امير حسين اسدالله منفرد: در این خصوص گفته می شود دولت ازبکستان در تلاش است برای بازسازی نیروگاه‌های آبی این کشور وام 215 میلیون دلاری بانک توسعه آسیا را جذب کند و این وام در فهرست برنامه همکاری‌های مالی ازبکستان و بانک توسعه آسیا برای 3 سال آینده قرار گرفته است.
واقعیت آن است که نوامبر سال گذشته (2015) دولت ازبکستان برنامه توسعه نیروگاه‌های آبی این کشور برای سال‌های 2016 تا 2020 را به ارزش کلی معادل 889 میلیون و 400 هزار دلار و در رقابت با دیگر جمهوری های منطقه به تصویب رساند.
بر اساس این برنامه، در 5 سال آینده در ازبکستان 9 واحد نیروگاه آبی جدید احداث و 15 واحد نیروگاه آبی بازسازی خواهد شد که امکان تولید تا 5 میلیارد و 25 میلیون کیلووات ساعت انرژی برق اضافه در سال را فراهم خواهد کرد.
این برنامه با 411 میلیون و 25 هزار دلار وام نهادهای مالی خارجی و تامین مبلغی حدود 478 میلیون و 200 هزار دلار از طرف ازبکستان در دستور کار دولت تاشکند قرار گرفت.
تلاش کشورهای منطقه آسیای مرکزی برای تامین منابع انرژی مورد نیاز و استفاده از منابع مالی بین المللی برای تامین بودجه مورد نیاز پروژه های آموزشی، بهداشتی، کشاورزی، بازسازی زیرساخت های حمل و نقلی و بخش انرژی قابل درک است اما تبدیل فضای رقابتی حاکم بر رفتار سیاسی و اقتصادی این کشورها به رقابت در جلب و جذب منابع مالی خارجی با هدف تامین بودجه به اصطلاح طرح های زیربنایی توجه محافل سیاسی را به خود جلب کرده است.
تردیدی نیست که برخی از این جمهوری ها به لحاظ فقر اقتصادی و نداشتن منابع مالی لازم ناگزیر از همکاری با نهادهای پولی و مالی خارجی و بین المللی و اخذ تسهیلات مورد نیاز از این نهادها هستند، اما موضوع تحمیل برخی شرایط این نهادها در ازای پرداخت وام، اصل ونفس ضرورت تقویت ساختارهای زیربنایی و تقویت بنیه اقتصادی این کشورها را تحت الشعاع قرار می دهد.
به ویژه که این شبهه همچنان وجود دارد در جمهوری های آسیای مرکزی وام دریافتی عموما در محل و بخش های مورد نظر و قابل پیش بینی صرف نمی شود و عملا در سایر بخش های غیر ضروری جامعه هزینه می شود.
واقعیتی که در مورد جمهوری های قرقیزستان و تاجیکستان و حتی ازبکستان به وفور به چشم می خورد.
در این میان ازبکستان در مقایسه با دو جمهوری دیگر بیشترین مراوده را در همکاری و اخذ وام با بانک توسعه آسیایی دارد.
ازاین منظر اگرچه توصیه پذیری بانک توسعه اسیایی با صندوق بین المللی پول و بانک جهانی به دولت های وام گیرنده کمتر است اماهمین همکاری یک رقابت اعلام نشده را میان تاشکند، بیشکک و دوشنبه برای اخذ وام از نهادهای خارجی و در نتیجه مقروض و وابسته ساختن اقتصاد این کشورها به استقراض خارجی به وجود آورده است.
در واقع اگر بانک جهانی و صندوق بین المللی پول در ازای پرداخت وام به کشورهای هدف شرایط خاص خود را حتی در اجرای رفتارهای سیاسی داخلی و نیز اجرای پروژه های اقتصادی به این کشورها تحمیل می کنند، بانک توسعه آسیای با پرداخت آسان تسهیلات به جمهوری های منطقه، مانع از شکل گیری اقتصاد مستقل و خوکفا در این کشورها می شود.
دریافت مبلغی بیش از 5 میلیارد دلار وام از بانک توسعه آسیایی، طی سال های 1995 تا کنون که ازبکستان به عضویت این نهاد در آمده است برای اجرای 54 طرح در زمینه‌های مختلف که برخی از آنها همچنان روی کاغذ باقی مانده است و نیز دریافت حدود 62 میلیون دلار کمک بلاعوض فنی در همین راستا قابل ارزیابی است.
تامین مالی بخش صنایع کوچک در کنار اجرای طرح های مختلف آموزشی، بهداشتی، کشاورزی، بازسازی زیرساخت های حمل و نقلی نظیر ساخت اتوبان ملی و نیز اجرای طرح های انرژی نظیر احداث نیروگاه برقی آبی مصادیق عناوین وام های پرداختی بانک توسعه آسیایی به ازبکستان است.
این درحالی است که همه مبلغ وامی که تا کنون ازبکستان از بانک جهانی دریافت کرده است اندکی بیش از یک میلیارد و 600 میلیون دلار و وام دریافتی ازبکستان از صندوق بین المللی پول رقمی حدود 1 میلیارد و 800 میلیون دلار است.
مجموعه تسهیلات دریافتی خارجی برای اجرای پروژه هایی که بعضا به جهت نبود منابع داخلی و نیز ناتوانی تاشکند در تامین بودجه لازم، نتوانسته است به اجرای طرح ها و پروژه های مختلف منتهی شود و فقط هزینه سنگین استقراض خارجی را بر اقتصاد ازبکستان تحمیل کرده است.
لذا این نگرانی همچنان در جامعه ازبکستان وجود دارد که به رغم تلاش دولت این کشور برای دریافت تسهیلات خارجی جهت احداث نیروگاه برق آبی، دریافت این مبلغ به احداث نیروگاه منجر نشده و هزینه های استقراض خارجی را به جامعه ازبکستان تحمیل کرده است.
