پافشاری «مسعود بارزانی»، رئیس سابق منطقه کردستان در برگزاری همه‌پرسی جدایی این منطقه از عراق نه تنها خروج وی از رأس قدرت در کردستان عراق را قطعی کرد بلکه تنشها میان بغداد و اربیل را نیز افزایش داد. اگرچه نیچروان بارزانی، رئیس اداره محلی کردستان نیز در برگزاری همه‌پرسی با مسعود بارزانی همسو بود و در این افزایش تنش با بغداد نقش داشت، اما نیچروان که اکنون نفر اول قدرت در اربیل است، مشکلات داخلی و به خصوص تنش‌های اربیل با بغداد را از سیاست‌های 12 ساله مسعود به ارث برده است.
صباح زنگنه، کارشناس مسایل خاورمیانه، در این خصوص می گوید: «وضعیت اقتصادی کردستان بسیار تاسف‌انگیز شده و کارمندان مدتی است حقوق دریافت نکرده‌اند. مشکلات شدید مالی و کمبود کالا در اقلیم کردستان محسوس است و شاهد مهاجرت بسیاری از شرکت‌های تجاری و اقتصادی به خارج از اقلیم هستیم.»
با گذشت سه ماه از کناره‌گیری مسعود بارزانی از ریاست منطقه کردستان، نشانه‌هایی از تمایل اربیل برای حرکت در چارچوب قانون اساسی عراق دیده میشود. در همین راستا، نچیروان بارزانی، رئیس اداره محلی منطقه کردستان عراق در حاشیه نشست داووس، با نخست‌وزیر عراق دیدار و دو طرف توافق کردند از هفته آینده گفتگوهای جدی را برای حل اختلافات درباره مساله نفت، فرودگاه‌ها و حقوق کارمندان آغاز کنند.
در همین حال، حیدر العبادی، نخست وزیر عراق روز گذشته (پنجشنبه) طی سخنانی در «مجمع جهانی اقتصاد» داووس از موافقت مقامات منطقه کردستان عراق، با تحویل نفت تولید شده در این منطقه به دولت مرکزی این کشور خبر داد. آغاز سفرهای دوجانبه مقامات اربیل و بغداد و همچنین سفر نیچروان بارزانی به تهران و درخواست برای میانجی‌گری تهران میان اربیل و بغداد نیز از دیگر نشانه‌ها است.
به نظر می‌رسد تمایل برای کاهش تنش با بغداد، رویکرد موقتی اربیل باشد زیرا منطقه کردستان برای متوقف کردن تظاهرات مردمی با محوریت معیشت و حتی ممانعت از فروپاشی احتمالی ساختار قدرت محلی این منطقه به کاستن از تنش با بغداد نیاز دارد. در همین راستا، عبدالرحمن علیرضا، عضو پارلمان محلی کردستان معتقد است که تداوم تنش بین بغداد – اربیل به کاهش روند فعالت‌های تجاری در اقلیم کردستان منجر میشود و تاثیرات طولانی مدتی بر اوضاع اقتصادی اقلیم خواهد داشت.
بر همین اساس، نیچروان حل مسایلی نظیر فرودگاه‌ها و حقوق کارمندان منطقه کردستان را در اولویت گفتگو با دولت بغداد قرار داده است. نزدیک بودن زمان برگزاری انتخابات پارلمانی عراق که قرار است در آوریل آینده برگزار شود نیز دلیل دیگری برای تمایل اداره محلی کردستان در جهت کاستن از تنش با بغداد است زیرا اربیل نمی‌خواهد از یک سو جایگاه کردها در پارلمان عراق تضعیف شود و از سوی دیگر کرسی‌های حزب دموکرات در پارلمان عراق به احزاب کردی رقیب واگذار شود.
دولت عراق نیز به کاهش تنش با اربیل تمایل دارد زیرا از یک طرف اربیل را به حرکت در چارچوب قانون اساسی عراق متقاعد می‌کند و از طرف دیگر زمینه بازگشت اربیل به پارلمان عراق نیز فراهم خواهد شد. راهبرد کلی دولت بغداد تشکیل پارلمانی بدون حضور کردها یا کاهش سهم کردها از پارلمان آینده عراق نیست.
به طور کلی می توان گفت هنوز گشایش عملی در روابط اربیل و بغداد ایجاد نشد، اما در فاصله سه ماه مانده به انتخابات پارلمانی عراق، طرفین تلاش می‌کنند به دور از جنجال‌های رسانه‌ای در جهت کاستن از تنشها و آرام کردن فضا حرکت کنند.118/112
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
رضایت بغداد و اربیل از نتایج مذاکرات
دبیرکل سازمان ملل: اربیل و بغداد در چارچوب قانون اساسی عراق اختلافات را حل کنند
حسن نیت بغداد برای کاهش تنش با اربیل/تحلیل
