سوریه سال ۲۰۲۲ شاهد درخواست برخی از کشورهای عربی و همچنین ترکیه برای احیای روابط بود. بقای دولت قانونی بشار اسد این انگیزه را در میان دولت‌های منطقه ایجاد کرده است تا آن‌ها در فرآیند بازسازی زیرساخت‌ها و تأمین نیازهای حیاتی سوریه حضوری فعال داشته باشند. بنابراین، یکی از دلایل تمایل برای احیای رابطه با سوریه مشارکت کشورها در امر بازسازی سوریه بود.
امارات از جمله کشورهای عربی بود که از سالهای قبل در جهت احیای روابط با سوریه قدم برداشت. سال گذشته، بشار اسد در نخستین سفر خود به مقصد یک کشور عربی به امارات عربی متحده رفت و با محمد بن زاید آل نهیان دیدار کرد تا فصلی جدید در روابط دمشق- ابوظبی آغاز شود.
این سفر در حالی صورت گرفت که امارات از ابتدای بحران داخلی در سوریه رویکردی آشکارا حمایت آمیز از معارضان دولت سوریه داشته است. پیش از این سفر، عبدالله بن زاید وزیر خارجه امارات در نوامبر ۲۰۲۱ راهی دمشق شد تا جزو نخستین کشورهای عربی باشد که در جهت احیای روابط با سوریه گام بر می دارد.
احیای روابط ترکیه و سوریه
ترکیه نیز از جمله کشورهایی است که سال گذشته خواستار احیای روابط با سوریه شد. روز بیست و یکم آوریل گذشته مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد که میان دمشق- آنکارا همکاری‌هایی در سطح اطلاعاتی وجود دارد. در ماه‌های بعدی نیز مقامات ترکیه برای دیدار بشار اسد و رجب طیب اردوغان ابراز تمایل کردند، اما دولت دمشق به چند دلیل از چنین دیداری استقبال نکرد.
اول اینکه، دولت سوریه خواستار خروج نظامیان ترکیه از شمال سوریه شد که آنکارا از انجام آن خودداری می‌کند. دوم اینکه، دولت سوریه معتقد بود که اردوغان درصدد است از چنین دیداری برای انتخابات ریاست جمهوری ترکیه بهره گیرد. این انتخابات قرار است در ماه ژوئن ۲۰۲۳ برگزار شود.
در حالی که دیدار اسد و اردوغان انجام نشد، مقامات دفاعی و اطلاعاتی دو کشور روز چهارشنبه ۲۸ دسامبر ۲۰۲۲ در نشستی از پیش اعلام نشده و برای اولین بار از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، در سطح وزرا با یکدیگر دیدار کردند. این دیدار به میزبانی روسیه برگزار شد. «خلوصی آکار» وزیر دفاع ملی و «حاکان فیدان» رئیس سازمان اطلاعات ترکیه با «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه، «علی محمود عباس» وزیر دفاع سوریه و روسای سازمان اطلاعات دو کشور گردهم آمدند.
خبر این دیدار پر اهمیت را وزارت دفاع روسیه و ترکیه رسانه‌ای کردند و هر کدام انجام این مذاکرات را در «فضایی مثبت» ارزیابی کردند. در این بیانیه‌ها آمده است که در این دیدار، «راه‌حل‌های خروج از بحران سوریه، مشکل آوارگان و تلاش‌های مشترک برای مبارزه با گروه‌های افراطی حاضر در خاک سوریه» مورد بحث و گفتگو قرار گرفت.
یکی دیگر از اتفاقهای مهم سال ۲۰۲۲، اعلام عادی سازی روابط سوریه و گروه حماس در ماه سپتامبر بود. دو مقام ارشد حماس از دمشق دیدار کردند. این دیدار که پس از میانجی‌گری چند ماهه تهران و حزب‌الله لبنان صورت گرفت، نخستین گام در جهت برقراری مجدد روابط صلح‌آمیز میان حماس و دمشق بود. خلیل الحیه، نفر دوم حماس و اسامه حمدان به همراه هیأتی از نماینده‌های جناح‌های مختلف فلسطینی با بشار اسد دیدار و گفتگو کردند.
روابط حماس و سوریه از سال 2011 دچار تغییر شد. حماس در واکنش به شکل‌گیری بحران در سوریه، دفتر خود را در دمشق تعطیل کرد و روابط طرفین با تنش مواجه شد. پس از گذشت یک دهه، حماس مجدداً به احیای روابط با سوریه روی آورد. حماس ضمن اشاره به این مساله که توسعه این روابط خدمت به ملت و مساله فلسطین است آن را در سایه تحولات سریع منطقه‌ای و بین‌المللی که فلسطین را احاطه کرده، حائز اهمیت دانست. این موضع حماس در حالی اتخاذ شد که جریان‌های چپ و ملی‌گرای نخبگان سیاسی فلسطین، مانند جبهه دموکراتیک آزادی و جبهه مردمی آزادی فلسطین، حمایت‌شان از دمشق را حفظ و اعلام کردند که انقلاب سوریه یک توطئه صهیونیستی است.
روابط راهبردی ایران و سوریه؛ مانعی برای رژیم صهیونیستی
یکی دیگر از رخدادهای سوریه در سال ۲۰۲۲ سفر بشار اسد به تهران و دیدار با رهبر معظم انقلاب اسلامی بود. بشار اسد در ماه می ۲۰۲۲ به تهران سفر کرد. در این دیدار مقام معظم رهبری مقاومت و ایستادگی ملت و نظام سوریه در یک جنگ بین‌المللی را زمینه‌ساز افزایش اعتبار و سرافرازی سوریه دانستند و تاکید کردند که با توجه به روحیه، نشاط و اراده بالا در شخص رئیس جمهور و دولت ایران برای گسترش همکاری‌ها با سوریه، باید تلاش کرد که روابط بین دو کشور بیش از گذشته ارتقا یابد.
بشار اسد رئیس جمهور سوریه نیز در این دیدار با اشاره به جایگاه انقلاب اسلامی و مردم ایران در دمیدن روح مقاومت در سراسر منطقه، به ویژه سوریه، گفت: «آنچه باعث شد رژیم صهیونیستی نتواند بر منطقه حاکم شود، روابط راهبردی ایران و سوریه است که باید با قدرت ادامه یابد.»
این دومین سفر بشار اسد به تهران در ده سال گذشته بود. این سفر نشان داد روابط ایران و سوریه در سطح راهبردی پیگیری می‌شود. رفتار صمیمانه رهبر انقلاب با بشار اسد نیز این موضوع را نشان داد.
علاوه بر رخدادهای ذکر شده، تداوم حملات غیرقانونی رژیم صهیونیستی علیه نیروهای مقاومت، استمرار شریان قاچاق نفت سوریه توسط نیروهای آمریکا و دخالت‌های ترکیه در شمال و شمال شرق سوریه به بهانه حمایت از معارضین و مبارزه با گروه‌های مسلح کرد همچون «ی پ ک» نیز از دیگر تحولات مهم این کشور در سال ۲۰۲۲ بود.
به نظر می‌رسد در سال ۲۰۲۳ نیز وزن تحولات سیاسی از تحولات امنیتی سوریه بیشتر باشد و احتمال بازگشت دمشق به اتحادیه عرب و احیای روابط آن با دیگر کشورهای منطقه نیز وجود دارد.
116
جشن آزادسازی حلب سوریه از اشغال داعش / گرامیداشت شهید سلیمانی
بررسی علل ادامه سیاست جنگ طلبانه آمریکا در سوریه
وقوع انفجار در شرق سوریه
تحلیلی از آمادگی دوباره ترکیه برای گفتگو با سوریه
