"جاناتان مارکوس" (1) در بی بی سی اسپانیایی نوشت:کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در بلژیک گرد هم آمده اند تا در نشستی دو روزه به بحث و تبادل نظر بپردازند. اما این دوره از اجلاس ناتو با دیگر اجلاس این سازمان متفاوت است. حضور "دونالد ترامپ"، رئیس جمهور آمریکا در اروپا، به عنوان فردی که به متحدان کشورش اهمیت چندانی نمی دهد، اجلاس امسال را متفاوت کرده است.
با توجه به سیاست هایی که ترامپ از زمان حضور در کاخ سفید، و حتی پیش از آن در جریان مبارزات انتخاباتی اش، پیش گرفته است، تنش های دوره ای بین آمریکا و بسیاری از متحدانش جنجال برانگیز شده است، به گونه ای که اگر این تنش ها گسترش یابند، آینده اتحاد آمریکا با کشورهای عضو ناتو را نیز در ابهام فرو می برد.
کارکرد ناتو چیست؟
پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کشورهایی که به هر نحو از حمله احتمالی شوروی بیم داشتند، در سازمانی بین المللی به نام "سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)"، اتحادی نظامی دفاعی را تشکیل دادند تا در صورت لزوم با تهدیدات موجود مقابله کنند.
زمانی که جنگ سرد به پایان رسید، ناتو برنامه ها و طرح های جدیدش را پیش گرفت. بدین ترتیب کشورهای موسس این سازمان به گسترش ثبات در کل منطقه اروپا با پذیرش اعضای جدید پرداختند؛ ضمن آنکه مشارکت در طرح های دفاعی دیگر کشورها را نیز در دستور کار قرار دادند. در این میان می توان از منطقه بالتیک یاد کرد، ناتو با حضور نظامی در منطقه یاد شده از هر گونه تجاوز خارجی و نسل کشی مردم جلوگیری می کند.
اما با این حال عملکرد سازمان ناتو از زمان شروع به کارش نشان داده که همواره چیزی فراتر از یک سازمان نظامی بوده است.
ناتو یک سازمان بین المللی متمرکز در «غرب» است که بخشی از فعالیت های آمریکا و متحدانش را برای نظم دادن به جهان، پس از شکست نازیسم در سال 1945 ، بر عهده دارد.
اما در واقع ناتو یک اتحاد از ارزش های مشترک کشورهای حوزه اقیانوس اطلس هم است. به همین سبب و با توجه به ویژگی های شخصیتی "دونالد ترامپ"، ورود او به کاخ سفید خطرناک است.
آیا پیمان آتلانتیک شمالی در حال فرو پاشی است؟
به صورت سطحی اگر بخواهیم در نظر بگیریم، تنش های فزاینده بین آمریکا و بسیاری از متحدانش در سازمان ناتو، بر سر پول است.
به اشتراک گذاری مسائل مالی و هزینه های این سازمان، مدت ها است که به موضوعی کلیدی در نشست بین اعضای ناتو بدل شده است. هزینه های دفاعی کشورهای عضو ناتو در اروپا به گونه ای نابرابر و بر اساس عوامل مختلفی تقسیم بندی شده اند.
ترامپ اولین رئیس جمهوری نیست که بر این موضوع تاکید دارد.
اما به لحاظ نحوه بیان مسئله و اساس آن، وی موضوع جدیدی را مطرح ساخته است.
موضوع اصلی مورد بحث در ناتو آن است که بنابر توافق اعضای ناتو، کشورهای عضو باید 2 درصد از تولید ناخالص داخلی شان (ارزش کلی کالاهای تولید و خدمات ارائه شده) را تا سال 2024 به مصارف دفاعی اختصاص دهند.
به نظر ترامپ ساختار ناتو قدیمی و مربوط به همان زمان تاسیسش است؛ او معتقد است این سازمان برای ادامه فعالیتش باید در قوانین و دستورالعمل هایش تغییر ایجاد کند.
با این همه، هزینه مشخص شده در بسیاری از کشورها در حال افزایش است.
اما این مسئله برای رئیس جمهور آمریکا ارزشی ندارد و به گونه ای دیگر مطرح می شود. رئیس جمهور آمریکا بر این باور است که آمریکا بیش از دیگر کشورهای عضو این سازمان هزینه می کند؛ وی در موقعیت های گوناگون تاکید کرده است که همکاری و سود رسانی در ناتو باید دو طرفه باشد.
اما از طرفی بسیاری از کشورهای عضو ناتو هم توان تخصیص بودجه ی مشخص شده را ندارند.
"دونالد ترامپ"، بیش از همه آلمان را در این ماجرا گنه کار می داند، زیرا این کشور نسبت به دیگر کشورهای متحد آمریکا ثروتمندتر است. بنابراین واشنگتن به دنبال آن است تا آلمان نیز به مانند آمریکا در هزینه های بالای ناتو مشارکت داشته باشد.
در اوایل ماه جاری، "دونالد ترامپ" در سخنانی خطاب به "آنگلا مرکل"، صدراعظم آلمان، گفت، نمی دانم در عوض محافظت از شما، تا چه میزان از طرف شما حمایت می شویم.
وی ضمن اشاره به قرارداد گازی روسیه با آلمان، تاکید کرد: «میلیاردها دلار به روسیه پرداخت می کنند و ما احمق هایی هستیم که همه مبالغ (هزینه های ناتو) را می پردازیم»
آیا تهدید از سوی روسیه تا این حد جدی است؟
چالش های استراتژیک ناتو در حال تغییر است؛ آن ها در عین حال که پیچیده هستند، کم تر تعریف شده اند.
چالش های ناتو از یک سو بین خطرات احتمالی روسیه تا جنگ اطلاعاتی و سایبری گسترده شده اند و از سویی دیگر بین تروریسم تا مهاجرت گسترده پناهجویان در جریان است.
حتی مدل تهدید روسیه نیز تغییر کرده است. روسیه دیگر اتحاد جماهیر شوروی نیست.
تهدید یاد شده به گونه ای نیست که ارتشی از تانک های روسیه به سمت غرب به راه افتند، بلکه طیف های مختلفی از استراتژی است که در حال حاضر اجرا می شوند. به عنوان مثال می توان از هک های اطلاعاتی، حملات سایبری و عملیات اطلاعاتی نام برد که همگی با هدف بی ثبات کردن دموکراسی در کشورهای غربی صورت می گیرد.
غرب همچنین روسیه را به قتل های سیاسی نیز متهم کرده است. به عنوان مثال در ماجرای کشته شدن "آلکساندر لیتوینینکو" (2) در لندن در سال 2006 و تلاش برای قتل مامور سابق روس به نام "سرگی اسکریپال" (3)، در اوایل سال جاری، دولت های غربی به صورت مستقیم روسیه را مسئول این اتفاقات معرفی می کنند.
روسیه در واقع کشور ضعیفی است، اما همواره آماده استفاده از نیروهای نظامی اش است. این کشور به ویژه در نزدیکی گرجستان و اوکراین همواره به صورت آماده باش به سر می برد تا منافعش به خطر نیفتد.
به همین ترتیب روسیه نیز گسترش فعالیت های نظامی ناتو را به مثابه تهدید در نظر می گیرد و همواره نسبت به تصمیمات نظامی ناتو واکنش نشان می دهد.
آیا ناتو می تواند بدون ترامپ به کارش ادامه دهد؟
آمریکا ابر قدرتی است که در همه جای دنیا منافع استراتژیکی را دنبال می کند. تهدیدی که اکنون از سوی روسیه متوجه غرب می شود، متفاوت است: دیگر به مانند گذشته برای مقابله با روسیه به نیروهای نظامی گسترده نیازی نیست.
از آنجایی که اروپا به دنبال رسیدن به اهداف خودش است، به احتمال زیاد بایستی توان پرداخت هزینه های نظامی و دفاعی اش را هم داشته باشد.
در واقع، بر خلاف همه لفاظی های ترامپ، حقیقت امر آن است که اکنون آمریکا (در رقابت با روسیه) بیش از هر زمان دیگری وام دار اروپا است.
حتی برخی از چهره های برجسته دولت آمریکا، مانند "جیمز ماتیس"، وزیر دفاع این کشور از طرفداران سر سخت اتحاد آتلانتیک شمالی هستند.
اما شخص "دونالد ترامپ" چطور؟ آیا نسبت به ارزش های شرکای اروپایی و کانادایی واشنگتن متعهد است؟ بسیاری می گویند که نه. آیا اهمیت ناتو برای آمریکا را به رسمیت می شناسد؟ باز هم پاسخ بسیاری منفی است.
پس از این نشست ناتو، ترامپ با "ولادمیر پوتین"، همتای روسش در هلسینکی دیدار خواهد داشت. این جلسه بسیاری از اعضای ناتو را ترسانده است. رئیس جمهور آمریکا چه چیزی را می تواند به روسیه اعطا کند؟ مسکو از کدام یک از مسائل ناتو با خبر می شود؟
با این تفاسیر می توان نتیجه گرفت در صورتی که ترامپ به دور دوم ریاست جمهوری آمریکا دست یابد، می تواند ناتو را ترک کند و سپس بر پایه های آن عمیقا آسیب برساند.
مترجم: محمد استادولی
Jonathan Marcus
Alexander Litvinenko
Sergei Skripal
بیشتر بخوانید:
لوموند: اروپا باید زندگی بدون امریکا را بیاموزد
ترامپ و تفرقه افکنی در ناتو / تحلیل
