با وجود آن‌که در دو دهه قبل تنها چند دانشگاه معدود در نظام رتبه‌بندی جهانی قرار داشت اما بر اساس آمارهای مراکز معتبر علمی جهانی، در یک دهه اخیر تعداد زیادی از دانشگاههای کشور در نظام‌های رتبه‌بندی بینالمللی حضور دارند و تنها در یک نظام رتبه‌بندی تایمز که بر اساس پنج مؤلفه آموزش، پژوهش، استنادات، درآمد صنعتی و وجهه بینالمللی رتبه‌بندی شده است، در سال 2022 تعداد 58 دانشگاه ایرانی در جمع مؤثرترین دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقات جهان قرارگرفته‌اند.
در پایگاه رتبه‌بندی تایمز در سالهای 2012 الی 2014 از ایران تنها یک دانشگاه حضور داشت، اما در سال 2022 شاهد حضور 58 دانشگاه حائز رتبه از جمهوری اسلامی ایران در جمع 1600 دانشگاه برتر جهان از 99 کشور هستیم. در رتبه‌بندی سال 2022 تایمز تعداد 26 کشور اسلامی دارای دانشگاههای حایز رتبه هستند که از نظر تعداد دانشگاه، کشورهای ایران با 58 دانشگاه، ترکیه با 54 و مصر با 23 دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته اند. اکنون ایران در جایگاه دوازدهم علم جهان قرار دارد. به نقل از معتبرترین پایگاه استنادی جهان(ISI ) ، جمهوری اسلامی ایران بیش از ۲۲ درصد از کل تولیدات علمی کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است. نرخ رشد علمی ایران 11 برابر میانگین جهانی است.
در کنار این شاخص‌ها، رشد تعداد دانش‌آموزان و دانشجویان نیز باید مورد توجه قرار گیرد. یکی از شاخصه‌های توسعه سطح سواد، رشد تعداد دانش‌آموز و تعداد دانشجو و... است و هنگامی‌که روند رشد سواد در جمهوری اسلامی ایران را بررسی کنیم، روند سواد از ابتدای انقلاب که 47 درصد بوده، امروزه به 95 درصد رسیده است. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد دانش‌آموزان (سال تحصیلی 56ـ57)، حدود هفت میلیون و هفتصد هزار بود، این در حالی است که بر اساس آمار مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش‌وپرورش و مرکز آمار ایران در سال تحصیلی 1400 تعداد دانش آموزان کل کشور به بیش از پانزده میلیون و پانصد هزار نفر افزایش یافته است. در خصوص تعداد دانشجویان هم می‌توان گفت که درحالی‌که تا سال ۵۷ تعداد کل دانشجویان کشور فقط 157 هزار و ۶۷2 نفر بود، در سالهای 1393 و 1394 تعداد چهار میلیون و هشتصد هزار نفر در دانشگاههای سراسر کشور مشغول تحصیل بوده‌اند و امروز شمار دانشجویان ایران بیش از 3 میلیون و 342 هزار نفر است.
این پیشرفت علمی در حوزه‌های میدانی نیز نمایان است. یکی از زمینه‌های پیشرفت علمی ایران در حوزه فناوری بوده است. ایران فناوری‌های پیشرفتهای از جمله نسل جدید سانتریفیوژها برای غنی‌سازی اورانیوم و همچنین سیستم‌های موشکی را توسعه داده است. برخی از تحلیلگران پیشرفت فناوری ایران را ستایش می‌کنند و آن را نشانه‌ای از قدرت و نفوذ روزافزون ایران در صحنه جهانی می‌دانند. کشورمان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در انرژی خورشیدی و بادی انجام داده و همچنین فناوری‌های جدیدی را برای ذخیره و توزیع انرژی‌های تجدیدپذیر توسعه داده است.
در علوم هسته‌ای نیز ایرن پیشرفت قابل توجهی داشته است. ایران چهاردهمین کشور دارای توانایی غنی‌سازی اورانیوم و هشتمین کشور در تولید اورانیوم 20 درصد است. جمهوری اسلامی اکنون کشوری هسته‌ای شده و عملاً عضو باشگاه هسته‌ای جهان است. به‌رغم همه تحریم‌ها و تهدیدها، ایران با تلاش‌ها و مجاهدت‌های جوانان و متخصصین خود، به چرخه کامل سوخت هسته‌ای (غنی‌سازی) دست‌یافته و ازنظر دانش علمی و فناوری در این عرصه در ردیف 7 کشور پیشرفته جهان قرار گرفته است. ایران رتبه نخست را در زمینه پژوهش‌های هسته‌ای در منطقه خاورمیانه دارا است.
نویسنده: سید رضی عمادی
116
بیشتر بخوانید:
پرتاب ۶ ماهواره در یکسال از مصادیق عینی حرکت ایران در مسیر پیشرفت است
امیرعبداللهیان: نظام سلطه پیشرفت علمی ایران را تحمل نمی‌کند
فناوری نانو؛ موتور پیشرفت علمی و صنعتی ایران
مشارکت محققان ایرانی در ساخت بزرگترین تلسکوپ رادیویی جهان، نماد پیشرفت علمی ایران
دیدگاه رهبری؛ انرژی هسته‌ای درخدمت پیشرفت علمی ایران
