از جمله پهپادی ساخت ایران که ارزش عملیاتی خود را به خوبی نشان داده است ابابیل 3 است.پهپاد ابابیل ۳ برای نخستین بار در سال ۱۳۸۹ و در جریان رزمایش پیامبر اعظم ۵ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به نمایش درآمد و تصاویری از پرواز این پهپاد برای شناسایی شناور‌های فرامنطقه‌ای در خلیج فارس منتشر شد.
این پهپاد پس از آن نیز در چند رزمایش ارتش و سپاه مشاهده شد. سرانجام پهپاد ابابیل ۳ در سال ۱۳۹۳ به صورت رسمی رونمایی و تحویل نیروهای مسلح ایران شد.
نگاهی کلی
ابابیل3 با مداومت پرواز 8 ساعته و قابلیت پرواز تا عمق 250 کیلومتری می‌تواند تصاویر را به صورت همزمان به ایستگاه‌های کنترل زمینی و یا هر پلتفرم دیگر ارسال کند. ابابیل ۳ از یک موتور 4 سیلندر پیستونی با ملخ دو پرّه فشاردهنده که همانند سایر پهپادهایی با همین پیکربندی در انتهای بدنه و بین بوم‌های نگه‌دارنده دم نصب شده است بهره می برد.
این محل نصب موتور سبب ایجاد فضای مناسب برای نصب تجهیزات در دماغه و کاهش تأثیر ارتعاشات ناشی از موتور بر روی عملکرد سامانه‌های شناسایی می‌شود. پهپاد ابابیل 3 ساخت صنایع هسا از بدنه کاملا کامپوزیت برخوردار بوده و توانایی پرواز در ارتفاع 15 هزار پایی را دارد و از یک دوربین جلونگر در قسمت دماغه و یک دوربین با قابلیت چرخش 360 درجه در زیر بدنه با قابلیت تصویر برداری حرارتی و تصویربرداری در شب برخوردار است.
در سال 1398 در جریان رونمایی از بمب‌های سری قائم تصاویری از مسلح شدن ابابیل3 به بمب‌های قائم نیز منتشر شده که نشان دهنده اضافه شدن قابلیت رزمی علاوه بر قابلیت‌های شناسایی به این پهپاد بود. یکی از عملیات های شناسایی معروف این پهپاد که در اردیبهشت 13۹۸ رسانه ای هم شد، پرواز بر فراز ناو هواپیمابر یو اس اس آیزنهاور در خلیج فارس و فیلمبرداری از آن بود که صدای زیادی در رسانه های دنیا بپا کرد. پهپاد ابابیل 3 هم چنین حضور موثری هم در نبردهای جبهه مقاومت از جمله در سوریه داشته است.
ویژگی ها
ابابیل۳ هیچ گونه شباهتی به سایر نمونه‌های خانواده پهپادهای ابابیل ندارد. این پهپاد دارای بدنه استوانه‌ای، بال نصب شده در بالا و در انتهای بخش بدنه و دُم H شکل یا دوگانه (Twin Boom) است. طرح بال این پهپاد تا کمی پس از نیمه آن از نوع مستطیلی بوده و از آن به بعد به سمت نوک بال باریک می‌شود.
این طرح یکی از طرح‌های نزدیک به بال بیضوی است که بهترین عملکرد آیرودینامیکی را از نظر بهینه بودن توزیع نیروی بالابرنده (برآ) و کاستن از نیروی مقاوم (پسا) دارد.
سطح متحرک بال در این پهپاد تنها شامل شهپر ((Aileron است که نزدیک به نوک بال نصب شده است .همچنین این بال‌ها قابلیت جدا شدن از بدنه را از نزدیک ریشه خود دارند که به ساده شدن حمل و نقل زمینی منجر می‌شود. نصب بال این پهپاد در بالای بدنه منجر به افزایش پایداری عرضی، کاسته شدن از اثر کاهش نیروی برآ در نواحی اتصال به بدنه و عملکرد بهتر در هنگام فرود می‌شود.
البته نصب بال در بالای بدنه باعث کاهش عملکرد در هنگام برخاستن نیز می‌گردد. طرح دم H شکل نیز یکی از پراستفاده‌ترین انواع پیکربندی دم در پهپادها است که مزیت‌های سازه‌ای و آیرودینامیکی مناسبی برای پهپادهایی از رده کوچک تا متوسط رو به بالا به همراه دارد.
هر یک از دو بخش دم در ابابیل۳ به بخشی از بال در نزدیکی ریشه آن وصل شده‌اند و در انتها هم به واسطه دم افقی به هم متصل هستند. این طرح دم سبب کاهش ارتفاع آن به دلیل تقسیم مساحت دم مورد نیاز به دو بخش می‌شود. بخش متحرک دم نیز در این پهپاد هم ارتفاع با کل دم است .
این پهپاد بر خلاف انواع پهپادهای خانواده مهاجر دارای ارابه فرود چرخ‌دار بوده و عمل نشست و برخاست آن روی باند صورت می‌گیرد.
با این وجود سعی شده تا ارابه فرود ابابیل ۳ تا حد امکان ساده طراحی شود.محل نصب آنتن ارتباطی اصلی این پهپاد روی بدنه و نزدیک به دماغه است.
با توجه به برد پروازی این هواپیما که کاملاً از دید کاربر خارج می‌شود امکان هدایت آن به وسیله کاربر از ایستگاه کنترل زمینی به دو صورت نیمه خودکار و یا تمام خودکار وجود دارد. در حالت نیمه خودکار، کاربر با دیدن اطلاعات پروازی هواپیما که در صفحه نمایش ایستگاه نشان داده می‌شود، هواپیما را متناسب با مأموریت، کنترل و هدایت می‌نماید.
اطلس نوع رزمی ابابیل 3
این پهپاد که در حقیقت نمونه بهینه شده پهپاد ابابیل 3 است در اردیبهشت 1399 به نیروی هوایی ارتش تحویل شد. ساختار اصلی این پهپاد مشابه ابابیل 3 است اما تغییراتی در برخی پارامترهای این پهپاد رخ داده است. اولین تغییری که به چشم می آید طراحی متفاوت ارابه های فرود این پهپاد نسبت به ابابیل 3 است.ارابه فرود جلویی این پهپاد از فناوری هیدرولیک بهره می برد و ارابه های عقبی آن نیز دچار تغییراتی شده است تا تاکسی کردن پهپاد روی باند و نشست و برخاست آن را بهبود بخشد.
در بدنه نیز این پهپاد مجهز به پایلون های نصب بمب در زیر بالهای خود شده است تا بتواند بمب های سری قائم را حمل کند. به همین جهت ساختار بدنه اطلس تقویت شده است.اما مهمترین تغییری که در پهپاد اطلس رخ داده است تجهیز این پهپاد به سامانه نشست و برخاست خودکار است.
این سامانه موجب می شود تا پهپاد بتواند به صورت خودکار و بدون دخالت خلبان دوم عمل نشست و برخاست را انجام دهد.اضافه شدن این سیستم به پهپادها این اجازه را به خلبان پهپاد می دهد تا در صورت مساعد نبودن شرایط فرود در مکان اولیه پرواز پرنده، مکان جدیدی را برای فرود پهپاد در نظر بگیرد.اطلس همچنین برای استفاده از سامانه نشست و برخاست خودکار به یک سنسور لیزری در زیر بدنه مجهز شده است که به این پهپاد برای تشخیص محل دقیق باند فرود کمک می کند.
شرکت در رزمایش
شلیک موشک الماس از پهپاد ابابیل و انهدام اهداف سطحی
در نخستین رزمایش بزرگ پهپادی ارتش جمهوری اسلامی ایران در دیماه 1399که با حضور نیروهای چهارگانه آن در منطقه عمومی سمنان و مناطق مرزی کشور برگزار شد، پهپاد ابابیل به نمایش مقدورات رزمی خود پرداخت.
در این رزمایش، موشک هوابه‌زمین و نقطه‌زن «الماس» به نمایش درآمد و توسط پهپاد ابابیل3 نیروی زمینی ارتش شلیک شد. موشک الماس که به طور بومی طراحی و تولید شده قادر است اهداف زمینی را با دقت بسیار زیاد مورد اصابت قرار دهد.
موشک الماس از نوع تاپ اتک (حمله از بالا) بوده و بردی ۸ کیلومتری دارد. ویژگی بارز موشک‌های تاپ اتک که نام آنها نیز از آن نشأت می‌گیرد، حمله از قسمت فوقانی به تانک‌ها و زره‌پوش‌ها است چراکه تانک‌ها و خودروهای زرهی معمولا در قسمت فوقانی خود از حفاظت زرهی ضعیف‌تری برخوردار هستند و حمله از بالا آنها را در برابر موشک‌های ضدزره آسیب پذیر خواهد کرد.
پهپاد ابابیل3 هم چنین به بمب هدایت شونده دقیق قائم مجهز شده است. بیشترین برد بمب قائم 6 کیلومتر است. مسلح شدن این پهپاد به این نوع بمب ها از این جهت حاوی اهمیت بسیار بالایی است که این نسل از پهپادها به تعداد زیادی ساخته شده و این حرکت توان تهاجمی نیروهای مسلح در بخش پهپادی را افزایش خواهد داد.
مشخصات پهپاد شناسایی و رزمی ابابیل ۳
برد: ۲۵۰ کیلومتر
مداومت پروازی: ۸ ساعت
ارتفاع پروازی: ۱۶ هزار پا (۵۰۰۰ متر)
سرعت: ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت
طول: حدودا ۴.۵ متر
عرض بال: ۶.۵ متر
ماموریت: شناسایی و تجسسی و رزمی
ساخت: شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
سیدرضا میرطاهر
