با این حال اروپایی‌ها که میزبانی کمیسیون مشترک برجام در وین را برعهده داشتند، همچنان مدعی تلاش برای حفظ این توافق بسیار مهم برای صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی هستند.
کمیسیون مشترک برجام متشکل از اعضای ایران و گروه 1+4 روز چهارشنبه 26 فوریه در وین تشکیل جلسه داد.
این اولین نشست بعد از گام پنجم و نهایی ایران و از سویی اعلام سران تروئیکای اروپایی برای فعال کردن ساز و کار حل اختلاف برجام بود.
مقامات ایران و نیز مقامات چین و روسیه درباره فعال شدن این سازوکار هشدارهای جدی دادند و این اقدام اروپا را در شرایطی که به هیچ یک از تعهدات برجامی‌اش عمل نکرده است و این توافق یک طرفه از سوی ایران فقط اجرا می شد، سیاسی و غیرقانونی اعلام کردند.
در پایان این نشست اعضای حاضر در کمیسیون مشترک برجام ضمن حمایت از روسیه برای تداوم اجرای پروژه ایزوتوپ‌های پایدار در سایت هسته ای فردو، تاثیر تحریم‌های آمریکا را در ممانعت از بهره‌مندی ایران از منافع برجام مورد اذعان قرار دادند.
در این نشست، گام‌های ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای ذیل برجام از جمله اعلام 5 ژانویه 2020 مبنی بر گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات برجامی ایران و نگرانی‌های دیرپای همه اعضا در خصوص آثار خروج آمریکا از برجام در سال 2018 و اعمال مجدد تحریم‌ها، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در بیانیه پایانی این نشست همچنین تصریح شد، نگرانی جدی پیرامون گام‌های ایران در خصوص تعهدات هسته‌ای ذیل برجام ابراز شد.
اعضا همچنین تصدیق کردند که وضع مجدد تحریم‌های آمریکا، مانع بهره‌مندی کامل ایران از منافع ناشی از رفع تحریم‌ها شده است.
اذعان به تاثیر منفی تحریم های یک جانبه آمریکا به عنوان عامل کاهش تدریجی اجرای تعهدات برجامی ایران در واقع به نوعی نشان دهنده کوتاهی اروپایی ها در اجرای تعهداتی است که قرار بود برای کاهش این تاثیرات منفی انجام دهند.
یکی از مهمترین این تعهدات، عملیاتی کردن سازو کار ویژه تبادل مالی و تجاری با ایران موسوم به «اینستکس» بوده و وضع کنونی نشانه ناتوانی عمیق اروپایی ها از اجرای تعهداتی است که در قبال ایران به عهده گرفته اند.
در حالی که ایران در چارچوب منافع ملی خود اجرای برجام را پذیرفته است و انتظار دارد تا اعضای گروه 1+4 به ویژه اروپایی‌ها نیز به تعهدات خود ذیل برجام عمل کنند، تروئیکای اروپایی با بهانه قرار دادن کاهش گام به گام تعهدات برجامی ایران که البته در واکنش به ایفا نشدن تعهدات این سه کشور و اتحادیه اروپا صورت گرفت، سازو کار حل اختلاف برجام را 14 ژانویه فعال کردند که می تواند در نهایت به فعال سازی سازوکار ماشه بیانجامد.
این تصمیم واکنش ایران را در پی داشت. «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران این اقدام را از نظر حقوقی بی مبنا و از نظر سیاسی اشتباه راهبردی خواند و البته آن گونه که «حسن روحانی» رئیس جمهور اخیرا به نقل از «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد، اروپا سازو کار ماشه را برای زمان نامعلومی کنار گذاشته است.
نکته دیگری که در بیانیه پایانی نشست کمیسیون مشترک برجام به چشم می خورد، استقبال از اجرایی شدن مراحل اولیه اینستکس است.
اعضای حاضر در این نشست از تحولات مثبت اخیر در خصوص پردازش اولین تراکنش از طریق اینستکس، اضافه شدن چهار دولت اروپایی به عنوان سهامداران جدید و افق افزایش بیشتر سهامداران استقبال کردند.
سید «عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر خارجه در پایان این نشست با بیان این که اینستکس تقریبا به مراحل عملیاتی رسیده است، گفت: "در جلسه امروز کمیسیون مشترک تأکید کردیم که بدون برآورده شدن انتظاراتمان در حوزه‌های اقتصادی بازگشت کامل ایران به برجام مقدور نیست. "
«سرگئی ریابکوف» معاون وزارت امور خارجه روسیه نیز در این باره گفت: "ساز و کار مالی اروپا برای ایران آغاز شده و معاملاتی در حال انجام است."
با این حال دیپلمات ها در وین، ضمن اذعان به وجود اختلافات برجامی اروپایی ها با ایران، بر این باورند که تهران بدون گرفتن امتیازات اساسی از جمله اجرای کامل اینستکس و رفع آثار تحریم های آمریکا، بسیار بعید است که به طور کامل به اجرای تعهدات برجامی خود بازگردد.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
133/116
بیشتر بخوانید:
عراقچی: بدون برآورده شدن انتظاراتمان بازگشت کامل ایران به برجام مقدور نیست
برگزاری پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین
هلگا اشمید: کمیسیون مشترک برجام با اتخاذ تصمیم‌های قابل‌توجهی پایان یافت
بیانیه پایانی پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام، تاکید بر اهمیت صیانت از توافق هسته‌ای
