درگیری های مرزی جدید بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان سه شنبه گذشته (13 سپتامبر) آغاز شد و هر دو طرف یکدیگر را به آغاز خشونت ها متهم کردند.
ایروان اعلام کرد که 135 سرباز خود را در این جنگ از دست داد و باکو تعداد کشته های خود را 79 سرباز اعلام کرد.
این درگیری های مرزی پس از دو روز با اعلام آتش بس دو طرف متوقف شد.
اکنون روند سیاسی در پیش گرفته شده اما تنش بین دو کشور پایان نیافته است. در این شرایط «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، به ایروان سفر کرده و مخالفت آمریکا با تغییر مرزهای ارمنستان را اعلام کرده است.
این اعلام موضع آمریکا اکنون با تأخیر ده ها ساله در حالی صورت می گیرد که مسئله دخالت آمریکا در امور منطقه قفقاز برجسته می شود. حال آنکه روسیه تاکنون در این پرونده نقش آفرینی سازنده ای داشته است و جنگ 2020 بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان هم با میانجی گری روسیه پایان یافت.
همچنین جمهوری اسلامی ایران پیوسته در بحران قره باغ بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان ضمن مخالفت با تغییر مرزهای ارمنستان با ایران، بر راه حل های سیاسی و پرهیز طرفین از درگیری نظامی تأکید کرده است.
در این باره «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری اسلامی ایران در گفت وگو با «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان گفته است: "ایران هیچگونه تغییر در جغرافیای سیاسی منطقه را نمی‌پذیرد."
مخالفت با تغییر مرزهای کشورهای منطقه، سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. این سیاست اصولی در میان بحران های سیاسی و امنیتی مختلف در منطقه برجسته و طرح می شود و هدف از این سیاست جلوگیری از تشدید تنش و حفظ ثبات و آرامش منطقه است .
پاشینیان هم درباره نقش جمهوری اسلامی ایران گفته است: "جمهوری اسلامی ایران همواره در رفع تنش‌ها و بحران‌های منطقه نقشی سازنده و تاثیرگذار داشته است."
طرح موضوع تغییر مرزهای ارمنستان، به تلاش و خواسته جمهوری آذربایجان برای واگذاری دالانی در داخل خاک ارمنستان به منظور اتصال بین منطقه خود مختار نخجوان و خاک جمهوری آذربایجان بر می گردد که با حمایت همه جانبه ترکیه به عنوان حامی اصلی باکو نیز مواجه شده است.
این کریدور یا دالان که باکو آن را «زنگزور» می نامد در صورت اجرایی شدن، تغییر مرزهای ارمنستان را درپی خواهد داشت و در عین حال به منزله اهرم فشاری از جانب باکو ضد ایروان خواهد بود.
اما در این بین تلاش اخیر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا برای برجسته سازی نقش کشورش، با توجه به اهداف چندجانبه واشنگتن در تقابل با روسیه در مناطق پیرامونی این کشور و رویه مداخله جویانه آمریکا در بحران های منطقه ای دور از این کشور باعث می شود که بر پیچیدگی تنش بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان افزوده شود.
از این رو طرح موضع اعلامی آمریکا در خصوص مخالفت با تغییر مرزهای ارمنستان توسط پلوسی در شرایطی که تاکنون گام سازنده ای برای حل و فصل بحران روابط باکو و ایروان در طول سالیان متمادی برنداشته است می تواند صرفا به منزله ایجاد تکیه گاهی برای مداخله در تنش موجود و گسترش دامنه آن باشد. این موضع آمریکا نه همانند جمهوری اسلامی اسران برخاسته از سیاست اصولی، بلکه سیاستی ابزاری برای مهیا سازی زمینه مداخله و تشدید تنش است.
در یک نگاه کلی باید گفت؛ دخالت قدرت های خارج از منطقه در تنش بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان با وجود اعلام مواضع به ظاهر صحیح توسط این قدرت ها به منزله الزام جهت اعمال سیاست های صحیح نیست، چرا که پیشینه رفتاری مداخله جویانه آمریکا و همچنین رقابت های موجود بین روسیه و آمریکا در مناطق پیرامونی روسیه نشان می دهد، واشنگتن به هر ابزاری جهت مداخله و بهانه جویی برای حضور خود در منطقه متوسل می شود.
بنابراین تأکید جمهوری آذربایجان بر ایجاد کریدور در خاک ارمنستان، روی دیگر سکه بهانه جویی آمریکا برای مداخله در مسائل منطقه ای است که تاکنون نقش سازنده ای در حل و فصل بحران های آن نداشته است.
نویسنده: هوشنگ شیخی
117
