شورای همکاری خلیج فارس در ماههای اخیر بدلیل تشدید اختلافات اعضاء شامل عربستان ، قطر ، امارات ، بحرین ، کویت و عمان دچار شکاف عمیق شده است. عربستان، امارات، مصر و بحرین در ماه ژوئن به علت همسو نبودن قطر با سیاست های دیکته شده عربستان، روابط سیاسی و تجاری خود را با قطر قطع و مسیرهای هوایی و دریایی را با این کشور مسدود کردند.
دوحه نیز این چهار کشور تحریم کننده قطر را حامی تروریسم تکفیری وهابی خواند. محافل رسانه ای بحران سیاسی حاکم بر شورای همکاری خلیج فارس را با توجه به گستره کنش و واکنشهای طرفین بحران ، بی سابقه توصیف کردند. تداوم اختلافات میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس بویژه بحران اخیر بین قطروعربستان ناکارآمدی شورای همکاری خلیج فارس را در حل بحرانهای داخلی آشکارتر کرد .
با نگاهی به عملکرد شورای همکاری خلیج فارس می توان دریافت که این شورا فاقد یک قدرت تصمیم گیری روشن در سیاست خارجی نیز است. تحولات شورای همکاری خلیج فارس بیانگر آن است که این شورا در شرایط بسیار دشوار به سر می برد و چشم انداز روشنی نیز درخصوص خروج از چنین وضعیتی برای این شورا متصور نیست.
رفتارهای انحصارگرایانه عربستان سعودی سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس را به این جمع بندی رسانده است که ریاض درصدد بوده است که از این شورا به عنوان نهادی برای اعمال نگاه قیمومیت گرایانه خود بر سایر اعضای این شورا بهره گیرد.
بی اعتمادی به شورای همکاری خلیج فارس صرفاً مختص قطر نیست بلکه دو کشور کویت و عمان نیز با تصمیماتی که عربستان سعودی اتخاذ می کند، همراهی ندارند . برای مثال؛ دولت های کویت و عمان در تنش اخیر میان عربستان و متحدانش با قطر حاضر نشدند روابط خود با دوحه را قطع کنند.
همین موضوع سبب شکل گیری قطب بندی بیشتری در درون شورای همکاری خلیج فارس شده است. صف بندی های جدید میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس بیانگر تشدید تقابل میان آنها است. نکته قابل تامل دیگر در خصوص اختلافات میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس آن است که با وجود اینکه نظام سیاسی اعضای شورای همکاری خلیج فارس مشابه هم است اما جهت گیری های سیاسی برخی از این کشورها با دیگر اعضای شورا متفاوت است.
همین جهت گیری های مختلف سبب شده است که اعضای شورای همکاری خلیج فارس و در ابعاد گسترده تر اعضای اتحادیه عرب از اتخاذ یک سیاست مشترک در خصوص تحولات منطقه که به تقویت و انسجام بیشتر آنها منجر شود ناکام باشند. ناکامی های شورای همکاری خلیج فارس در بحرانهای منطقه ای نظیر بحران سوریه و عراق و یمن بدلیل سیاستهای منفی این شورا تیر خلاصی برای این شورا محسوب می شود .
چنین روندی به همراه اقدامات مداخله جویانه و مغرضانه عربستان در میان کشورهای عربی جهت تحمیل سیاستهای نسنجیده خود به ازهم پاشیدگی روند همگرایی ها در میان کشورهای عربی انجامیده است. در مجموع همکاری و همگرایی کشورهای منطقه نباید به منزله نادیده گرفتن استقلال رای آنان باشد . در سایه همکاری ها است که امنیت، صلح و ثبات منطقه تضمین خواهد شد . در چنین شرایطی اقدامات عربستان برای ائتلاف سازی ها و صف بندی های سیاسی مُخرب به فروپاشی همگرایی ها در منطقه خاورمیانه منجر شده است و سرنوشت شورای همکاری خلیج فارس نیز از این قاعده مستثنی نیست. 118/111
نویسنده: بیژن نجفی
بیشتر بخوانید:
امیر کویت: شورای همکاری خلیج فارس در حال فروپاشی است
