آسیا تایمز: ترکیه برای دنبال کردن سیاست ها و بهبود موقعیت جهانی، خود را به بریکس نزدیک می کند

به گزارش پایگاه اینترنتی آسیا تایمز؛ آلتای آتلی1 نوشت:

در نشست هفته گذشته سران کشورهای عضو بریکس، ائتلاف اقتصادهای نوظهور که در آفریقای جنوبی برگزار شد، شماری از کشورهای غیر عضو نیز حضور داشتند که نشان از تلاش های هوشمندانه این گروه برای ایجاد ساز و کاری موثر برای همکاری با دیگر کشورهای در حال توسعه است. ترکیه نیز یکی از کشورهای شرکت کننده در نشست آفریقای جنوبی بود. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه که در این نشست حضور داشت نه فقط به عنوان رئیس جمهور ترکیه بلکه به عنوان رئیس سازمان همکاری های کشورهای اسلامی به ژوهانسبورگ رفته بود.

رئیس جمهور ترکیه در این نشست از هیچ تلاشی برای تاکید بر علاقمندی کشورش در ایجاد روابط نزدیک تر با کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) فروگذار نکرد؛ گروهی که اردوغان امیدوارست کشورش به جمع آنها ملحق شود. وی حتی پیشنهاد نامی جدید برای این گروه را مطرح کرد که در صورت پیوستن ترکیه به جمع آنها، این نام از بریکس (BRICS) به بریکست (BRICST) تغییر یابد.

دلیل این علاقمندی چه می تواند باشد؟ شکی نیست که بریکس با توجه به کشورهایی که آن را تشکیل داده است، در جهان اقتصاد دارای وزن چشمگیری است ولی این گروه، چارچوبی برای یکپارچه سازی اقتصادی به شمار نمی آید؛ این گروه حتی یک سازمان رسمی هم به شمار نمی آید.

با این حال بریکس گروهی از کشورهای همفکری است که نه فقط توان اقتصادی بالقوه چشمگیری دارد، بلکه مهم تر از آن، موضع انتقادی مشترکی در قبال توازن فعلی قدرت در جهان کنونی را دارند؛ توازنی که به سود دنیای غرب است و بازتاب دهنده منافع و انتظارات قدرت های در حال ظهور قرن بیست و یکم نیست.

برای ترکیه، نزدیک شدن به این گروه دو سود را در پی خواهد داشت:

اول اینکه کشورهای بریکس می توانند به صورتی چشمگیر باعث شوند تلاش های ترکیه در تنوع بخشیدن به روابط تجاری خود با کشورهای دیگر ثمربخش باشد. اقتصاد ترکیه با توجه به کسر تراز تجاری، تضعیف وضعیت صادرات به علت بی ثباتی شدید در کشورهای همسایه و محدودیت کلی در تقاضای اقتصادی جهانی و تاثیری که اوضاع بعد از کودتای ناکام 2016 به جا گذاشت، دوران سختی را می گذراند.

به منظور بازگرداندن وضعیت رشد مداوم اقتصادی، ترکیه ناچار است تا وضعیت رقابتی خود در بازارهای جهانی را بهبود بخشد. در بخش تقاضا، ارزش افزوده تولید باید بیشتر شود و برای این منظور نیز توانمندی های فنی بالاتری نیازمند است. در بخش تقاضا، ترکیه نیازمند یافتن بازارهای جدیدی است که صادرات سنتی خود را به مقاصدی همچون کشورهای عضو اتحادیه اروپا تکمیل کند.

روابط قوی تر با کشورهای عضو بریکس می تواند در این مسیر کمک حال ترکیه باشد. در 2017، ارزش صادرات ترکیه به این پنج کشور به هفت میلیارد و سیصد میلیون دلار آمریکا رسید در حالی که وارداتش از همان کشورها معادل پنجاه و سه میلیارد و چهارصد میلیون دلار بود که به کسری تراز تجاری چهل و شش میلیارد و صد میلیون دلاری منجر می شود؛ این یعنی 60% از کسری تراز تجاری ترکیه مربوط به کشورهای بریکس است.

این وضعیت، تصویری چندان دلچسب نیست ولی ترکیه به شکلی متفاوت به آن نگاه می کند. با نگاه به نیمه پر لیوان، می توان فضای لازم برای گسترش صادرات به این پنج کشور را یافت که نه فقط محصولات خود را به همه کشورهای دنیا می فروشند بلکه در حال خرید های گسترده ای نیز هستند؛ به صورت خاص چین در حال حاضر چنین کاری می کند.

دولت ترکیه در حال حاضر با همکاری بخش تجاری و دانشگاه،  به دنبال شناسایی فرصت های صادراتی به این کشورها یا گسترده تر کردن سهم خود در بازارهای آنهاست.

بریکس توانی را برای بازار کالاهای ترک ایجاد می کند ولی مهم تر از آن، می تواند به عنوان مسیری برای همکاری ها در بخش فناوری باشد. از این روست که برای نمونه، ترکیه به دنبال مذاکراتی برای خرید سامانه دفاع موشکی از تامین کنندگان احتمالی چینی و روسی است که شرط آن انتقال فناوری و تولید مشترک است؛ چیزی که به هیچ روی به مذاق متحدان غربی ترکیه خوشایند نیست.

اردوغان در ژوهانسبورگ یادآور شد که کشورش قرارداد احداث اولین نیروگاه اتمی را با روسیه امضا کرده است، دومین قرارداد با کنسرسیوم مشترک ژاپنی-فرانسوی و سومین قرار داد با چین بسته شده است و دلیلی ندارد که برای نیروگاه چهارم نیز نخواهد بار دیگر با چینی ها همکاری کند.

به صورت خلاصه، ترکیه نیازمند افزایش توانمندی های خود در حوزه فناوری است؛ این امر مستلزم همکاری با شرکایی است که این فناوری ها را در اختیار دارند. از دیگر سو ترکها به دنبال دوری جستن از آسیب پذیری های ناشی از وابستگی بیش از اندازه به غرب هستند. برای این منظور، بریکس می تواند راهی درست باشد.

دومین دلیلی که ترکیه می خواهد روابط خود را با بریکس گسترش دهد، انتقادهای مشترکی است که ترکها نیز در کنار این پنج کشور به نظم جهانی غرب محور جاری دارند. شعار اردوغان را مبنی بر اینکه "جهان بزرگتر از پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است"، می توان در مواضع کشورهای عضو بریکس نیز یافت. هر چند که دو عضو بریکس یعنی چین و روسیه، خود از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل هستند ولی این مساله به صورتی روز افزون در حال خودنمایی است که شورای امنیت در شکل جاری خود توانمندی لازم را برای حل و فصل مسائل جهانی را ندارد.

در دیگر حوزه های مدیریت در سطح بین الملل، با بالا گرفتن جنگ تجاری هم، سازمان جهانی تجارت و نقش آن به صورتی روز افزون زیر سوال می رود؛ برای نمونه در صندوق بین المللی پول، آمریکا تنها عضوی است که می تواند به صورت یکجانبه هر تصمیمی را که گرفته می شود، وتو کند.

هر چند که ممکن است برای بسیاری، در ظاهر چنین اظهاراتی ایراد مواضع ضد غربی تلقی شوند ولی پیشنهادی که در اینجا مطرح شد به معنی جایگزینی بریکس با سلطه غربی که در حال حاضر در مدیریت جهانی ساکن شده است با دیگر اشکال سلطه نیست، بلکه منظور ایجاد نظام بین المللی جدید در دنیایی است که با وابستگی فزاینده کشورها به همدیگر تعریف می شود، نظامی که به مراتب عادلانه تر باشد و نمایندگی کشورهای دیگر را نیز بر عهده بگیرد. بریکس برای ترکیه صحنه ای عالی برای طرح چنین خواستی است، جایی که صدایش شنیده و این خواست با اقدامی جمعی دنبال شود.

برای ترکیه پیوستن به مجموعه کشورهای بریکس ارزشمند است. اقتصاد ترکیه به دنبال سود جستن از این مجموعه است و بریکس هم می تواند حامی دیدگاه ترکیه درباره نظم جدید جهانی باشد.

در این میان کلیدواژه "جهانی" مطرح می شود. چیزی که ترکیه دنبال می کند، موقعیت خود به عنوان بازیگری جهانی است و با وجود همه فراز و فرودها، این کشور همچنان روابطی قوی و نهادینه با غرب دارد و به احتمال زیاد، این روابط در آینده نیز به همین شکل ادامه خواهد داشت.

مساله، جایگزین کردن روابط ترکیه و کشورهای غربی با روابط این کشور و کشورهای عضو بریکس یا هر کشور غیر غربی دیگر نیست؛ موضوع قدرت گرفتن از روابط با هر کدام از دو طرف، ایجاد و حفظ منافع دو جانبه و جهانی بودن به شکل واقعی آن است.

به یاوه گویانی که ممکن است به شما بگویند "ترکیه در حال چرخش از به" (جای خالی را با هر چیزی که غرب نباشد، مثلا شرق، اوراسیا، جهان اسلام، چین وغیره پر کنید) هست گوش نکنید. جنگ سرد مدتهاست که به پایان رسیده است و در دنیای امروز، تنها محور موجود، محور جهانی است که ترکیه نیز تلاش می کند برای خود به عنوان عضوی مهم، جایگاهی تدارک بیند.

مترجم: حسین جعفریامی

منبع خبر: http://www.atimes.com/explaining-turkeys-interest-in-brics/

بیشتر بخوانید:

هشدار اردوغان به آمریکا: از تهدید ترکیه خودداری کنید

اردوغان: از تحریم‌های یکجانبه آمریکا ضد ایران حمایت نمی‌کنیم

اردوغان خطاب به آمریکایی‌ها: ترکیه با تحریم عقب‌نشینی نمی‌کند

تاکید اردوغان بر راهبردی بودن روابط ترکیه با ایران / تحلیل