در همین ارتباط ، کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو اعلام کرد: "این نشست در چارچوب برنامه سالانه پنج وزیر امور خارجه کشورهای ساحلی شامل جمهوری اسلامی ایران، روسیه ، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان برگزار می شود و شرکت کنندگان در این نشست مهمترین موضوعات مرتبط با این پهنه آبی را مطرح خواهند کرد". جلالی خاطر نشان کرد، "قرار است در نشست مسکو، زمینه‌های گسترش همکاری‌های کشورهای ساحلی دریای کاسپین در حوزه‌های مختلف مانند امنیت این گستره آبی، گسترش روابط اقتصادی، حمل و نقل دریایی، تجارت، انرژی، محیط زیست و موضوعات حقوقی مرتبط را بررسی کنند".
پیش از این نیز، "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه در نخستین نشست کمیسیون همکاری‌های دریاچه کاسپین در مسکو با تاکید بر همکاری کشورهای ساحلی، برای تضمین امنیت، ثبات و توسعه پایدار در منطقه اوراسیا، ایجاد چارچوب "پنج خزر" را پیشنهاد داده است. به این ترتیب، چنین به نظر می رسد که حمل و نقل ریلی و ترانزیتی در دریا و خشکی از اولویت های کشورهای ساحلی است و در نشست مسکو نیز به عنوان یکی از اصلی ترین مباحث کشورهای حاشیه دریاچه کاسپین مطرح و در دستور کار قرار خواهد گرفت.
نشست شورای وزیران امور خارجه کشورهای ساحلی دریاچه کاسپین در مسکو، محورهای مهمی را مورد توجه قرار خواهد داد که حمل و نقل و ارتباطات از مهمترین اولویت های این نشست است. پیش از این "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه در آستانه همایش اقتصادی خزر در آوازه ترکمنستان در ماه اوت سال ۲۰۱۹ میلادی در گفتگو با خبرنگاران گفته بود: "مسکو بر این باور است که دریاچه کاسپین پتانسیل تبدیل شدن به بزرگترین مسیر ترانزیتی جهان را دارد". به این ترتیب ، به نظر می رسد که زمینه های لازم به منظور بر قراری همکاری های حمل و نقلی و ترانزیتی در دریای خزر مبحث مورد توجه شورای وزیران امور خارجه این گستره آبی در جریان نشست مسکو خواهد بود.
این در حالی است که به احتمال زیاد طرح موسوم به "ترانس خزر" پس از نشست مسکو فعال خواهد شد. این طرح مورد توجه دولت های غربی است و آمریکا و اتحادیه اروپا درپی آن هستند تا با کمترین منافع برای ایران و روسیه، این طرح را اجرایی کنند. در مقابل، انتظار می رود، ایران و روسیه در آن زمینه هوشیارتر عمل کنند و به منظور مشارکت در طرح های حمل و نقل و ترانزیت در دریاچه کاسپین می بایست نقش اصلی را از انحصار غرب خارج سازند. به ویژه که مقرر شده است طرح های حمل و نقلی و ترانزیتی در این مناطق در نهایت به دالان حمل و نقل بین‌المللی شمال- جنوب متصل خواهند شد. این دالان استراتژیک، نه تنها یک مسیر ارتباطی ریلی، بلکه مجموعه‌ای از زیرساخت‌های ارتباطی است که بدون شک به یکی از راه‌های اصلی حمل و نقل اتحادیه اوراسیا تبدیل و حتی جایگزین مناسبی ی برای "کانال سوئز" قلمداد می شود.
جدا از موضوع حمل و نقل و ترانزیت بار و مسافر در دریاچه کاسپین، موضوع امنیت این گستره آبی موضوع مهمی است که مورد توجه کشورهای ساحلی به ویژه ایران و روسیه قرار دارد. در همین ارتباط، "حسین اسوبعلی اف" کارشناس سیاسی قرقیز با اشاره به اهداف آمریکا و اتحادیه اروپا به منظور بر هم زدن نظم منطقه گفته است:
"نفوذ قدرت‌ها و کشورهای خارج از منطقه به ویژه آمریکا، اتحادیه اروپا، ترکیه و برخی از دیگر کشورهای بیگانه نه تنها هدفی جز بر هم زدن روابط سنتی - تاریخی میان کشورهای آسیای مرکزی و حوزه دریای کاسپین را دنبال می‌کند، بلکه ایجاد منطقه جدیدی را در نظر دارند که به خاورمیانه و آسیای جنوبی شامل افغانستان، پاکستان - طرح آسیای مرکزی بزرگ وابسته خواهد بود. در مقابل، ایران با اقداماتی که برای تامین امنیت این مناطق انجام می‌دهد، به عامل ثبات در آسیای مرکزی و حوزه خزر تبدیل شده است".
با توجه به دو مقوله حمل و نقل و ترانزیتی و امنیت در منطقه، نشست مسکو از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و می تواند آثار سودمندی بر اقتصاد کشورهای این مناطق بر جای بگذارد.بنابر این، نتایج نشست مسکو راهکار آینده کشورهای های ساحلی به منظور دستیابی به توسعه اقتصادی را مشخص خواهد کرد. بدون شک، این راهکار برای کشورهای حاشیه دریاچه کاسپین و حتی کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار خواهد بود.
نویسنده: محمدعلی طالبی
112
بیشتر بخوانید:
امیرعبداللهیان عازم روسیه شد
برگزاری اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای ساحلی خزر در مسکو؛ روز سه شنبه
