جابجایی نیروهای پیاده در سطح میدان نبرد و سرعت در این کار، موضوعی است که می‌تواند سرنوشت نبردها در جنگ را تعیین کند. انتقال سریع و مطمئن نیروها در محیطی که انواع گلوله ها، راکت ها و خمپاره ها در حال اصابت به اطراف هستند موضوع حائز اهمیتی است که سبب ساخت نفربرها و خودروهای زرهی شد.
نفربر زرهی با استفاده از پوشش مقاوم در برابر انواع گلوله ها و بعضا استفاده از زره های واکنشی انفجاری، از آسیب دیدن نیروهایی که درون آن هستند جلوگیری می کند و همچنین با استفاده از قابلیت های حرکتی و تاکتیکی خود، سرعت جابجایی در میدان نبرد را بالا می برد.
نفربرهای زرهی معمولاً به مسلسل و یا توپ مسلح هستند، اما ممکن است به سلاح‌هایی همانند موشک هدایت‌شونده ضدتانک و یا خمپاره‌انداز هم مجهز باشند. در واقع نفربرهای زرهی برخلاف تانک‌ها و خودروهای جنگی پیاده‌نظام برای جنگ مستقیم طراحی نشده‌اند، بلکه برای حمل ایمن نیروهای نظامی به خط مقدم نبرد و نیز جابجایی نیروها ساخته شده‌اند و سلاح آنها برای دفاع از خود است. همچنین باید گفت که زره نفربرها با لایه ای از فولاد ساخته می‌شوند که در مقابل آتش سلاح‌های سبک و بیشتر ترکش‌ها مقاومت کامل دارند.
صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران نیز در عرصه ساخت انواع نفربرهای زرهی همانند سایر عرصه‌های تسلیحاتی اقدامات مهمی را از اواخر جنگ تحمیلی آغاز کرده و انواع مختلف از آن را طراحی و تولید کرده است.
در واقع از سال 1365 فعالیت در زمینه نفربرهای زرهی با تعمیر تعدادی از نفربرهای موجود در نیروهای مسلح آغاز شد که این فعالیت رفته رفته به تولید و آزمایش نخستین نفربرزرهی ایرانی در سال 1367 و تحویل آن به نیروهای مسلح در سال 1369 منجر شد.
انواع نفربرهای زرهی ساخت ایران دررده های وزنی و مأموریتی مختلف که توانایی ترکیب شدن انواع سلاح های نیمه سنگین مانند تیربار، خمپاره انداز و همچنین موشک های ضد زره را دارا هستند، علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، امکان صادرات به کشورهای مختلف را نیز دارند.
یکی از انواع این نفربرهای زرهی «براق» نام دارد. نام این نفربر زرهی از نام اسب پیامبر گرامی اسلام(ص) برگرفته شده است که طبق احادیث مربوط به معراج، پیامبر اکرم(ص) در مکه با سوار شدن بر بُراق معراج کرد و به مسجد الاقصی رفت.
نگاهی کلی
براق یکی از نفربرهای زرهی ساخت صنایع دفاع و از نوع دوزیست است که نسبت به سایر نفربرهای هم رده خود از سطح حفاظت بیشتری برخوردار است. این نفربر زرهی شنی دار، از تحرک بالا، قابلیت عبور از موانع و راه های ناهموار با سرعت زیاد و قابلیت انجام مانورهای سنگین در سرعت های بالا برخوردار است.
در واقع «بُراق» مدل ایرانی نفربر زرهی «بی‌ام‌پی1» است که توسط سازمان صنایع دفاع وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تحت لیسانس سازنده چینی خودرو رزمی پیاده نظام «تایپ 86» در چندین مدل از جمله نفربر، خودرو رزمی پیاده‌نظام و خمپاره‌انداز تولید شده است.
نفربر زرهی «تایپ 86» با نام صادراتی «وای دبلیو- 501» کپی چینی خودروی زرهی رزمی «بی ام پی 1» است که درسال 1966 به عنوان اولین خودرو رزمی پیاده نظام وارد خدمت نظامی درارتش شوروی شد.
تولید مدل چینی این نفربرزرهی از سال 1986 و تولید مدل ایرانی از سال 1997 بر اساس سفارش سال 1996 آغاز شد و تا سال 2010 حدود 250 دستگاه از آن ساخته شد. تفاوت اصلی «تایپ 86» با «بی‌ام‌پی 1» در کاهش وزن و افزایش حداکثر سرعت آن در جاده است. براق بر اساس نفر بر زرهی «تایپ 86» ساخته شده که ارتفاع بیشتری داشته و فاقد برجک است.
تفاوت اصلی براق با «بی‌ام‌پی 1» و «تایپ 86» استفاده از مسلسل سنگین دوشکا به جای توپ جنگی به عنوان سلاح اصلی است که قدرت نبرد مستقیم آن را کاهش داده و در نتیجه آن را در رده نفربرهای زرهی جای می‌دهد.
«بی ام پی 1» و «تایپ 86» از توپ جنگی 73 میلیمتری به عنوان سلاح اصلی و موشک مالیوتکا (موشک «پیکان سرخ» در تایپ 86) به عنوان سلاح ضدتانک بهره می‌برند، اما مدل اصلی براق به مسلسل سنگین 12.7 میلی متری دوشکا مجهز است. البته یکی از مدل‌های براق از برجک خودروی زرهی رزمی «بی‌ام‌پی 2» استفاده می‌کند که به توپ 30 میلیمتری مجهز است.
بدنه این نفربر زرهی 13 تُنی از آلیاژ فولاد با قطر 5 تا 19 میلیمتری ساخته شده است که توان مقاومت در برابر گلوله‌های 12.7 میلیمتری را دارد و کفشکهای لاستیکی موجود در شنی آن کشش مناسبی را ایجاد میکنند. نفربر براق به سامانههای ارتباطی و ناوبری با برد دستکم 40 کیلومتر مجهز است.
این نفربر زرهی از موتوردیزلی «بی‌اف8ال» استفاده می‌کند که یک موتور آلمانی است و احتمالاً از خط تولید چین خریداری شده‌است. این موتور دیزلی 8 سیلندر با شکل V (وی) که با هوا خنک شده و به توربوشارژر مجهز است 330 اسب بخار قدرت داشته و سرعتی معادل 65.5 کیلومتر بر ساعت را در جاده‌های هموار برای براق تولید می‌کند. حداکثر برد نفربر بُراق در صورت پر بودن باک‌های سوخت، 625 کیلومتر است.
نفر بر زرهی بُراق همچنین قابلیت حمل 12 سرنشین را دارد که از این تعداد یک نفر راننده، یک نفر متصدی مسلسل (دوشکا) و 10 نفر نیز سرنشین هستند. براق می‌تواند از موانعی تا ارتفاع 0.7 متر و از شیب 30 درجه و شیب جانبی 25 درجه عبور کند. سلاح اصلی این نفربر یک قبضه مسلسل سنگین دوشکا است که نواخت تیر آن 600 گلوله بر دقیقه است.
برجک این نفربر ضمن برخورداری از حفاظت زرهی توانایی چرخش کامل درصفحه افقی و تا 78 درجه در صفحه عمودی را دارد. این نفربر به سامانه تولید کننده دود غلیظ برای پنهان شدن در میدان نبرد مجهز است.
مدل‌های مختلف بُراق
نفربر زرهی براق دارای چندین مدل مختلف است که برخی از آنها شامل مدل مجهز به توپ 30 میلیمتری، مدل پشتیبانی قابل تجهیز با توپ 23 میلیمتری ضد هوایی یا یک برجک تیربار نیمه سنگین یا موشک ضد زره و همچنین مدل های فرماندهی، حامل خمپاره انداز 120 میلیمتری، آمبولانس و حامل مهمات است.
بدین ترتیب این نفربرزرهی در انواع مختلفی از جمله نفربر فرماندهی، آمبولانس، مهندسی، مهمات بر، حامل موشک ضدتانک، حامل خمپاره وتوپدار ساخته شده است.
بُراق فرماندهی
این نوع از بُراق می‌تواند در نقش یک ایستگاه فرماندهی سیار در میدان نبرد عمل کند. این نفربر که از زره حفاظتی بهتری نسبت به دیگر مدل‌ها برخوردار است، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در زمینه سناریوهای جنگ و حفاظت از فرماندهان میدان جنگ ایفا نماید.
بُراق خمپاره‌انداز
نمونه خمپاره‌انداز نفربرزرهی بُراق قابلیت حمل و شلیک خمپاره‌های ۱۲۰ میلیمتری را دارد که می‌تواند در تمامی جهات معادل ۵۰ گلوله خمپاره را شلیک کند. قدرت تحرک و نرخ بالای شلیک خمپاره در نفربر خمپاره‌انداز براق، قابلیت منحصر به فردی را در نبرد‌های نامتقارن و غیرمنظم ایجاد می‌کند.
بُراق با موشک‌انداز ضدتانک طوفان
نمونه بعدی نفربر بُراق قابلیت نصب و حمل موشک ضدزره طوفان را دارد و به دلیل دوزیست بودن نفربر، قابلیت تحرک بالا و عبور از موانع، نوعی سایت متحرک موشک ضدتانک محسوب می‌شود.
بُراق ضدهوایی
این نوع از نفربر بُراق با نام کبرا با امکان تجهیز به تیربار ضدهوایی ۲۳ میلیمتری، توانایی عمل به عنوان یک واحد ضدهوایی را نیز داشته و پوشش مناسبی را برای حفاظت از نیروهای خودی در برابر حملات هواگردهای دشمن که در ارتفاع پایین پرواز می کنند فراهم می آورد.
بُراق آمبولانس
نوع دیگر از این نفربر زرهی با کاربری آمبولانس است که برای حمل‌ونقل سریع و تخلیه مجروحان در پشت خطوط درگیری طراحی و ساخته شده است. این نوع از بُراق به امکانات درمانی مانند دستگاه تنفس مصنوعی، اکوقلب، تجهیزات ارتوپدی، کمک‌های اولیه و تهویه مطبوع مجهز شده است. البته در این نوع کاربری چهار تخت برای حمل مجروح نیز تعبیه شده است.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
