این برای اولین بار نیست که کشورها به شکل دو جانبه و چند جانبه برای استفاده از پول های ملی خود در مبادلات تجاری توافق می کنند. پیشتر چین و روسیه، عربستان و پاکستان و جمهوری اسلامی ایران و برزیل و دهها کشور و منطقه دیگر در این راستا توافقنامه های دو جانبه و چند جانبه امضا کرده اند که بیانگر قوت و قدرت روز افزون ارزهای محلی در برابر دلار آمریکا است.
از اینرو پیش بینی می شود، سطح مبادلات تجاری هند و مالزی به بیش از بیست میلیارد دلار کنونی در سال برسد. از دیدگاه کارشناسان مالی افزایش اعتبار پول های ملی که مبنای مبادلات تجاری بین المللی قرار می گیرد، در همان حال بیانگر افول قدرت دلار و شرایط اقتصادی آمریکا نیز است که بیش از پیش در حال از دست دادن اعتبار و سلطه جهانی خود است.
بهرام جاهد کارشناس مسایل بین المللی در این باره می گوید: «شاید در سال های قبل ایده کنار گذاشتن دلار از مبادلات تجاری جهانی کمی شوخی به نظر می رسید اما اکنون جهانیان شاهد تحقق آن هستند این بدان معنا است که جهان در حال پیله انداختن است و دیکر نمی خواهد در یک پیله که پیله سلطه اقتصادی امریکا بود به فعالیت ادامه دهد و به گونه ای می توان گفت تحولات جهانی گذر از آمریکا با تغییر در ارزهای مبادلاتی آغاز شده است».
در همین راستا «وارویک پاول» استاد دانشگاه کوئینزلند نیز حرکت دنیا به سمت ارزهای معتبر در مبادلات تجاری را زمینه حذف دلار در معاملات جهانی می داند و برابن باور است، اقدام کشور های عضو اتحادیه آ. سه. آن برای جایگزینی ارزهای محلی به جای دلار آمریکا در مراودات تجاری، موجب آشکار شدن بیش از پیش نشانه‌های تضعیف دلار در تجارت جهانی شده است.
شکستن سلطه دلار در مبادلات جهانی نه تنها موحب تقویت روابط تجاری میان کشورها خواهد شد بلکه از نظر سیاسی نیز فضای تنفسی را برای کشورها ایجاد می کند تا بدون ملاحظات سیاسی قدرت های بزرگ تصمیم گیری کنند و به مبادلات تجاری خود ادامه دهند.
بدون شک با تغییر مبنای مبادلات تجاری جهانی روند سرمایه گذاری جهانی نیز به تدریج تغییر خواهد کرد و از انحصار چند نهاد بین المللی مالی که تحت تاثیر سیاست های امریکا قرار دارند، خارج خواهد شد.
هنری کیسینجر کارشناس ارشد مسایل بین المللی در امریکا نیز پیشتر درباره تبعات اعمال فشارهای همه جانبه واشنگتن بر کشورهای مختلف و رودر رو شدن با آنها هشدار داده بود. زیرا از دیدگاه کیسبنحر ایجاد محدودیت ها و اعمال فشارها موحب رویکرد کشورها به همگرایی و یافتن راه کارهایی برای برون رفت از بحران می شود که اکنون امربکا با چنین وضعیتی روبرو است.
نمونه روشن این وضعیت را می توان در توسعه همکاری بین روسیه و چین دانست که با استفاده از پول های ملی خود نه تنها روابط تجاری میان خود را توسعه داده اند بلکه موفق به شکست تحریم های امریکا نیز شده اند.
این بدان معنا است که نه تنها دیگر تحریم ها به عنوان ابزاری در دست امریکا کارایی خود را از دست داده است، بلکه کشورها با تلاش برای توسعه روابط و یافتن راه کارهای لازم موفق به گشایش در امور بازرگانی و سرمایه گذاری خود شده اند.
نکته جالب این است که کشورهایی در حال خروج از زیر سلطه دلار هستند که روابط خوبی با آمریکا دارند و این رویکر صرفا شامل کشورهای مخالف سیاست های آمریکا نیست که نشان می دهد استفاده از پول های ملی در مبادلات تجارت جهانی به عزمی جهانی تبدیل شده است که سرعت افول اقتصادی و ارزش دلار در تجارت جهانی را تسریع می بخشد.
اگرچه پیشتر برخی از اندیشکده های غربی خروج از سلطه دلار را امری محال و یا بسیار دشوار تلقی کرده بودند اما اکنون شاهد تحقق آن هستند که فعلا در برابر آن سکوت معنا داری را اتخاذ کرده اند.
نویسنده: مجید وقاری
112
