ترامپ در جریان سخنرانی در یک گردهمایی سیاسی در روز شنبه (۱۰ فوریه) در کارولینای جنوبی، گفت: در نشستی با حضور سران ناتو، رئیس جمهوری «یک کشور بزرگ» از او پرسیده: "خوب آقا، اگر ما (سهم‌مان به ناتو را) نپرداخته باشیم و روسیه هم به ما حمله کند، آیا در آن صورت شما از ما حمایت می‌کنید؟" و او گفته: "شما پول ندادید؟ یعنی شما مجرم هستید؟ نه من از شما حمایت نمی‌کنم. در واقع، من آنها را تشویق می‌کنم که هر کاری می‌خواهند با شما انجام دهند. شما باید پول بدهید، باید صورت‌حساب‌هایتان را بپردازید."
ترامپ ماه گذشته نیز در جمع هوادارانش در لاس‌وگاس گفته بود: "آمریکا تاوان ناتو را می‌دهد و ما منفعت چندانی از آن نمی‌بریم. اگر روزی به کمک آنها نیاز داشته باشیم و فرض بگیریم که به ما حمله شود، تصور نمی‌کنم آنها به کمک ما بیایند."
موضع گیری جدید ترامپ در قبال حمله احتمالی روسیه به اعضای ناتو و بی تفاوتی آمریکا در باره آن بار دیگر مساله روابط آمریکا با ناتو و اعضای آن را مطرح ساخته است.
ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود بارها اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را به دلیل تخصیص ندادن دو درصد از تولید ناخالص ملی خود برای امور دفاعی و نیز عدم مشارکت کافی در هزینه های ناتو مورد سرزنش قرار داده بود.
ضمن اینکه او حتی ناتو را سازمانی منسوخ تلقی کرده بود که دیگر مفید نیست. ترامپ همچنین از نحوه مشارکت اعضای اروپایی این سازمان نظامی چه در تامین هزینه های آن و چه درباره اختصاص بودجه کافی برای امور نظامی شکایت کرده بود. ترامپ بارها از این که ایالات متحده به شکلی غیرمنصفانه، بیشتر از سهم خود به ناتو پرداخت می‌کند، انتقاد نموده بود.
دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا در اواخر مارس 2018 در نامه‌های جداگانه به سران حداقل 10 کشور عضو ناتو به آنها درباره بی توجهی به تعهداتشان برای صرف حداقل 2 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشورها برای مصارف نظامی هشدار داد.
وی در این نامه های شدید اللحن تصریح کرد: "دیگر عدم تخصیص بودجه کافی را از سوی این کشورها برای هزینه های نظامی و نیز هزینه های ناتو را تحمل نمی کند."
اکنون دونالد ترامپ که به احتمال بسیار زیاد نامزد نهایی جمهوری خواهان برای انتخابات ریاست جمهوری نوامبر 2024 خواهد بود و در نظرسنجی‌های مختلف از او به عنوان بخت اصلی پیروزی در انتخابات ماه نوامبر یاد می‌شود، در سخنرانی انتخاباتی خود بار دیگر به مساله رویکرد آمریکا به ناتو در صورت انتخاب مجددش به ریاست جمهوری پرداخته و این تهدید بی سابقه را علیه اعضای اروپایی ناتو مطرح ساخته که در صورت بی اعتنایی به خواسته او برای مشارکت بیشتر در هزینه های این سازمان نظامی غربی، در صورت حمله احتمالی روسیه به اعضای ناتو، واشنگتن واکنشی به این مساله نشان نخواهد داد.
این در حالی است که اصل دفاع جمعی و مشترک در قلب ناتو قرار دارد که در قالب ماده ۵ اساسنامه این سازمان نظامی به آن پرداخته شده است.
در این ماده آمده است: "طرف‌های حاضر در این پیمان توافق می‌کنند که حمله مسلحانه به یک یا چند کشور عضو در اروپا یا آمریکای شمالی، حمله علیه تمامی آنها تلقی شود."
در ادامه این ماده تاکید شده که اگر یکی از اعضای ائتلاف مورد حمله قرار گیرد، ناتو باید «اقدام لازم از جمله استفاده از نیروی مسلح را برای بازگرداندن و حفظ امنیت منطقه آتلانتیک شمالی» انجام دهد.
با توجه به این مساله و موضع گیری بی سابقه و جنجالی ترامپ واکنش های شدیدی در بین غربی ها در این زمینه بروز کرده است:
«اندرو بیتس» سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به پرسشی درباره این اظهارنظر دونالد ترامپ گفت: "تشویق حکومت‌های آدمکش به تهاجم علیه نزدیکترین متحدان ما جنون‌آمیز و ترسناک است و امنیت ملی آمریکا، ثبات جهانی و اقتصاد ما را از درون به خطر می‌اندازد."
با این حال بیشترین و شدیدترین واکنش ها به اظهارات ترامپ در بین اروپایی ها بروز کرده است.
«ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو با انتقاد از اظهارات دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین آمریکا مبنی بر اینکه به هیچ‌کدام از اعضای ناتو که به تعهدات مالی خود در قبال آن عمل نمی‌کنند، حتی اگر آنها از سوی روسیه هدف حمله واقع شوند کمک نخواهد کرد، تاکید کرد: "این اظهارات جان آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها را به خطر خواهد انداخت."
«چارلز میشل» رئیس شورای اروپا هم درپی اظهارات انتقادی دونالد ترامپ، درباره روابط واشنگتن با متحدان ناتو بر ضرورت دستیابی فوری به خودمختاری راهبردی اتحادیه اروپا و سرمایه گذاری در حوزه دفاعی تاکید کرد.
روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی با اشاره به نگرانی فزاینده مقامات ارشد آلمان از بازگشت ترامپ به کاخ سفید نوشت: "مذاکرات غیررسمی در برلین و سایر پایتخت‌های اروپایی در حال انجام است و گفته می‌شود محور این مذاکرات، انحلال احتمالی ناتو است که در مقایسه با تفکر غالب این ائتلاف پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ که بر اتحاد متمرکز بود، ۱۸۰ درجه تفاوت دارد."
مجموع این واکنش ها نشان می دهد که نه فقط در داخل آمریکا و کاخ سفید نگرانی در باره روی کار آمدن دوباره دونالد ترامپ و اقدامات وی در عرصه داخلی و خارجی وجود دارد، بلکه شرکای اروپایی واشنگتن نیز بین و هراس مشابهی داشته و معتقدند که با ریاست جمهوری مجدد ترامپ بار دیگر واگرایی فرا آتلانتیکی در روابط آمریکا و اروپا حاکم خواهد شد و حتی بیش از آن ، با توجه به رویکرد ترامپ در قبال ناتو حتی احتمال انحلال این سازمان نظامی غرب وجود خواهد داشت.
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
117
