مصر دومین و لیبی سومین کشور شمال آفریقا بودند که در سال 2011 قیام های مردمی را تجربه کردند.
«حسنی مبارک»، رئیس جمهوری وقت مصر برای متوقف کردن اعتراض های مردمی، سرکوب را در پیش گرفت و طی کمتر از یک ماه حدود 850 نفر در مصر کشته و حدود 6 هزار و 500 نفر نیز زخمی شدند.
لیبی برخلاف مصر در سال 2011 وارد جنگ داخلی شد که حدود 8 ماه طول کشیده و دهها هزار کشته و زخمی داشته است.
پس از پایان قیام ها و تغییر حکومت در مصر و لیبی، مردم این کشورها خواستار پاکسازی سیاسی یا تطهیر شدند.
بر این اساس، حکام، اعضای دولت و وابستگان حکام وقت مصر و لیبی به اتهام های مختلف در دادگاه محاکمه شدند.
«جمال مبارک»، فرزند حسنی مبارک از جمله اشخاصی است که در کشتار مردم در سال 2011 نقش داشته و متهم به فساد نیز بوده است.
اگرچه دادگاه مصر احکام عادلانه ای برای جرایم جمال مبارک صادر نکرده، اما وی در قضیه فساد ریاست جمهوری به حبس و محرومیت از فعالیت سیاسی از 2016 تا 2021 محکوم شده است.
اکنون جمال مبارک از فعالیت سیاسی محروم است، اما با توجه به این که موانع حقوقی جهت برخورداری وی از حقوق سیاسی تا انتخابات بعدی برطرف می شود، وی تحرکات خود را برای انتخابات ریاست جمهوری سال 2022 مصر آغاز کرده است.
از آنجایی که طبق قانون اساسی مصر، «عبدالفتاح السیسی»، رئیس جمهوری کنونی این کشور برای بار سوم حق نامزدی را در انتخابات ریاست جمهوری ندارد، جمال مبارک به واسطه نفوذی که در ساختار قدرت مصر دارد، می تواند شانس زیادی برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری داشته باشد.
الشرق الاوسط، با اشاره به تمایل جمال مبارک برای نامزدی در انتخابات بعدی ریاست جمهوری مصر، در این خصوص نوشت جمال مبارک در دوره ریاست جمهوری پدرش ریاست کمیته سیاسی حزب ملی حاکم را در دست داشت و به نظر می رسید که وی کاندیدایی برای جانشینی پدرش است و اکنون فرصت این جانشینی با وقفه ای کوتاه به دست آمده است.
بیشتر سیف الاسلام قذافی بشناسیم
«سیف الاسلام قذافی»، فرزند معمر قذافی نیز تحرکاتی شبیه به تحرکات جمال مبارک را برای کسب کرسی ریاست جمهوری لیبی آغاز کرده است.
سیف الاسلام در جریان جنگ داخلی سال 2011 لیبی نقش برجسته ای در کشتار مردم و انقلابیون لیبیایی داشته است و حتی در سال 2015 نیز به اعدام محکوم شده بود، اما اکنون به گفته «باسم الهاشمی»، سخنگوی قبایل لیبی و خانواده قذافی، سیف الاسلام قذافی، فرزند معمر قذافی برای نامزدی در انتخابات آینده ریاست جمهوری لیبی آماده می شود و از حمایت بزرگترین قبایل این کشور نیز برخوردار است.
با این حال، دو تفاوت عمده در تلاش های جمال مبارک و سیف الاسلام قذافی وجود دارد. نخست اینکه انتخابات ریاست جمهوری لیبی قرار است در دسامبر آینده یعنی حدود دو ماه دیگر برگزار و در صورتی که سیف الاسلام نامزد و پیروز انتخابات شود، رسماً می تواند از پایان سال جاری میلادی قدرت را در لیبی در اختیار گیرد.
دوم اینکه، سیف الاسلام در شرایطی سعی دارد کرسی ریاست جمهوری لیبی را در اختیار گیرد که لیبی کنونی در اثر جنگ داخلی که وی و پدرش در سال 2011 به راه انداختند، شاهد حاکمیتی یکپارچه نیست و عملاً دولت واحدی در این کشور حضور ندارد.
بازگشت احتمالی جمال مبارک و سیف الاسلام قذافی به راس قدرت در مصر و لیبی به معنای نادیده گرفتن آرمانهای انقلاب در این دو کشور شمال آفریقا است.
مردم در این کشورها در سال 2011 خواستار اجرای عدالت علیه کسانی بودند که در رژیم های گذشته معاف از مجازات بودند.
در واقع، مردم لیبی و مصر خواستار تطهیر یا پاکسازی سیاسی قدرت از عناصر رژیم گذشته بودند، اما اکنون در سایه راهبرد حمایتی قدرت های غربی به خصوص آمریکا از اقتدارگرایان، زمینه بازگشت این افراد به راس قدرت بار دیگر فراهم می شود. 138/110
نویسنده: سیدرضی عمادی
بیشتر بخوانید:
برکناری چهار وزیر در لیبی
تصویب همه پرسی قانون اساسی در لیبی
شرایط برای انتخابات لیبی فراهم نیست
العرب: افشای درخواستی برای افزایش دوره ریاست جمهوری مصر به سه دوره
