در اواخر دهه 1380، نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تصمیم به گسترش یگان پهپادی خود و انتقال بخشی از مأموریت‌های پرنده‌های سرنشین‌دار خصوصاً در زمینه شناسایی به پهپادها گرفت و به موازات آن، شروع به طراحی‌های اختصاصی خود برای پهپادها در رده مختلف کرد.
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ظرف 13 سال گذشته در زمینه طراحی و ساخت انواع پهپادها پیشرفت قابل توجهی کرده است. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط نیروی هوایی ارتش، پهپاد «مهاجر 4» در سال 1389، «ابابیل 3» در سال 1390، «مهاجر 2 نوین» در سال 1394 و «کرار» در سال 1397 به ناوگان پهپادی نهاجا ملحق شدند.
ورود نهاجا به این حوزه و به‌کارگیری پهپاد در کنار جنگنده‌ها، می‌تواند بسیاری از هزینه‌ها را کم کرده و ماموریت‌های نهاجا را تخصصی‌تر کند. پهپادها یکی از بازوهای اصلی دفاع از آسمان ایران هستند و این قدرت پهپادی در شرایطی به دست آمده است که ایران سال‌ها در تحریم بوده است.
نیروی هوایی ارتش در عین حال ساخت یک سری از پهپادها باعنوان کمان را از چند سال قبل آغاز کرده است. تا قبل از این کمان 12 و «کمان 22» رونمایی شده بودند. پهپاد رزمی کمان ۱۲ اولین پهپاد رزمی ارتش جمهوری اسلامی ایران است و توسط متخصصین نیروی هوایی ارتش طراحی و تولید شده است.
پهپاد چندمنظوره بُرد بلند و راهبردی کمان ۲۲ نیروی هوایی ارتش، نخستین پهپاد پهن‌پیکر رزمی ارتش و جهش عظیمی برای نیروی هوایی ارتش در بخش پهپادی محسوب می شود. اکنون در رویدادی جدید در رزمایش پهپادی ارتش جمهوری اسلامی در مهر 1402 پهپاد جدید کمان 19 ویژه ماموریت های جنگال رونمایی و عملیاتی شد.
اعلام ساخت
امیر سرتیپ «عزیز نصیرزاده» فرمانده وقت نیروی هوایی در اواخر مرداد 1400 از ساخت پهپاد جدید نهاجا با نام کمان ۱۹ در جهت اجرای ماموریت خاص در نیروی هوایی خبر داد.
وی در خصوص آخرین وضعیت ساخت پهپادهای سری «کمان» این نیرو گفت: "پهپاد کمان ۱۲ را که پیش از این ساخته بودیم در برخی از رزمایش‌ها مورد استفاده قرار دادیم. کمان ۲۲ نیز مراحل پایانی را طی می‌کند و ان‌شاالله به‌زودی پرواز خواهد کرد. پهپاد جدید نیروی هوایی، پهپادی با نام «کمان ۱۹» است که با در نظر گرفتن یک مأموریت خاص هم‌اکنون در حال ساخت است."
فرمانده نیروی هوایی ارتش با بیان اینکه ما در حوزه پهپاد در قالب نیازهای‌مان حرکت می‌کنیم و هیچ مرزی را در این رابطه برای خود نمی‌شناسیم، افزود: "کمان ۲۲ از مداومت پروازی و برد بالایی برخوردار است و در حوزه حمل محموله رزمی و شناسایی و مراقبتی هم از قابلیت‌های ویژه‌ای برخوردار است؛ همچنین پهپاد کمان ۱۹ یک پهپاد بلندپرواز با یک موتور خاص است که بیشتر در حوزه شناسایی به کار گرفته خواهد شد."
رونمایی
امیر سرتیپ «علیرضا شیخ» سخنگوی رزمایش مشترک پهپادی 1402 ارتش که در مهر ماه 1402 برگزارشد، با اشاره به عملیات موفقیت آمیز پهپاد کمان 19 ارتش در جریان این رزمایش تخصصی خاطرنشان کرد: پهپاد کمان 19 برای نخستین بار با انجام پرواز رزمی به چرخه عملیاتی این نیرو وارد شد و با پرواز از یکی از پایگاه‌های پهپادی ارتش در کشور جنگ الکترونیک و اخلال راداری به صورت هوا پایه را با موفقیت انجام داد.
در مرحله ای از این رزمایش، عملیات اختلال در ارتباط پهپادی به صورت هواپایه و توسط پهپادهای ابابیل 4 و کمان 19 با موفقیت اجرا شد. مقابله با تهدیدات متصور در عملیات پهپادی با استفاده از تجهیزات نوین جنگ الکترونیک زمین پایه و هوا پایه و همچنین سامانه‌های خود حفاظتی از دیگر اقدامات صورت گرفته در رزمایش مشترک پهپادی ارتش بود.
در این رزمایش از پهپادهای ابابیل 4، ابابیل 5، کمان 19 (ویژه جنگال)، کمان 12، کرار، آرش، باور 5 و... استفاده شد. طی رزمایش مشترک پهپادی ارتش، نبرد کاملا پهپادی در سناریو‌های مختلف در دو وضعیت شبانه و روزانه تمرین شد. پهپادهای ارتش ابتدا ماموریت‌های شناسایی، گشت دریایی و جنگال را انجام داده و سپس اهداف زمینی، دریایی و هوایی را مورد اصابت قرار دادند.
سخنگوی رزمایش مشترک پهپادی 1402 ارتش با بیان اینکه رزمایش مشترک پهپادی ارتش براساس تهدیدات موجود طراحی و در میدانی مشابه واقعیت اجرا می‌شود، تصریح کرد: "طرح‌های تعریف شده در این رزمایش براساس برآوردهای اطلاعاتی از تهدیدهای بالقوه و مطابق با واقعیت‌های عرصه نبرد است و مراحل مختلف این رزمایش با نظارت ستادهای بالا دستی از جمله قرارگاه مرکزی حضرت خاتم‌الانبیاء (ص) و قرارگاه راهکنشی ذوالفقار ارتش ارزیابی می‌شود."
مشخصات کلی
کمان 19 یک پهپاد پیشرفته است که می‌تواند وارد جنگ الکترونیک شده و سیستم‌های کامپیوتری و تسلیحاتی دشمن را دچار اختلال کند.
پهپاد کمان ۱۹ برای نخستین بار با پرواز در رزمایش پهپادی 1402 به چرخه عملیاتی ارتش وارد و عملیات اخلال هواپایه و اقدامات جنگ الکترونیک در حوزه پهپادی را با موفقیت اجرا کرد.
پهپاد کمان ۱۹ از نظر اندازه کوچک‌تر از پهپاد ابابیل ۴ بوده و در نهاجا به خدمت گرفته خواهد شد. این پهپاد یک نسخه مخصوص در زمینه جنگ‌الکترونیک بوده و براي یگان‌های مختلف ایرانی بر علیه انواع تجهیزات و تسلیحات دشمن قابلیت به‌کارگیری دارد.
از مشخصات فنی و ویژگی‌های این پهپاد هنوز چیز تایید شده‌ای بیان نشده اما چیزی که مسلم است تشابه پلتفرم این پهپاد از نظر طراحی به پهپاد کمان 12 است.
عملیات اخلال ارتباطی زمین پایه در ارتباط پهپاد با ایستگاه کنترل زمینی و اخلال الکترونیک بر روی پهپادهای مهاجم دشمن و کنترل این پهپادها به منظور جلوگیری از نفوذ به منطقه مورد نظر از قابلیت‌های کمان ۱۹ است.
هر چند حجم و وزن پهپاد کمان 19 بالنسبه کم است، اما دستگاه‌هایی روی آن نصب شده که توانمندی انجام مأموریت‌های محوله را به خوبی دارا است.بدین ترتیب این پهپاد می تواند با هزینه کمتری ماموریت های مشابهی که پیش از این پهپادهای بزرگتر و پر هزینه تر انجام می دادند را به نحو مطلوب عملی نماید.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
