دیاکو حسینی، کارشناس مسائل بین الملل گفت، پیشنهاد رئیس جمهوری درباره تشکیل هیات حقیقت یاب درباره چگونگی و مرز ورود تسلیحات شیمیایی به سوریه، غرب را در معرض آزمون بزرگی قرار خواهد داد تا اراده و نیات واقعی خود را در کشف حقیقت عاری از ملاحظات سیاسی بیازماید.
در حالی که «نیکی هیلی» سفیر آمریکا در سازمان ملل هفته های گذشته اعلام کرده بود، برکناری «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه در دستور کار آمریکا قرار ندارد، بعد از مدت کوتاهی و به دنبال ادعای حمله شیمیایی به منطقه «خان شیخون» در استان ادلب در یک تغییر آشکار، آمریکا با 59 فروند موشک تاماهاوک، پایگاه هوایی «الشعیرات» در استان حمص را مورد حمله قرار داد و «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا نیز از آغاز اقداماتی برای برکناری بشار اسد خبر داد.
در همان ساعات اولیه وقوع حمله به پایگاه الشعیرات، شاهد ذوق زدگی ریاض، آنکارا و تروریست های سوری از سویی و مخالفت روسیه و ایران با این اقدام بودیم به طوری که روسیه توافق با آمریکا درباره انجام حملات هوایی در سوریه را تعلیق کرد.
در میان طیفی از واکنش های منطقه ای و بین المللی به این اقدام، حجت السلام و المسلمین «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران پیشنهاد کرد؛ درباره حمله شیمیایی به خان شیخون و نحوه ورود مواد شیمایی به سوریه هیات تحقیق تشکیل شود.
اینکه چه شد که آمریکا در مدت زمان کوتاهی نظر خود را در خصوص سوریه تغییر داد، پیام های حمله به پایگاه الشعیرات سوریه و ضرورت تشکیل کمیته تحقیق، سوالاتی است که با «دیاکو حسینی» کارشناس ارشد مسائل بین الملل در میان گذاشته ایم.
مشروح این گفت و گو را در زیر بخوانید:
در حالی که در هفته های گذشته نیکی هیلی در سازمان ملل گفته بود برکناری اسد اولویت امریکا نیست؛ روز پنج شنبه گذشته آمریکایی ها پایگاه الشعیرات سوریه را مورد حمله قرار دادند و تیلرسون هم از آغاز اقداماتی برای بر کناری اسد خبر داد. در این دوره زمانی کوتاه چه شد که چنین تغییری در سیاست امریکا مشاهده می شود؟
این تغییر رویه دولت ترامپ در برابر سوریه، در وهله اول باید محصول فشارهای داخلی به دولت او باشد.
در سه ماهه اول آغاز به کار دولت جدید، ترامپ با ناکامی های زیادی مواجه شد و در پیشبرد برنامه هایش از لغو برنامه بیمه درمانی «باراک اوباما» رئیس جمهوری پیشین تا قانون اعمال محدودیت های مهاجرتی نتوانست موفقیتی بدست بیاورد.
به نظر می رسید با ادامه این وضع، هر روز بر تعداد منتقدان او چه در میان دموکرات ها و چه جمهوری خواهان افزوده شود.
استعفای «مایکل فلین» و جایگزینی او با «هربرت مک مستر» و برکناری «استیو بنن» از شورای امنیت ملی، نتیجه این فشارها به منظور تبدیل کردن ترامپ به رئیس جمهوری متعارف تر بود.
ترامپ هرچه بیشتر خواهد آموخت که برای رئیس جمهوری ماندن باید با جریان حاکم در بین نخبگان سیاسی واشنگتن سازگار باشد و برای این سازگاری باید به بعضی از عقاید آنها اعتنا کند.
با گذشت زمان، باید منتظر تغییرات بیشتری در بدنه اجرایی و سیاست های دولت ترامپ باشیم.
این تغییرات، دولت ترامپ را هرچه بیشتر به دولت های قبلی آمریکا، شبیه تر خواهد کرد.
از اینها گذشته، یک ماجراجویی خارجی درباره مساله ای که همه در آمریکا کم و بیش توافق دارند، این فشارها را کم می کند و فرصتی خواهد بود برای اثبات پیش بینی ناپذیری مقتدرانه دونالد ترامپ.
موشک باران یک بنای نسبتا تخلیه شده در حمص کمترین هزینه ای است که ترامپ می توانست برای راضی کردن منتقدانش در واشنگتن و همینطور اثبات توانایی های تصمیم گیری اش به عنوان رئیس جمهوری آمریکا پرداخت کند.
آیا این اقدام می تواند منجر به تغییر توازن قوا در عرصه میدانی شود؟ روسها اعلام کرده اند که توافق با آمریکایی ها درباره هماهنگی در عملیات های نظامی را تعلیق کرده اند.گام های بعدی مسکو چه خواهد بود آیا ممکن است شاهد تصاعد بحران در سوریه باشیم؟
این حمله در عمل هیچ چیز را تغییر نخواهد داد، به جز آنکه ایالات متحده را با سیر صعودی افزایش انتظارات متحدانش در جنگ سوریه مواجه خواهد کرد و بهانه ای به دست روسیه داد که مواضعش در مدیترانه را محکم تر کند.
در هفته ها و ماه های آینده کاخ سفید باید تصمیم بگیرد که یا به درخواست های متحدانش برای دخالت بیشتر در سوریه، در حالی که آمادگی افتادن در باتلاق دیگری را ندارد، جواب مثبت بدهد و برخلاف شعارهایش دلارهای بیشتری را در خاورمیانه به باد دهد و یا اینکه با رد کردن این درخواست ها، اعتبارش را بیشتر از قبل نزد متحدانش از دست بدهد.
تصور نمی کنم روسیه دست به اقدامات تحریک کننده ای بزند که مشروعیت دیگری برای مداخلات آمریکا در سوریه فراهم کند اما در عین حال باید این پیام را به واشنگتن نیز منتقل کند که حمله اخیر آمریکا، اراده روسیه را برای حضور در سوریه و حمایت از دولت اسد تضعیف نکرده است.
در برابر یک حمله نمایشی، یک واکنش نمایشی دیگر می تواند حامل این پیام روسیه به واشنگتن باشد. ادعای روسیه برای تقویت پدافند سوریه در زمره این قبیل واکنش هاست.
اقدام آمریکایی ها واجد چه پیامی به بازیگران منطقه ای و بین المللی است؟
گفته شده که یکی از اهداف ایالات متحده در حمله به سوریه، اعلام هشدار به کره شمالی، ایران و حتی چین است مبنی بر اینکه ترامپ «مرد اقدام» است.
برخلاف این انتظار، کسی این اقدام فرصت طلبانه و ضعیف را جدی نخواهد گرفت، حتی متحدان آمریکا هم نمی توانند این حمله را حساب تکیه پذیری واشنگتن در مسائل منطقه ارزیابی کنند.
اگر ترامپ سعی داشته اثبات کند که به ارزش ها و هنجارهای بین المللی پایبند است، در این صورت نمی تواند شرکای بین المللی اش را به این ادعا متقاعد کند در حالی که از کشیدن دیوار و ممنوعیت ورود شهروندان تعدادی از کشورهای مسلمان به آمریکا ممانعت می کند و یا علیه تجارت آزاد، سخنرانی می کند.
اثبات این ادعاها مستلزم اقدامات بیشتر و همگون تری از طرف دولت ترامپ است به طوری که متناقض و آشفته نباشد.
عملیات نظامی آمریکا چه تاثیری بر فرایندهای سیاسی همچون گفت گوهای ژنو و یا آستانه داشته باشد؟
به طور اصولی، اقدام یکجانبه آمریکا، به افزایش بی اعتمادی بین طرف های درگیر در جنگ سوریه می انجامد و چه بسا با افتادن وضعیت جاری در دام یک بحران مارپیچ تصاعدی، رسیدن به یک راه حل سیاسی را دشوارتر کند.
این بستگی به رفتارهای بعدی آمریکا و متحدانش از یک طرف و روسیه و ایران از طرف دیگر دارد.
واشنگتن باید به گروه های معارض تحت حمایتش گوشزد کند که نباید حمله اخیر را معیاری برای انتظاراتشان از پروسه سیاسی در نظر بگیرند.
همزمان ایران و روسیه باید به همه طرف ها نسبت به خطرات سیاسی که اقدامات مخربی که حداقل اعتماد لازم برای دستیابی به نتایج سیاسی ایجاد می کند، هشدار بدهند.
رییس جمهوری پیشنهاد کرده هیات حقیقت یابی درباره چگونگی و مرز ورود تسلیحات شیمیایی به سوریه تشکیل شود. ضرورت تشکیل چنین هیات چیست و دستور کار آن چه می تواند باشد؟
ایران یکی از بزرگترین قربانیان تسلیحات شیمیایی است و نسبت به استفاده از این تسلیحات کشتار جمعی هم به لحاظ اعتقادی و هم به لحاظ تاریخی نه تنها متهم نیست بلکه در مقام مدعی نشسته است.
ما نمی توانیم به استفاده از تسلیحات شیمیایی فارغ از آنکه چه کسی استفاده کرده، بی تفاوت باشیم.
استفاده از این تسلیحات نه تنها مغایر با سیاست های اعلام شده ماست بلکه با بنیادی ترین ارزش های نظام جمهوری اسلامی در تناقض است و به همین دلیل اعلام محکوم کردن استفاده از این تسلیحات که توسط دکتر روحانی انجام گرفت، نشان دهنده عمیق ترین دیدگاه ها، خطوط قرمز و مواضع جمهوری اسلامی ایران در این رابطه بود.
به همین ترتیب، ما از اقدامات یکجانبه دولت ها برای حفاظت از ارزش ها و هنجارهای بین المللی مخالفیم، چون این قبیل اقدامات، راه را برای کاربرد استانداردهای دوگانه خواهد گشود.
تنها مسیر پذیرفته شده در همین رابطه، حمایت از تحقیقات جدی و بی طرفانه تا کشف کامل حقیقت است و صرفاً پس از این مرحله است که بازیگران خاطی باید از طریق مجوزهای بین المللی و اقدامات چندجانبه مجازات شوند.
فراتر از آن، بسترها و انگیزه های تولید، تجارت و انبار تسلیحات کشتار جمعی را از میان برداشته شود.
پیشنهاد هوشمندانه رئیس جمهوری، غرب را در معرض آزمون بزرگی قرار خواهد داد تا اراده و نیات واقعی خود را در کشف حقیقت عاری از ملاحظات سیاسی بیازماید.
آیا غرب حاضر خواهد بود اگر در جریان تحقیقات بی طرفانه، اتهام معارضین در استفاده از این تسلیحات به اثبات رسید، به همان اندازه پاسخگو و تنبیه کننده باشد؟
به علاوه پیشنهاد رئیس جمهوری حاوی یک استدلال تاریخی دیگر نیز هست.
مطابق با اسناد از طبقه بندی خارج شده اخیر سیا، ایالات متحده از حمله شیمیایی صدام حسین به ایران حمایت کرده است.
چگونه چنین کشوری می تواند حافظ نظم و ارزش های بین المللی در عدم استفاده از تسلیحات شیمیایی باشد؟
جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین قربانی این تسلیحات، اعتبار و مشروعیتی خدشه ناپذیر در پیشبرد تحقیقات بین المللی در عدم استفاده از سلاح های شیمیایی دارد و از این وجهه برخوردار است که طی یک فراخوان جهانی، همه کشورهایی را که صادقانه مخالف تسلیحات کشتار جمعی هستند، به ملحق شدن به این جبهه جدید دعوت کند.116/110
منبع: ایرنا
بیشتر بخوانید:
معاون نماینده دائم سوریه در سازمان ملل: سوریه هرگز از سلاح شیمیایی استفاده نکرده است
روحانی: اقدام آمریکا در سوریه با حقوق بین الملل، منطق و منافع کشورها سازگار نیست+ ویدئو
