«سی جی وِرلِمان»، نویسنده نشریات معتبر بین المللی در مقاله ای با عنوان «ناتوی عربی محکوم به شکست است» در پایگاه تحلیلی میدل‌ایست آی به این موضوع پرداخته و نوشته است: امریکا می خواهد با تشکیل ناتوی عربی به اصطلاح ثبات را به خاورمیانه بازگرداند، اما همین ائتلاف بیجا بی‌ثباتی را در منطقه تشدید می کند.
در این مقاله آمده‌است: ترس‌ها و نگرانی های امنیتی کشورهای عربی حاشیه خلیج (فارس) مشابه و همجنس نیستند و می توانند به سرعت تغییر کنند.
گزارش‌ها حاکی است که امریکا در حال برنامه ریزی برای تشکیل یک ائتلاف امنیتی جدید با مشارکت شش کشورعرب حاشیه خلیج فارس به علاوه اردن و مصر است که هدفش مقابله با نفوذ رو به رشد ایران در منطقه است.
این ائتلاف قبلا «ائتلاف استراتژیک خاورمیانه» (MESA) یا «مسا» نامیده شده بود اما برخی کشورهای عربی از آن به عنوان «ناتوی عربی» یاد کرده اند.
سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید به خبرگزاری رویترز گفته است: مسا به عنوان خاکریزی در مقابل ایران، تروریسم و افراط گرایی عمل می کند و ثبات را به خاورمیانه باز خواهد گرداند.
به گفته منابعی در کاخ سفید، این ائتلاف که پیشنهاد امریکا بوده است همکاری میان هشت کشور عربی را در مورد مسائل امنیتی از جمله مبارزه با تروریسم، دفاع موشکی، آموزش نظامی و همچنین تقویت روابط اقتصادی و دیپلماتیک بیشتر خواهد کرد.
قبلا مشابهش را دیده ایم
همچون بند 5 پیمان ناتو که حمله به یک کشورِ عضو حمله به همه اعضا تلقی می شود، موضوع دفاع جمعی نیز به احتمال زیاد در پیمان «ناتوی عربی» لحاظ خواهد شد. با این فرض که حمله به هر یک از کشورهای عضو «ناتوی عربی»، حمله به همه اعضا در نظر گرفته می شود.
«دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا معتقد است که این ائتلافِ غیرقابل اجتناب محصول نبوغش است و پیش از این نیز در محک آزمایش قرار نگرفته است. از همه بدتر اینکه او حتی شکست آن را غیرمحتمل می داند.
ناتوی عربی شامل اعضای شورای همکاری خلیج فارس (عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، قطر، عمان، بحرین) و برخی دیگر از کشورهای عرب منطقه است. برنامه های ناتوی عربی به اقتضای زمان مشخص می شود و اغلب مقابله با یک خطر مشترک را شامل می شود.
در سال 2014 که داعش رژیم های عربی را در منطقه مورد تهدید قرار داد، شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس به همراه مراکش و اردن در مورد تقویت توانایی های نظامی خود در چارچوب یک ائتلافِ دفاع جمعی گفتگو کرده بودند.
این برنامه ها به دلایل متعددی از جمله اختلاف نظر در مورد درگیری ها در سوریه، روابط صمیمانه عمان با ایران و پشتیبانی قطر از گروه اخوان المسلمین تحقق نیافت. مصر و عربستان با این گروه به شدت خصومت دارند.
در طول سالهای آخر جنگ سرد، کشورهای پادشاهی عربی، کمونیسم صادراتی شوروی و انقلاب ایران را به عنوان تهدید امنیتی اصلی برای خود تلقی می کردند.
ترس جمعی آنها هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی در دسامبر 1979 به همسایۀ ایران یعنی افغانستان حمله کرد بیشتر شد. این ترس بعدها با جنگ بین عراق و ایران تشدید و نهادینه شد.
این حوادث منجر به ایجاد «نیروی سپر شبه جزیره» موسوم به پی اس اف (PSF) شد که برای جلوگیری از کشیده شدن گستره جنگ ایران و عراق به کشورهای عربِ همسایه ایجاد شده بود.
«نیروی سپر شبه جزیره» ظرف 5 سال بعد یعنی هنگامی که عراق به عنوان یکی از اعضای آن به کویت لشگر کشید از بین رفت.
این نیرو در بسیج کردن سایر اعضا در مقابل تجاوز عراق نه تنها شکست خورد، بلکه باعث شد که اعضای این ائتلاف، امنیت جمعی را کنار بگذارند و استراتژی های امنیتی کشوری خود را در پیش بگیرند و در نهایت به امریکا به عنوان حامی و محافظ چشم امید بدوزند.
به همین دلیل است که تعداد کل پایگاه های نظامی و سربازان امریکا در منطقه در دهه های اخیر افزایش یافته است.
محاصره قطر
مورد اینکه ائتلاف های امنیتی جمعی در خاورمیانه چقدر سریع کارآمدی خود را از دست می دهند می توان به اقدام عربستان در محاصره قطر، عضو دیگر شورای همکاری خلیج فارس اشاره کرد. ریاض دلیل این اقدام خود را رابطه بسیار دوستانه دوحه با اخوان المسلمین عنوان کرده است.
پایگاه تحلیلی «اینترسپت» به تازگی از طرح عربستان در سال 2017 برای حمله به قطر خبر داد و نوشت: "این طرح عمدتا توسط شاهزادگان سعودی و اماراتی طراحی شده بود و احتمالا قرار بود ظرف چندین هفته به اجرا درآید. بر اساس این طرح سربازان سعودی با عبور از مرز قطر وارد خاک این کشور می شوند و با حمایت نظامی امارات حدود 70 مایل به سمت دوحه پیش می روند."
این طرح بار دیگر نشان می دهد که چقدر احساس تهدید و نگرانی امنیتی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، ناهمگِن و متفاوت است و می تواند به سرعت تغییر کند.
اما دولت ترامپ تلاش دارد تا برای حل یک مشکل سیاسی، راه حل نظامی بسازد؛ اقدامی که بارها امتحان شده و شکست خورده است. به همین علت است که تشکیل ناتوی عربی محکوم به شکست است.
مترجم: علی مولوی
بیشتر بخوانید:
درخواست از علمای جهان اسلام برای مقابله با «ناتوی عربی»
