضع داشته است؟
شکست طرح‌های براندازانه
اولین دلیل در این خصوص، شکست طرح‌های براندازنه علیه نظام سوریه است. برداشت عربستان و بازیگران ضد سوری این بود که با حمایت از گروه‌های تروریستی و فشار همه جانبه علیه دمشق می‌توانند تغییر نظام سیاسی سوریه را رقم بزنند، اما در یازدهمین سال بحران این کشور، نظام سوریه بیش از 90 درصد جغرافیای این کشور را در اختیار دارد و موقعیت سیاسی آن هم در داخل و هم در خارج تثبیت شده است.
شکاف در محور ضد سوری
دومین دلیل این است که شکست در براندازی نظام سوریه سبب ایجاد شکاف در محور ضد سوری شده است. امارات به عنوان یکی از متحدان اصلی عربستان در سیاست‌های ضد سوری، از مدت‌ها قبل روابط با دمشق را احیا کرده است. کشورهای دیگر عربی نیز خواستار بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هستند. در عین حال، رصد تحرکات دولت جدید آمریکا نیز نشان می‌دهد که منطقه غرب آسیا برای واشنگتن در اولویت نیست.
شکست جاه‌طلبی‌های عربستان در منطقه
سومین دلیل نیز این است که ریاض به این جمع‌بندی رسید جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای اش با شکست مواجه شده است. سوریه و یمن مهم‌ترین عرصه‌هایی است که دولت سعودی نه تنها به اهداف خود نرسید بلکه آشکارا متحمل شکست شده است. این شکست‌ها به همراه مسایل دیگری نظیر تنش با قطر و ایران، سبب شد موقعیت عربستان سعودی در منطقه در مقایسه با گذشته تضعیف شده است. بنابراین، دولت سعودی در ماه‌های اخیر چرخش آشکاری در برخی از سیاست‌های منطقه‌ای خود از جمله در قبال سوریه داشته است. «سلیمان العقیلی»، نویسنده و تحلیل‌گر سیاسی سعودی می‌گوید عربستان اخیرا اعلام کرد، میزبانی از گروه‌های مخالف که موسوم به تریبون ریاض هستند در راستای حمایت از روند سیاسی نیست و احتمالا این عدم حمایت منجر شود این گروه‌ها به حل و فصل سیاسی بحران کمک کنند.// 114
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
سفر هیاتی به ریاست دستگاه اطلاعات عربستان به سوریه و دیدار با بشار اسد
